Wat zegt de kleur van je ogen over je gezondheid?

dossier

Een verandering in kleur of uiterlijk kan wijzen op een ontsteking of een onderliggende ziekte. Geel oogwit, abnormaal grote pupillen, donkere vlekken op de iris… Voor welke symptomen moet je waakzaam zijn? En wanneer moet je een arts raadplegen?

Wanneer het oogwit van kleur verandert

De sclerotica, beter bekend als het oogwit, heeft normaal een egale witte kleur zonder rode adertjes of verkleuring. Met de leeftijd of door zonlicht kan het oogwit lichtjes gelig worden. Een duidelijke verandering in kleur kan echter wijzen op een gezondheidsprobleem.

*Foto van geelzucht in het oog. Het geel worden van het oogwit is een teken van een leverprobleem.

Geel oogwit

Rood oogwit

© Getty Images - Foto van een subconjunctivale bloeding: een gesprongen bloedvaatje verdwijnt binnen 1 tot 3 weken.

• Bloeding door een systemische aandoening: wanneer subconjunctivale bloedingen herhaaldelijk en/of uitgebreider optreden, kunnen ze worden veroorzaakt door een onderliggende ziekte, zoals diabetes, hoge bloeddruk of stollingsstoornissen. Ook het gebruik van bloedverdunners kan dergelijke bloedingen in het oogwit verklaren.

• Allergieën: wanneer je lichaam in contact komt met een allergeen waarvoor je gevoelig bent (huisstofmijt, pollen, schimmels, kattenharen…), reageert het door histamine aan te maken. Deze histamine veroorzaakt ontsteking van de bloedvaten in het bindvlies. Allergische conjunctivitis treft beide ogen en gaat gepaard met jeuk, roodheid en tranende ogen.
  
  

© Getty Images - Foto van een oogontsteking

• Oogontsteking: een rood, pijnlijk oog dat gevoelig is voor licht wijst vaak op een ontsteking. Dit kan een conjunctivitis zijn als het bindvlies is aangedaan, een keratitis (ontsteking van het hoornvlies) of een uveïtis (ontsteking van de uvea). Er zijn verschillende mogelijke oorzaken, onder andere virale, bacteriële, schimmel- of parasitaire infecties, droge ogen, oogtrauma, auto-immuunziekten zoals lupus of reumatoïde artritis, of blootstelling aan irriterende stoffen of UV-straling (fotokeratitis). Als deze aandoeningen niet tijdig worden behandeld, kunnen ze leiden tot verminderd zicht of permanente oogschade. Wacht dus niet, raadpleeg onmiddellijk een oogarts.

© Getty Images - Foto van een pinguecula: een klein, vaak geelachtig, licht verhoogd bultje dat op het bindvlies verschijnt.

Bultje of uitgroei in het oogwit

Wanneer de pupillen verwijd zijn

© Getty Images - Foto van anisocorie: twee pupillen van verschillende grootte.

De pupil is het zwarte puntje in het midden van de iris. Normaal past de grootte van de pupil zich aan de lichtomstandigheden aan: bij fel licht trekt de pupil samen, in het donker verwijdt ze zich. De grootte van beide pupillen is meestal gelijk.

Pupillen van verschillende grootte (anisocorie)

Een lichte verschil tussen de pupillen komt vaak voor en is meestal normaal. Het kan de indruk wekken dat de ogen verschillende kleuren hebben, waarbij de ene pupil donkerder lijkt dan de andere. Ongeveer één op de vijf mensen heeft van nature pupillen van verschillende grootte.

Echter, een ernstig oogtrauma, een acuut glaucoom of uveïtis kunnen ook anisocorie veroorzaken. Plots en opvallend verschil tussen de pupillen kan een waarschuwing zijn voor een neurologisch probleem zoals een beroerte, een beschadiging van een hersenzenuw of een infectie van het zenuwstelsel. In dat geval is directe medische hulp nodig.

Abnormaal verwijde pupillen

Het gebruik van bepaalde medicijnen of stoffen kan leiden tot langdurige verwijding van de pupillen, zoals:

• antidepressiva,
• anticholinergica,
• alcohol,
• drugs zoals cocaïne, ecstasy, LSD of amfetamines.
  
  

Wanneer de iris van kleur verandert

De iris is het gekleurde deel van het oog. Gezonde ogen veranderen normaal gesproken nauwelijks van kleur. Als je een verandering opmerkt of een vlek in je iris verschijnt, kan dit wijzen op een oogprobleem dat behandeld moet worden.

Verlichting of depigmentatie van de oogkleur

• Virale infecties: sommige ziekten, zoals congenitale rodehond, kunnen de pigmentatie van de iris beïnvloeden.
• Pigmentdispersiesyndroom: melanine laat los van de iris en hoopt zich op in andere structuren van het oog, wat kan leiden tot pigmentglaucoom.
• Irisatrofie: door veroudering of na bepaalde oogoperaties kan het iristissue dunner worden, waardoor de iris lichter of ongelijkmatig lijkt.
• Chronische uveïtis: een aanhoudende ontsteking van de iris en uvea kan een geleidelijke verkleuring van het oog veroorzaken.
• Cataract of complicatie na een cataractoperatie: hoewel cataract het lensweefsel achter de iris aantast, kan het oog een wittige uitstraling krijgen.
• Diabetes: sommige diabetische oogcomplicaties kunnen de transparantie van de oogweefsels beïnvloeden.

Een plotselinge of asymmetrische verandering (één oog dat lichter wordt) moet aanleiding geven tot snelle medische controle.

© Getty Images - La cataracte correspond à une opacification du cristallin, ce qui peut donner l’impression que l’œil devient blanchâtre.

Donkerder worden van het oog

• Natuurlijk verouderingsproces: bij sommige mensen kan de iris met de leeftijd lichtjes donkerder worden, maar dit gebeurt langzaam en is nauwelijks zichtbaar.
• Medicijnen: bepaalde oogdruppels op basis van prostaglandines (gebruikt tegen glaucoom) stimuleren de melanineproductie, waardoor de iris geleidelijk donkerder wordt, vooral bij mensen met lichte ogen. Deze druppels kunnen ook de wimpers verdikken en donkerder maken, wat het uiterlijk van de ogen kan veranderen.
  
  

Vlekken op de iris

• Sproetjes of moedervlekken (naevus): net zoals op de huid kunnen sproetjes en moedervlekken ook op de iris verschijnen. Ze zijn vaak gerelateerd aan blootstelling aan UV-straling. Ze beïnvloeden het zicht niet, maar moeten in de gaten worden gehouden voor eventuele veranderingen in grootte of vorm, wat kan wijzen op oogkanker.
  
  

© Getty Images - Grains de beauté dans l'oeil

• Arcus senilis: dit is een wittig of grijsachtig ringetje dat aan de rand van de iris verschijnt. Het wordt veroorzaakt door een afzetting van lipiden in het hoornvlies. Bij mensen ouder dan 50 jaar komt het veel voor en heeft het geen gevolgen. Bij jongere volwassenen kan het wijzen op hypercholesterolemie of andere lipidenstoornissen, wat een bloedonderzoek noodzakelijk maakt.
  
  

© Getty Images - Photo d'un arcus senilis : anneau blanchâtre ou grisâtre qui apparaît en périphérie de l’iris.

• Lisch-noduli: kleine, verhoogde gepigmenteerde uitsteeksels op de iris, kenmerkend voor neurofibromatose type 1 (een genetische aandoening).
• Uveaal melanoom: dit is een zeldzame maar ernstige oogkanker, vaker voorkomend bij mensen met blauwe, groene of grijze ogen. Het kan zich uiten als een donkere, onregelmatige vlek die zich uitbreidt of de pupil vervormt.
  
  

Wanneer naar de dokter?

Een verandering in oogkleur, het verschijnen van ongebruikelijke vlekken of een zichtbaar verschil tussen beide ogen mag nooit worden onderschat. Raadpleeg daarom altijd een arts bij:

• plotseling verlies van gezichtsvermogen,
• hevige oogpijn,
• sterke gevoeligheid voor licht,
• verandering in kleurwaarneming,
• flitsen of lichtflitsen,
• een pupil die stijf staat of niet meer op licht reageert,
• een plotseling verschil tussen beide ogen (pupilgrootte, iriskleur, oogwit), vooral als dit gepaard gaat met hoofdpijn, misselijkheid of een hangend ooglid.

Bij twijfel is het altijd veiliger om een arts te raadplegen, omdat ogen niet alleen oogziekten kunnen aanwijzen, maar ook algemene aandoeningen die vroegtijdig moeten worden gediagnosticeerd. Kan je niet bij je arts terecht, ga dan naar de spoedafdeling van het ziekenhuis.

Bronnen: 
https://www.webmd.com
https://www.aarp.org/eye-color-and-medical-conditions/
https://www.aao.org/why-are-my-eyes-changing-color
https://www.bbc.com
https://health.clevelandclinic.org
https://www.msdmanuals.com