Gerelateerde artikels
Tropische ziekte chikungunya rukt op: nieuw vaccin beschikbaar
In dit artikel
Tropische ziekte chikungunya rukt op: nieuw vaccin beschikbaar
dossier
Chikungunya is een tropische virale infectie die vooral wordt overgedragen door de beruchte tijgermuggen. De ziekte veroorzaakt koorts en zeer hevige gewrichtspijnen die maanden kunnen aanhouden.
Lees ook: Brengt de tijgermug het zikavirus naar België?
|
Momenteel worden de eilanden Mayotte en Réunion getroffen door chikungunya-uitbraken. Als je van plan bent om op vakantie te gaan naar getroffen gebieden, kun je je laten vaccineren tegen de ziekte. Het nieuwe vaccin Ixchiq is nu beschikbaar in België. Toch wordt het niet voor iedereen aanbevolen. Een stand van zaken.
|
Wat is chikungunya?
© Getty Images
Chikungunya werd voor het eerst geïdentificeerd tijdens een epidemie in Tanzania in 1952. De ziekte wordt veroorzaakt door het chikungunyavirus (CHIKV). Dit virus wordt overgedragen door twee muggensoorten die vooral overdag actief zijn: Aedes aegypti en Aedes albopictus. Alleen de besmette vrouwtjesmuggen dragen het virus in hun speekselklieren en geven het door aan mensen via een steek. Deze muggensoorten kunnen ook andere virussen overdragen, zoals dengue en zika.
Chikungunya komt vooral voor in (sub)tropische gebieden waar Aedes-muggen goed gedijen: delen van Afrika, Zuidoost-Azië, het Indisch subcontinent en eilanden in de Indische en Stille Oceaan. Ondertussen is het virus ook opgedoken in Zuid- en Midden-Amerika en bepaalde delen van Noord-Amerika. In Europa zijn er eveneens uitbraken geweest, voornamelijk rond de Middellandse Zee zoals in Italië en Frankrijk, waar lokale besmettingen plaatsvonden. Dit ging meestal om enkele gevallen of kleine uitbraken bij gunstige weersomstandigheden voor de muggen.
Lees ook: De tijgermug rukt op in België
Symptomen van chikungunya
De incubatietijd van chikungunya – de tijd tussen de muggensteek en het optreden van symptomen – bedraagt meestal 3 tot 7 dagen.
Bij ongeveer 75% van de besmettingen treden symptomen op. Deze lijken sterk op die van dengue, wat soms leidt tot een verkeerde diagnose in regio’s waar dengue veel voorkomt. De belangrijkste symptomen zijn:
- hoge koorts,
- hevige gewrichtspijn, vooral in armen en benen,
- hoofdpijn,
- spierpijn,
- gezwollen gewrichten,
- huiduitslag.
Hoewel de meeste patiënten volledig herstellen binnen een week, kunnen gewrichtspijnen weken tot maanden aanhouden. In sommige gevallen worden ze zelfs chronisch en houden ze jaren aan.
Baby’s en ouderen lopen meer risico op een ernstig verloop van de ziekte. Hospitalisatie is dan meestal noodzakelijk.
Lees ook: Dengue (knokkelkoorts): virusinfectie met ernstige complicaties
Behandeling chikungunya-virus
Er bestaat geen specifieke antivirale behandeling tegen chikungunya. De behandeling is gericht op symptoombestrijding, met onder andere paracetamol of ontstekingsremmers (zoals ibuprofen) en voldoende rust. Het is belangrijk om geneesmiddelen zoals aspirine te vermijden totdat dengue is uitgesloten, vanwege het verhoogde risico op bloedingen.
De beste bescherming tegen chikungunya blijft preventie:
- bescherming tegen muggenbeten,
- of vaccinatie tegen de ziekte.
Lees ook: Contra-indicaties: wanneer gebruik je beter geen ibuprofen?
Vaccin tegen chikungunya: Ixchiq
Nieuw vaccin Ixchiq®
Het eerste vaccin tegen chikungunya is sinds april 2025 beschikbaar in België. “De klinische werkzaamheid werd gemeten via de immuunrespons: 99% van de gevaccineerde personen ontwikkelde antistoffen die geacht worden bescherming te bieden na één dosis. Deze niveaus blijven minstens 2 jaar behouden. Of een boosterdosis nodig is, is nog niet bekend,” aldus het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI).
Aanbevelingen van het Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen
Op de Wanda-website raadt het instituut het vaccin aan voor gezonde reizigers van 12 tot 65 jaar die naar gebieden reizen waar op dat moment een actieve uitbraak is.
Het vaccinatieschema bestaat uit één enkele dosis, bij voorkeur minstens 14 dagen vóór vertrek toegediend.
Bijwerkingen van het chikungunya-vaccin
Vaak voorkomende bijwerkingen zijn spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts en lokale huidreacties. Ernstige bijwerkingen zijn gemeld bij 65-plussers met onderliggende aandoeningen, wat heeft geleid tot een tijdelijke opschorting van de vaccinatie voor deze leeftijdsgroep in afwachting van verder onderzoek. Het vaccin wordt ook niet aanbevolen voor mensen met een verzwakt immuunsysteem en voor zwangere of borstvoedende vrouwen.
Prijs van het Ixchiq-vaccin
De prijs van het vaccin bedraagt €137,40.
Lees ook: Op vakantie: welke vaccinaties heb je nodig?
Chikungunya-virus in België?
In België is het risico op een lokale uitbraak momenteel laag, voornamelijk door het koelere klimaat dat minder gunstig is voor de levenscyclus van Aedes-muggen. Maar door de klimaatverandering en de opwarming van de aarde worden ook onze omstandigheden aantrekkelijker voor deze muggen. Daardoor zou de ziekte zich hier in de toekomst kunnen vestigen. Bovendien kunnen reizigers uit endemische gebieden het virus mee naar België brengen, wat in het verleden al is gebeurd. De Aedes albopictus heeft zich echter nog niet blijvend gevestigd in ons land.
Lees ook: Welke infectieziekten door insecten staan ons te wachten?
Bronnen:
