Gerelateerde artikels
Is zwarte vlierbes gezond?
In dit artikel
Is zwarte vlierbes gezond?
dossier Zwarte vlierbessen worden al sinds de Oudheid geprezen om hun geneeskrachtige eigenschappen en die worden nu ook meer en meer wetenschappelijk bevestigd. In siroop hebben vlierbessen een smaak die lijkt op die van druiven, maar rauw kunnen ze giftig zijn. Hoe eet je ze best?
Vlierbessen: een eeuwenoud geneesmiddel
© Getty Images – Vlierbessensap
Al eeuwenlang worden vlierbessen toegeschreven met medicinale en magische eigenschappen. Ze werken laxerend en vochtafdrijvend, je gaat er zelfs van zweten. Ze worden geconsumeerd in infusies, siropen of gebruikt in een papje en worden zo ook ingezet tegen koorts, luchtweginfecties en ontstekingen.
Voedingswaarde van vlierbessen
Vlierbessen zijn caloriearm, maar rijk aan essentiële voedingsstoffen:
- Vitamine C: ongeveer 36 mg per 100 g verse bessen (bijna 40% van de dagelijkse behoefte), essentieel voor een goed werkend immuunsysteem.
- Voedingsvezels: 7 g per 100 g, bevorderlijk voor een goede spijsvertering.
- B-vitamines: vooral vitamine B6 en foliumzuur.
- Mineralen: kalium, ijzer en calcium in aanzienlijke hoeveelheden.
- Bioactieve verbindingen: anthocyanen, flavonoïden en polyfenolen, verantwoordelijk voor de donkere kleur en sterke antioxidatieve werking.
De voedingswaarde kan echter variëren afhankelijk van de plantensoort, rijpheid van de bessen en omgevings- en klimaatcondities.
Gezondheidsvoordelen van vlierbessen
Volgens een overzichtsartikel uit 2023 (Annual Reviews) behoren vlierbessen tot de best onderzochte bessen vanwege hun antioxidante effecten en mogelijke voedingskundige toepassingen bij de preventie van ziekten gerelateerd aan oxidatieve stress en ontstekingen. Wetenschappelijk gedocumenteerde voordelen zijn:
- Sterke antioxidant: de anthocyanen (cyanidin-sambubiosiden en cyanidin-glucosiden) vormen tot 90% van de pigmenten in vlierbessen. Ze beschermen cellen tegen oxidatieve stress en ontstekingen, twee factoren die verband houden met veroudering en chronische ziekten.
- Ondersteuning van het immuunsysteem en luchtweginfecties: verschillende klinische studies tonen aan dat vlierbessensiroop de duur en intensiteit van verkoudheids- en griepverschijnselen kan verkorten wanneer het bij de eerste ziekteverschijnselen wordt ingenomen. De effecten lijken vergelijkbaar met planten zoals echinacea.
- Antimicrobiële activiteit: vlierbessenextracten tonen werking tegen bepaalde ziekteverwekkende bacteriën, zoals Staphylococcus aureus en Pseudomonas aeruginosa in vitro, bij ongeveer 1,95 mg stof per ml oplossing (MIC ~ 1,95 mg/mL).
- Prebiotisch effect op het microbioom: vlierbessenpoeder stimuleert de groei van nuttige bacteriën (Lactobacillus casei, Saccharomyces boulardii), wat een evenwichtig darmmicrobioom en betere spijsvertering bevordert.
- Metabolisme en gewicht: recent onderzoek suggereert dat vlierbessensap kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het bevorderen van vetverlies, waarschijnlijk dankzij polyfenolen en vezels.
Lees ook: Waarom zijn blauwe bessen zo gezond?
Toxiciteit en contra-indicaties van vlierbessen
Rauwe bessen (vooral onrijpe) en andere delen van de vlier (schors, zaden, bladeren) bevatten cyanogene glycosiden (zoals sambunigrine), die cyanide kunnen vrijgeven tijdens de spijsvertering. Consumptie kan ernstige spijsverteringsproblemen veroorzaken (misselijkheid, braken, diarree) en toxische effecten hebben. Een belangrijke voorzorg is om bessen altijd te koken. 20–30 minuten koken neutraliseert deze stoffen effectief, waardoor de bessen veilig zijn voor siropen, thee of confituur.
Zwangere of zogende vrouwen, jonge kinderen, immuungecompromitteerde personen of mensen die immunosuppressiva gebruiken, evenals diabetici die insuline of diuretica nemen, moeten een zorgverlener raadplegen voordat ze vlierbessenproducten gebruiken.
Lees ook: Cyanide: mag je druivenpitten en andere fruitpitten eten?
Recept: vlierbessensiroop
Ingrediënten
500 g goed rijpe vlierbessen, 500 ml water, 250 g suiker of 200 g honing, 1 kaneelstokje of enkele kruidnagels (optioneel)
Bereiding
- Spoel de bessen en verwijder de steeltjes.
- Kook de bessen in water gedurende 20–30 minuten.
- Plet de gekookte bessen lichtjes en zeef het sap.
- Voeg suiker of honing toe, en eventueel de specerijen.
- Breng opnieuw aan de kook tot een homogeen siroop ontstaat.
- Giet heet in een gesteriliseerde fles en bewaar in de koelkast (6–8 weken in de koelkast of tot 6 maanden in de vriezer).
Deze siroop kan worden verdund in water, gebruikt in warme of koude dranken, over desserts, in vinaigrettes, confituur of thee. Koken verwijdert de toxines en behoudt tegelijkertijd de actieve stoffen van vlierbessen.
Bronnen:
https://health.usnews.com
https://health.usnews.com
auteur:
Olivia Regout,
gezondheidsjournalist
