Wat is het prikkelbare darm syndroom (PDS)?

In dit artikel
Wat is het prikkelbare darm syndroom (PDS)?

dossier

Het prikkelbare darm syndroom (vaak wordt ook het Engelse woord irritable bowel syndrome (IBS) gebruikt) wordt soms ook spastisch colon of 'spastische darm' genoemd. Maar dat is een ongelukkige benaming omdat daarmee een onjuiste oorzaak voor de aandoening wordt gesuggereerd.

Het prikkelbare darm syndroom komt voor bij 15 tot 20 procent van de vrouwen en 5 tot 20 procent van de mannen, voornamelijk vanaf het 15de tot het 65ste levensjaar. Slechts één derde van de mensen met klachten die overeenkomen met het prikkelbare darm syndroom zoekt medische hulp. Het is een vervelende maar geen ernstige aandoening. Er bestaat geen verhoogde kans op darmkanker.

Lees ook: Slijm bij de ontlasting kan wijzen op gezondheidsprobleem

Symptomen prikkelbare darm syndroom

Er is sprake van het prikkelbare darm syndroom als je tijdens het voorbije jaar gedurende langere tijd (minstens 12 weken aan een stuk) continu of met tussenpauzen buikpijn of een onaangenaam gevoel in de buik hebt, met daarbij één of meer van de volgende klachten:

  • een opgeblazen gevoel in de buik
  • een wisselend ontlastingspatroon (meer dan drie keer per dag of minder dan drie maal per week, geregeld diarree en/of constipatie of een afwisseling van beide)
  • abnormale vorm van de ontlasting (zacht of waterig, of zeer hard)
  • wijzigingen in de manier van ontlasten (abnormaal persen, loze aandrang of het gevoel van dat er nog iets achter gebleven is na de ontlasting)
  • slijm zonder bloed in de ontlasting
  • winderigheid
  • bij drukken op de buik een pijnlijke en gevoelige dikke darm

Soms gaat het gepaard met andere klachten zoals misselijkheid, minder goed verteren van voedsel en herhaaldelijk boeren (dyspepsie), moeheid, klachten bij het plassen (dysurie). Ook komen soms klachten van angst, depressie en stress voor. De klachten zijn vaak langdurig, komen voor in periodes, en zijn doorgaans wisselend van aard. Het valt niet te voorspellen hoe bij iemand het beloop van de klachten zal zijn.

Lees ook: Dyspepsie: Wanneer moet je met een opgeblazen gevoel naar de dokter?

Oorzaak

Er bestaat momenteel nog geen goede verklaring voor de klachten van het prikkelbare darm syndroom. Soms lijken de klachten te ontstaan na een eerdere ernstige darminfectie (zoals een besmetting met bacteriën zoals Campylobacter of Salmonella), of bij een periode van grote spanning. Volgens sommige onderzoekers zou het ook kunnen te maken hebben met een gebrek aan vezels in de voeding, of het gebruik van melkproducten (lactose-intolerantie).

Lees ook: 10 mogelijke oorzaken van een opgezwollen buik

Wanneer naar de huisarts?

Het syndroom prikkelbare darm is in principe een vrij onschuldige aandoening, maar je kan toch maar beter een diagnose laten stellen bij je huisarts en/of gastro-enteroloog. Het is zeker raadzaam naar de huisarts te gaan als er sprake is van:

  • gewichtsverlies van 3 kg of meer in een maand tijd. Vooral als er geen duidelijke verklaring voor is zoals het volgen van een dieet
  • als er darmkanker in de familie voorkomt
  • bij pijn laag in de buik
  • bij koorts of temperatuurverhoging
  • als er (bij vrouwen) een relatie tussen de buikpijn en de menstruatie lijkt te zijn
  • als er een relatie lijkt te zijn met het gebruik van medicijnen (antibiotica, calciumantagonisten, diuretica, codeïne, morfine), voedingsmiddelen, genotsmiddelen, melk, kunstmatige zoetstoffen, lightproducten (sorbitol en aspartaam) of alcohol
  • na een verblijf in de (sub-)tropen of het Middellandse Zeegebied
  • bloed bij de ontlasting
  • langer dan twee weken diarree
  • hardnekkige klachten met ernstige hinder of als het normale dagelijkse functioneren eronder begint te lijden
  • als je je ernstig ongerust maakt
  • bij een verstopping (obstipatie) die niet overgaat ondanks het gebruik van veel vezels en veel drinken

Lees ook: Wat zegt de kleur van je stoelgang over je gezondheid?

Diagnose

Meestal kan de arts de diagnose stellen zonder aanvullend onderzoek. Wanneer evenwel twijfel bestaat dat het om een inflammatoire darmziekte (zoals de ziekte van Crohn) of darmkanker zou kunnen gaan, is aanvullend onderzoek altijd aangewezen. Ook bij oudere mensen die voor het eerst klachten hebben, zal aanvullend onderzoek nodig zijn om darmkanker met voldoende zekerheid uit te sluiten.

Lees ook: Hoe verloopt het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker en wie kan deelnemen?

Lees ook: Chronische inflammatoire darmziekten: 'Onzichtbare symptomen, maar grote impact op dagelijks leven'

De klachten van het prikkelbare darm syndroom vertonen ook gelijkenis met klachten die passen bij sommige genitale aandoeningen (bv. endometriose).

Lees ook: Endometriose: 'Menstruatiepijn bij jonge meisjes is niet normaal.'

Tips

  • Belangrijk is vooral dat je als patiënt goed geïnformeerd bent over het prikkelbaar darm syndroom en je niet nodeloos ongerust maakt. Ongerustheid kan een belangrijke rol spelen bij het in stand houden van de klachten. Er kan een vicieuze cirkel ontstaan van klachten, ongerustheid, verergering klachten, ongerustheid enz.
  • Sommige mensen vermijden allerlei activiteiten omdat ze angst hebben voor het optreden van de klachten, zonder dat daar medisch gezien een noodzaak toe bestaat. Dit kan de klachten verergeren. Je moet je normale activiteiten zoveel mogelijk blijven verrichten.
  • Er bestaat een verband tussen stress en het prikkelbare darm syndroom. Spanningen en klachten kunnen elkaar negatief beïnvloeden.

Behandeling

123-gezonde-snacks-10-18.png

Hoewel er enige samenhang is tussen afwijkende voeding, eet-, bewegingspatronen en buikklachten, zijn effecten van maatregelen op dit vlak niet aangetoond. Indien de klachten lijken samen te hangen met een onregelmatig eetpatroon wordt regelmatig eten volgens de richtlijnen van gezonde voeding aanbevolen. Ook bij klachten over obstipatie en diarree gelden de richtlijnen voor gezonde voeding.
Dat betekent o.m.:

  • dagelijks gebruik van voldoende verse groente en fruit
  • voldoende vezel inname; bij voorkeur onverteerbare vezels
  • minimaal twee liter vocht per dag
  • weinig vet

Bij weinig lichamelijke activiteit en vooral bij obstipatie (verstopping) beveelt de huisarts extra lichaamsbeweging aan, bijvoorbeeld dagelijks een half uur wandelen of fietsen.

Lees ook: Prikkelbare darm syndroom (PDS): wat kan je zelf doen?

Lees ook: Helpt het FODMAP-dieet bij prikkelbaredarmsyndroom?


Laatst bijgewerkt: februari 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram