Gerelateerde artikels
Wat zegt haaruitval over je gezondheid?
In dit artikel
Wat zegt haaruitval over je gezondheid?
- 1. Geleidelijke dunner wordend haar bovenop het hoofd
- 2. Ronde of ovale kale plekken
- 3. Plotseling veel haarverlies
- 4. Volledig haarverlies
- 5. Haaruitval met jeuk, roodheid of schilfering
- 6. Haar dat breekt of uitvalt door kapsels of behandeling
- Wanneer moet je bij haarverlies naar de dokter?
- Tips tegen haarverlies
dossier
Haarverlies (alopecia) kan iedereen overkomen: jong of oud, man of vrouw. Soms is het een normaal onderdeel van het ouder worden, maar het kan ook wijzen op een onderliggende aandoening of disbalans. Door goed te kijken naar hoe je haar uitvalt, kan je soms beter begrijpen wat er in je lichaam speelt.
Haaruitval wordt door genetische aanleg, hormonale veranderingen, medische aandoeningen, stress, voedingstekorten of behandelingen veroorzaakt:
Lees ook: Alopecia: mogelijke oorzaken van haaruitval
1. Geleidelijke dunner wordend haar bovenop het hoofd
© Getty Images / androgenetische alopecia, of erfelijke kaalheid
Een van de meest voorkomende vormen van haarverlies is een geleidelijk dunner wordende haardos bovenop het hoofd. Bij mannen uit dit zich vaak in een terugwijkende haarlijn (‘receding hairline’) of een kalende plek op de kruin. Vrouwen daarentegen merken het meestal op doordat de scheiding in hun haar steeds breder wordt. Dit patroon van haaruitval staat bekend als androgenetische alopecia, of erfelijke kaalheid.
Symptomen androgenetische alopecia
Het gaat hier om een genetische aandoening die zowel mannen als vrouwen kan treffen, maar het verloop verschilt per geslacht. Mannen kunnen al vanaf hun tienerjaren of vroege twintiger jaren te maken krijgen met de eerste tekenen van haarverlies. In eerste instantie gaat het vaak om een terugtrekkende haarlijn, gevolgd door geleidelijk uitdunnen van het haar op de kruin en het voorste deel van de hoofdhuid. Vrouwen ervaren doorgaans pas na hun veertigste merkbare haaruitval. Bij hen is het patroon anders: niet een duidelijke kale plek of inhammen, maar een algemene uitdunning verspreid over de hoofdhuid, met het meeste verlies op de kruin.
Behandeling androgenetische alopecia
Hoewel androgenetische alopecia op zichzelf niet schadelijk is voor je fysieke gezondheid, kan het wel een aanzienlijke psychologische impact hebben. Voor veel mensen heeft haarverlies invloed op hun zelfvertrouwen en hoe zij zichzelf en hun uiterlijk ervaren. Omdat de aandoening een sterke genetische component heeft, is voorkomen nauwelijks mogelijk. Wel bestaan er behandelingen die het proces kunnen vertragen of de haargroei kunnen stimuleren, zoals minoxidil of finasteride, al werken die middelen niet bij iedereen even goed.
2. Ronde of ovale kale plekken
Een andere veelvoorkomende vorm van haaruitval zijn plotselinge, ronde of ovale kale plekken op het hoofd, de baard of zelfs de wenkbrauwen. Dit type haarverlies ontstaat meestal plotseling en kan bij zowel kinderen als jonge volwassenen voorkomen. Het wordt veroorzaakt door alopecia areata, een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem per ongeluk de haarfollikels aanvalt, waardoor het haar op bepaalde plekken uitvalt.
Oorzaak alopecia areata
De precieze reden waarom dit gebeurt is nog niet volledig bekend, maar factoren zoals stress, een infectie of bepaalde medicijnen kunnen een rol spelen. Ook kan je genetische aanleg bijdragen: bepaalde erfelijke eigenschappen in je DNA kunnen het immuunsysteem gevoeliger maken voor een auto-immuunreactie. Vaak ontstaat de aandoening door een combinatie van genetische kwetsbaarheid en een externe trigger, zoals een virus of andere stof waarmee je in contact komt. Alopecia areata komt ook vaker voor bij mensen met hooikoorts, astma, allergieën of eczeem.
