Streeft ons lichaam naar een ‘voorgeprogrammeerd’ gewicht?

123m-gewicht-weegsch-10-11-20.jpg

dossier Dat de kilo’s er na het diëten vaak even snel weer bijkomen als ze er af gingen, wordt soms verklaard met de stelling dat een lichaam altijd probeert terug te keren naar een soort ‘voorgeprogrammeerd' gewicht. Die theorie is niet helemaal uit de lucht gegrepen, maar vertelt zeker niet het hele verhaal, anders zouden er niet steeds meer mensen zijn met ernstig overgewicht. Een recente studie benadrukt het belang van de leefomgeving, waarbij ongezonde voeding momenteel een te prominente plaats inneemt.

Lees ook: Supermarkten promoten te vaak ongezonde voeding

In het Engels heet het de ‘set point’ theorie, het idee dat iedereen een optimaal gewicht heeft waarnaar je lichaam altijd zal streven en daarvoor ook de nodige actie onderneemt. Wanneer je minder gaat eten, zou je lichaam volgens de theorie je metabolisme vertragen en extra hongersignalen uitsturen – en omgekeerd wanneer je meer gaat eten. Dat zogezegd voorgeprogrammeerde ideale gewicht kan dan bijvoorbeeld voor de één schommelen rond een gewicht van 55 kilo en voor een ander rond 70 kilo.
Resultaten op proefdieren
Dit is niet zomaar een indianenverhaal. Al in de vorige eeuw toonden experimenten met proefdieren aan dat deze dieren, wanneer ze vermagerden, nadien toch terugkeerden naar hun oorspronkelijke lichaamsgewicht. Dat is echter geen hard bewijs, want je kunt resultaten op proefdieren niet zomaar toepassen op mensen. Wel kunnen we met zekerheid stellen dat bij de mens de hersenen en hormonen inderdaad een rol spelen in de regeling van eetlust en verzadiging. Zo komt het bijvoorbeeld dat deelnemers aan een bepaalde studie zelfs twee jaar na een succesvolle behandeling van obesitas verklaarden dat ze met een groter hongergevoel bleven zitten.

Lees ook: Met welke sporten kan je best buikvet verliezen?

Complexere waarheid
De ‘set point’ theorie valt echter niet te rijmen met de obesitasepidemie. Want als we inderdaad met een soort thermostaat in ons lichaam zaten die ons gewicht stabiel kan houden, hoe komt het dan dat het aantal mensen met ernstig overgewicht de hoogte in blijft gaan? De waarheid is dus een stuk complexer, met meer factoren die een belangrijke invloed uitoefenen. Als er al zoiets bestaat als een systeem waarbij we telkens terugkeren naar een bepaald lichaamsgewicht, lijkt het in ieder geval vooral in één richting te werken. Bij de meesten komen kilo’s er gemakkelijk bij als ze niet opletten, maar gewicht verliezen is zelfs met veel inspanningen doorgaans een heel ander pak mouwen.

Lees ook: Hartvriendelijke voeding: welke producten zijn goed voor hart en bloedvaten?

Obesogene omgeving
Een recente Amerikaanse studie wijst in het bijzonder op het cruciale belang van de leefomgeving. Volgens de onderzoekers van de studie leven we in grote mate in een zogenaamde ‘obesogene’ omgeving, die obesitas in de hand werkt door mensen aan te moedigen veel te eten en te drinken en daarnaast maar weinig te bewegen. In dergelijke omstandigheden is het natuurlijk een hele uitdaging om je gewicht onder controle te houden. De wetenschappers raden onder meer aan om gezonde voedingsmiddelen met minder calorieën goedkoper en toegankelijker te maken en ongezonde voeding met veel calorieën duurder te maken.

Lees ook: Wetenschappers ontdekken hoe ze onze vetverbranding kunnen ‘aanzetten’

Bronnen:
https://www.gezondheidenwetenschap.be
https://www.gva.be
https://www.healthline.com
https://www.sciencedirect.com

auteur: Andy Furniere, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: mei 2023

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram