Omoiyari, de Japanse kunst om samen met je medemens het geluk te vinden

In dit artikel

Prosociaal altruïstisch gedrag
Wat is de link met het eigen geluk?
Hoe uit Omoiyari zich in de Japanse samenleving?
Een levensles voor een betere samenleving

dossier

Met de regelmaat van de klok komen nieuwe ‘goed gevoel’ hypes uit het buitenland overgewaaid, en dan vooral uit Scandinavië. Een paar jaar terug was er het Deense Hygge, wat zoveel betekent als een gezellige warme sfeer creëren en met fijne mensen om je heen genieten van de goede en leuke dingen in het leven. De Zweden zweren bij Lagom waarbij alles draait om balans vinden en tevreden zijn met wat je hebt, en de Noren dwepen met Frilufsliv (het leven in de buitenlucht) en worden lyrisch en happy van hun verbondenheid met de natuur.

De nieuwste trend om gelukkig(er) te worden komt uit Japan en luistert naar de naam Omoiyari, of de Japanse kunst om je medemens en alles uit je ruime leefomgeving belangeloos te respecteren en te waarderen, waardoor je zelf gelukkig wordt.

Prosociaal altruïstisch gedrag

De Engels-Japanse Erin Niimi Longhurst schreef er een boek over en zoomt gedetailleerd in op de principes van Omoiyari. De kernwoorden zijn (be)zorg(dheid), altruïsme, respect en medeleven, en bij uitbreiding ook gastvrijheid, sympathie, bedachtzaamheid, behulpzaamheid, dankbaarheid, attent zijn en zelfs spaarzaam zijn. Maar een conditio sine qua non is dat je een dergelijke altruïstische houding aanneemt zonder iets terug te verwachten. Met andere woorden: volledig onbaatzuchtig.

Empathie speelt dus een zeer belangrijke rol bij Omoiyari, maar het gaat nog een stukje verder dan voldoende inlevingsvermogen hebben of kweken: je leeft je niet alleen in in de situatie van de ander, je anticipeert zelfs op zijn noden. Je kijkt als het ware door de ogen van de ander - wat ook de titel is van het boek van Erin Niimi Longhurst: Kijken door de ogen van een ander: De Japanse kunst van compassie.

Bij Omoiyari stel je je continu de vraag welke actie je kunt ondernemen om het leven van de ander gemakkelijker of beter te maken. Het doel is te proberen om ‘samen met je medemensen het geluk te vinden’, maar dat uit zich niet alleen in je ‘sociale spirit’ en de manier waarop je omgaat met de ander. Omoiyari ondersteunt alle aspecten van het dagelijkse leven. Het is een levenshouding die het hele spectrum covert en zich dus ook uit in respect voor het milieu, in het inzien van de schoonheid van alledaagse dingen, en in de maximale benutting van de mogelijkheden die goederen en gebruiksvoorwerpen te bieden hebben. Daarom zijn recyclage, upcycling en het zoveel mogelijk herstellen van gebruikte materialen een belangrijke regel. In een Omoiyari-cultuur dragen mensen meer zorg voor onze planeet omdat het de thuis is waar hun kinderen en kleinkinderen zullen opgroeien.

Wat is de link met het eigen geluk?

De kerngedachte is dat je door een echte Omoiyari-houding aan te nemen zelf ook gelukkiger wordt en daardoor meer succesvol in het leven staat, zowel op persoonlijk als op professioneel vlak. Maar waarom word je zelf ook gelukkig als je anderen gelukkig maakt, geruststelt of het hen naar hun zin maakt? Volgens Longhurst ga je automatisch nadenken over je eigen situatie wanneer je onbaatzuchtig goed doet en rekening houdt met de anderen. Wanneer je stilstaat bij wat er gebeurt in je leefomgeving ga je de dingen ook meer appreciëren waardoor je je dankbaar en gelukkig voelt.

Waar Omoiyari de levenshouding is, voelen mensen zich veiliger, meer verbonden met elkaar en hebben ze het gevoel dat er voor hen gezorgd wordt. Dat zijn belangrijke key factors voor geluk.
Eigen geluk is in deze filosofie dus een gevolg van reflectie en contemplatie in een altruïstische attitude. De drijfveer is niet zozeer iemand anders een plezier doen, het is vooral doen wat best is voor het algemeen belang van iedereen die erbij betrokken is, inclusief jezelf.

Hoe uit Omoiyari zich in de Japanse samenleving?

Een sociaal gedrag gebaseerd op de Omoiyari-principes maakt deel uit van verschillende culturen, maar het zijn vooral de Japanners die er de experts in zijn en er de meeste waarde aan hechten. Echte ‘Omoiyari-mensen’ zijn zeer bedreven in het intuïtief aanvoelen van de ander. De situatie voor de volle 100% correct inschatten is zeer belangrijk in een Omoiyari-cultuur.

Enkele voorbeelden van Omoiyari in de Japanse cultuur en etiquette:

Zwerfafval achterlaten in de natuur of in een openbare ruimte is not done. Japanners ruimen hun eigen rommel op uit respect voor de natuur en voor de anderen. Een schoolvoorbeeld daarvan dat in juni 2018 alle kranten haalde, is de opruimingsactie van de supporters van het Japanse rugby team nadat hun ploeg de wereldtitel binnenhaalde. Ze onderbroken hun feestvreugde om alle afval en rommel te verwijderen die op het terrein was gegooid.

Japanners denken tweemaal na voor ze spreken. Mensen die ze niet kennen, maar ook hun collega’s, gasten en hun ouders behandelen ze met respect en spreken ze aan in een zeer formele stijl. Japanners geven elkaar ook geen hand bij de begroeting en al zeker geen zoen, maar buigen naar elkaar. De laagste in de hiërarchie maakt de diepste buiging.
Japanners voelen meteen aan wanneer ze ongelegen op bezoek komen. Vooraleer de gastheer/vrouw of zij zelf de kans hebben om zich daarover oncomfortabel te voelen, zullen ze al vertrokken zijn.
Ze zijn ook zeer punctueel en zullen meestal een paar minuten of zelfs een kwartier voor het afgesproken uur op post zijn, uit respect voor de gastheer/vrouw en om ze zeker niet te laten wachten.
Ze zijn over het algemeen perfectionistisch in hun job en ze zijn ook eerlijk. Het natellen van wisselgeld in een winkel kan zelfs als een belediging worden aanzien.

Het principe van de Omoiyari zit diep verweven in de Japanse cultuur en wordt van jongs af aan aangeleerd op de scholen. Het is een belangrijke leidraad bij het communiceren. Pesten bijvoorbeeld getuigt van een gebrek aan Omoiyari.

De Omoiyari-leefstijl ligt ook aan de basis van het feit dat Japanners vrij indirect zijn in hun communicatie en de dingen niet altijd bij naam noemen. De focus ligt immers op het behoud van de harmonie en het goed gevoel. Een voorbeeld daarvan is dat artsen en familieleden van een patiënt vaak terughoudend zijn om een terminale diagnose meteen bekend te maken aan de persoon in kwestie.

Het is ook de reden waarom Japanners vaak eufemismen gebruiken en conflicten liever vermijden dan te proberen om ze op te lossen. Ze willen de gevoelens van de andere niet kwetsen. Ook tijdens onderhandelingen zijn ze niet gewend om meteen ‘nee’ te zeggen als ze niet akkoord gaan met een voorstel. Voor hen is het woord ‘tabun’ (wat ‘misschien’ betekent) vaak een verkapte vorm om ‘nee’ te zeggen.

Een levensles voor een betere samenleving

Omoiyari is het perfecte tegengif voor de hectische en snel veranderende individualistische wereld van vandaag, omdat het de nadruk legt op de samenleving. Het hecht veel waarde aan behoud en herbestemming en staat zodoende ook haaks op de wegwerpmaatschappij.

Om het met de woorden van Longhurst te omschrijven: ‘Bij Omoiyari draait het niet om zakelijke relaties uitdiepen of om een liefdesrelatie naar een hoger niveau tillen. Het is veel groter dan dat - misschien zelfs karmisch. Dit lijkt mij een mooie metafoor: het is een ruimte die je achterlaat zoals ze was of zelfs beter dan ze was toen je er binnenkwam. Het gaat vooral om respect: voor jezelf, voor de mensen rondom jou en voor je leefomgeving en het milieu’.

Het zou ongetwijfeld een zeer goede zaak zijn, mochten wij allemaal wat meer de Omoiyari-principes toepassen …

Bronnen
Omoiyari — Erin Niimi Longhurst
The Concept of Omoiyari (Altruistic Sensitivity) in Japanese Relational Communication - PHDessay.com
Wat betekent hygge eigenlijk? | VisitDenmark
Van Hygge tot Sisu, deze Scandinavische lifestyle trends zijn het helemaal - Miss Scandinavië (missscandinavie.nl)
Omoiyari – The Japanese Art of Compassion — Ben Aldridge
“Omoiyari – A Japanese Lesson” | Kizuna Wasurezu (wordpress.com)
The Concept of Omoiyari (Altruistic Sensitivity) in Japanese Relational Communication Essay - (studymode.com)
Etiquette of gedragsregels in Japan (uchiyama.nl)
Goed Gevoel Magazine

auteur: Hilde Deweer, lifestylejournalist

Laatst bijgewerkt: oktober 2021

Delen Whatsapp Tweet Mail