Gerelateerde artikels
Nanoplastics en microplastics: kunnen make-up en tandpasta je cellen beschadigen?
video Je hebt ongetwijfeld al gehoord over schadelijke microplastics, maar wist je dat er ook nanoplastics bestaan? Die zijn nog kleiner. En ze zitten zelfs in make-up en tandpasta! Kunnen die dagdagelijkse spullen onze cellen beschadigen? Karen Smeets, moleculair toxicologe aan de UHasselt, kijkt naar het kleinste van het kleinste, in dit online college van de Universiteit van Vlaanderen. Onder het artikel vind je de samenvatting.
Lees ook: Microplastics ook aangetroffen in zeebries
Nanodeeltjes in cosmetica en voeding: nuttig of schadelijk voor onze gezondheid?
Nanodeeltjes zijn ultrakleine deeltjes – zo klein dat ze met het blote oog onzichtbaar zijn. Ze hebben een grootte tussen 1 en 100 nanometer, wat betekent dat ze veel kleiner zijn dan bacteriën, virussen of menselijke cellen. Precies door die minuscule afmetingen kunnen nanodeeltjes ons lichaam binnendringen en zelfs door onze cellen worden opgenomen. Maar wat betekent dat voor onze gezondheid?
Waar vinden we nanodeeltjes?
Nanodeeltjes worden bewust toegevoegd aan heel wat dagelijkse producten, zoals:
- Cosmetica en make-up (bv. lippenstift, zonnecrème, scrubs) – voor kleur, glans of UV-bescherming.
- Verzorgingsproducten en kleding – om producten langer houdbaar of antibacterieel te maken (zoals zilvernanodeeltjes).
- Voeding – vooral via microplastics en nanoplastics, die ontstaan door de afbraak van plastic in het milieu en zo in zeevruchten en andere producten terechtkomen.
Hoe komen nanodeeltjes in ons lichaam?
Nanodeeltjes kunnen ons lichaam binnendringen via verschillende routes:
- De longen: ingeademde deeltjes bereiken de diepste luchtwegen en komen zo in de bloedbaan.
- De huid: via cosmetica en verzorgingsproducten.
- De darmen: door het eten van voeding die micro- of nanoplastics bevat.
- Eenmaal in de bloedbaan kunnen deeltjes zich verspreiden naar andere organen en zelfs onze cellen binnendringen.
Wat doen nanodeeltjes in onze cellen?
Nanodeeltjes kunnen door endocytose of diffusie in cellen terechtkomen. Eenmaal binnen kunnen ze:
- Schade veroorzaken aan DNA, eiwitten en celmembranen, onder meer door de aanmaak van reactieve zuurstofvormen, die oxidatieve stress veroorzaken.
- Giftige stoffen vrijgeven, zoals zilverionen of chemische additieven (bisfenol A, pigmenten) die in plastics aanwezig zijn.
- Andere schadelijke stoffen transporteren tot in de cellen, waardoor ze fungeren als een soort “vector”.
Zijn nanodeeltjes gevaarlijk?
Het antwoord is: het hangt ervan af. De impact van nanodeeltjes op de gezondheid is afhankelijk van:
- het type materiaal (zilver, plastic, metaal…),
- de grootte en vorm,
- de hoeveelheid die ons lichaam bereikt.
Uit onderzoek blijkt dat zilvernanodeeltjes in hoge concentraties schadelijk kunnen zijn voor cellen. Over nanoplastics is er nog veel minder bekend, al maken wetenschappers zich zorgen over hun mogelijke impact.
Wat kunnen we doen?
Omdat nanodeeltjes overal in ons dagelijks leven aanwezig zijn, is bewust omgaan met producten belangrijk. Enkele tips:
- Lees etiketten en informeer je over de inhoud van cosmetica en verzorgingsproducten.
- Beperk plasticgebruik en kies voor recycleerbare of herbruikbare alternatieven.
- Steun onderzoek en regelgeving die transparantie rond nanodeeltjes in producten bevorderen.
|
Conclusie Nanodeeltjes zijn niet per definitie slecht: ze hebben nuttige toepassingen, bijvoorbeeld als UV-filter of antibacterieel middel. Toch kan hun kleine formaat en hoge reactiviteit risico’s voor onze gezondheid inhouden. Omdat er nog veel onduidelijkheid is, blijft verder onderzoek cruciaal. Ondertussen kunnen we zelf bijdragen door bewuster te consumeren en afval correct te recycleren. |