Behandeling alopecia areata
Hoewel de kale plekken er vaak dramatisch uitzien, is het verloop meestal tijdelijk. Bij ongeveer 90% van de mensen groeit het haar binnen enkele jaren weer terug. In zeldzamere gevallen kan alopecia areata zich uitbreiden tot volledige kaalheid van het hoofd of zelfs van het hele lichaam (alopecia universalis, zie verder).
Lees ook: Alopecia areata: als je plots kale plekken krijgt
3. Plotseling veel haarverlies
Plotseling veel haarverlies valt op doordat hele plukken haar uitvallen bij het kammen, wassen of zelfs bij lichte aanraking. Dit type haarverlies staat bekend als acuut telogeen effluvium en wordt vaak veroorzaakt door een fysieke of emotionele schok, zoals een operatie, ernstige ziekte, hoge koorts, bevalling, hevige stress, ondervoeding, bloedverlies of toxische medicatie zoals chemotherapie. Hierbij gaan veel haren tegelijk in de rustfase (telogene fase) van de haargroeicyclus, waardoor het haar in korte tijd opvallend dun wordt.
Meestal is dit type haarverlies tijdelijk en groeit het haar spontaan weer aan zodra de onderliggende oorzaak verdwijnt. Chronisch telogeen haarverlies, daarentegen, ontwikkelt zich geleidelijk en kan langer aanhouden, bijvoorbeeld door milde chronische aandoeningen, hormonale veranderingen, voedingsdeficiënties of bepaalde medicijnen.
4. Volledig haarverlies
Volledig haarverlies is een ernstige vorm van haaruitval waarbij niet alleen het hoofdhaar verdwijnt, maar ook wimpers, wenkbrauwen en lichaamshaar. Dit type haarverlies kan verschillende oorzaken hebben en is vaak zowel zichtbaar als emotioneel ingrijpend.
Een veelvoorkomende en meestal tijdelijke oorzaak is chemotherapie of bestraling. Bij deze medische behandelingen vallen de haren over het hele lichaam uit omdat de haargroei wordt onderbroken. Na afloop van de behandeling groeit het haar in de meeste gevallen weer terug, hoewel de textuur of kleur soms kan verschillen van het oorspronkelijke haar.
Een zeldzamere, vaak blijvende oorzaak is alopecia universalis, een ernstige auto-immuunziekte die wordt gezien als een gevorderde vorm van alopecia areata. Hierbij valt het immuunsysteem de haarfollikels van het hele lichaam aan, waardoor het haar volledig uitvalt. Hoewel de exacte oorzaak onbekend is, spelen zowel genetica als omgeving een rol. Alopecia universalis wordt beschouwd als een polygenetische aandoening, wat betekent dat meerdere genen van beide ouders betrokken moeten zijn om het risico te verhogen. Zelfs dan erven niet alle kinderen van ouders met de aandoening haarverlies.
Ook omgevingsfactoren kunnen een rol spelen: identieke tweelingen ontwikkelen de aandoening slechts in ongeveer de helft van de gevallen samen, wat suggereert dat naast genetica ook externe triggers zoals infecties, hormonale veranderingen, allergieën of toxines een bijdrage kunnen leveren. Stress is niet bewezen als directe oorzaak van alopecia universalis, hoewel extreme stress in combinatie met genetische aanleg en auto-immuunproblemen mogelijk een rol kan spelen bij het uitlokken van alopecia areata of universalis.
Volledig haarverlies is vaak een aanwijzing voor een ernstige medische behandeling of een auto-immuunstoornis. Het kan ingrijpend zijn voor het zelfbeeld, en het is belangrijk om professionele begeleiding te zoeken, zowel medisch als psychologisch, om de impact te verzachten en eventuele behandelopties te bespreken.
5. Haaruitval met jeuk, roodheid of schilfering
Bij dit type haarverlies valt het op dat de hoofdhuid niet alleen dunner wordt, maar ook tekenen van irritatie of ontsteking vertoont. Je kunt schilfers, wondjes of pusplekjes zien en vaak gaat het gepaard met jeuk, roodheid of zwelling.
Een veelvoorkomende oorzaak is een schimmelinfectie, zoals ringworm. Hierbij verspreiden zich schilferige plekken over de hoofdhuid, soms vergezeld van afgebroken haren, roodheid, zwelling en in sommige gevallen vochtvorming. Andere mogelijke oorzaken zijn psoriasis, een chronische ontstekingsaandoening van de huid, of folliculitis, een ontsteking van de haarfollikels vaak veroorzaakt door bacteriën.
Dit type haarverlies wijst meestal op een onderliggend huidprobleem dat medische behandeling nodig heeft. Tijdige behandeling is belangrijk, omdat onbehandelde infecties of ontstekingen het haarverlies kunnen verergeren of permanent maken.
Lees ook: Psoriasis van de hoofdhuid: symptomen en behandeling
6. Haar dat breekt of uitvalt door kapsels of behandeling
Een vaak voorkomend, maar volledig vermijdbaar type haarverlies is traction alopecia, waarbij het haar breekt of uitvalt op plekken waar het strak wordt vastgezet. Dit kan optreden bij het dragen van strakke vlechten, staarten, extensions, dreadlocks of andere kapsels die voortdurend spanning uitoefenen op de haarfollikels. Zelfs het langdurig dragen van strakke hoeden, haarbanden of clips kan op termijn bijdragen aan dit type haarverlies.
Naast mechanische spanning kan ook chemische schade het haar verzwakken en verlies veroorzaken. Behandelingen zoals bleken, permanenten, hete oliebehandelingen of chemische relaxers beschadigen de haarstructuur en maken het breekbaar. In combinatie met strakke kapsels kan dit leiden tot blijvende schade.
Symptomen van traction alopecia
Symptomen van traction alopecia zijn onder andere jeuk, roodheid, schilfering en op den duur zichtbare dunner wordende plekken of kale plekken op de hoofdhuid. Het is belangrijk om vroegtijdig in te grijpen, want als er littekens ontstaan, kan het haar op die plekken permanent verloren gaan.
Om traction alopecia te voorkomen, is het belangrijk om het haar losser te dragen, accessoires voorzichtig te gebruiken en chemische behandelingen te beperken. Als er al tekenen van haaruitval zijn, kan een dermatoloog adviseren over behandelingen of beschermende maatregelen om verdere schade te voorkomen.
Wanneer moet je bij haarverlies naar de dokter?
- Bij plotseling of hevig haarverlies.
- Bij kale plekken met jeuk, pijn of schilfers.
- Bij vrouwen met terugtrekkende haarlijn na de menopauze.
- Als je vermoedt dat een medische aandoening (bv. schildklierziekte, lupus, bloedarmoede) een rol speelt.
Een vroege diagnose vergroot de kans op herstel of behandeling.
Lees ook: Waarom wordt je haar dunner en wat kan je doen?
Tips tegen haarverlies
Hoewel niet alle vormen van haarverlies te voorkomen zijn (vooral erfelijke kaalheid niet), kan je zelf veel doen om je haar en hoofdhuid gezond te houden:
- Wees voorzichtig met je haar: Gebruik een grove kam, vooral bij nat haar. Vermijd strakke kapsels (staarten, vlechten, extensions), en beperk gebruik van stijltangen, föhns en hete rollers.
- Verzorg je hoofdhuid: Was met een milde shampoo en gebruik een hydraterende conditioner. Bescherm je haar tegen zon en UV-straling.
- Let op je leefstijl: Eet een evenwichtige voeding rijk aan eiwitten, ijzer, zink en biotine (vitamine B7), vermijd crashdiëten en stop met roken, want dit versnelt haaruitval bij mannen.
- Medische opties: Minoxidil (Rogaine) is vrij verkrijgbaar. Met een voorschrift krijg je ook: finasteride (voor mannen) of corticosteroïden (bij auto-immuunuitval).
- Andere mogelijkheden: PRP-therapie, lasertherapie of haartransplantatie.
Lees ook: Wat kan je doen tegen haaruitval?
Conclusie
Haarverlies is vaak erfelijk of leeftijdsgebonden, maar soms is het een signaal dat er meer aan de hand is met je gezondheid, van hormonale veranderingen en stress tot huidziekten of auto-immuunaandoeningen. Door goed te letten op het patroon en de bijkomende klachten, kan je sneller de juiste oorzaak vinden en aanpakken. Raadpleeg altijd een arts bij plotseling of zorgwekkend haarverlies. En onthoud: zelfs als je haar niet volledig terugkomt, zijn er voldoende manieren om ermee om te gaan, van medische behandelingen tot slimme kapselkeuzes.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
