Gerelateerde artikels
Hoe kan je asbest herkennen en verwijderen?
In dit artikel
Hoe kan je asbest herkennen en verwijderen?
dossier
Tot voor 2001 werd asbest massaal gebruikt als bouwgrondstof omdat het brandwerend en stevig is. De kans is dan ook groot dat er asbest te vinden is in gebouwen die opgetrokken zijn voor dat jaartal. Nieuwe inzichten tonen echter dat de aanwezigheid van asbest niet zonder gevaar is. Het is dus belangrijk dat risicovol asbest verwijderd wordt. Een asbestlabo of expert kan je daarbij helpen, maar je kan ook zelf controleren op asbest.
Wat is asbest?
Asbest is een verzamelnaam voor natuurlijke mineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels, ook asbestvezels genoemd.
Er zijn twee soorten asbest:
- Bij hechtgebonden of vast asbest zitten de vezels stevig vast in het dragermateriaal. Een typisch voorbeeld zijn leien uit asbestcement. Wanneer ze niet beschadigd zijn, zijn ze ongevaarlijk.
- Bij niet-hechtgebonden of los asbest kunnen de vezels gemakkelijk vrijkomen. Materiaal met los asbest, zoals isolatiemateriaal rond verwarmingsbuizen, is daarom veel gevaarlijker.
Waar zit asbest in?
© Getty Images
Strijkplanken, golfplaten, remblokjes, vloerbedekking, laboratoriummateriaal, pijpen, vloeistoffilters, gasmaskers, isolatiemateriaal...: het zijn maar enkele voorbeelden van de duizenden producten waarin tot eind vorige eeuw asbest werd verwerkt. Paniek is niet nodig. Kijken naar of zelfs aanraken van asbest is niet gevaarlijk. Als het materiaal in goede staat is, zitten de vezels doorgaans heel stevig vast. Gevaar is er pas wanneer je, bij een verbouwing bijvoorbeeld, het asbest bewerkt en “beschadigt”. Dan kan je de vezels losmaken en inademen. Met het blote oog zal je in de meeste gevallen niet kunnen beoordelen of iets asbest bevat.
Lees ook: Is asbest in leidingwater gevaarlijk?
Waarom is asbest gevaarlijk?
Asbest is schadelijk voor de gezondheid. De kans dat je ziek wordt, is groter naarmate je een grote hoeveelheid losse asbestvezels hebt ingeademd op regelmatige basis. Roken in combinatie met het inademen van asbest vergroot de risico’s nog.
Door het inademen van asbestvezels kan je verschillende aandoeningen ontwikkelen:
- Mesothelioom: een kwaadaardige tumor aan het borst- of buikvlies
- Asbestose: een aandoening waarbij er littekenweefsel ontstaat in de longen
- Pleurale plaques: verdikkingen van het borstvlies die kunnen verkalken
- Longkanker
- Strottenhoofdkanker
- Eierstokkanker
Lees ook: Hoe gevaarlijk is asbest voor je gezondheid?
Signalen die wijzen op asbest
De beste bron van informatie over asbest is de asbestinventaris van een gebouw. Daarin staat beschreven welke asbesthoudende materialen er aanwezig zijn en in welke toestand ze zich bevinden. Momenteel moeten enkel werkgevers een asbestinventaris laten opstellen voor gebouwen waarin ze werknemers tewerkstellen, maar tegen 2032 zal elk gebouw in Vlaanderen over een asbestattest moeten beschikken.
Is er geen asbestinventaris, dan zijn er nog manieren om te achterhalen of er asbest in een gebouw zit. Raadpleeg bijvoorbeeld het productiejaar: als het materiaal geproduceerd of geplaatst werd tussen 1945 en 2001, dan is de kans groot dat het asbest bevat. Die kans is nog groter als het stamt uit de periode 1955 tot 1988. Een dak of gevelbekleding uit kunstleien of golfplaten geplaatst voor 1990 bevat bovendien altijd asbest. Asbest kan je ook herkennen aan de textuur van een materiaal:
- Honinggraat: de meeste asbestplaten hebben een gewafelde structuur in de vorm van een honinggraat. Meestal zijn er meerdere lagen.
- ‘Asbestbloemen’: asbest kan je verder herkennen aan witte vlekken die verspreid zitten over het materiaal, de zogenaamde asbestbloemen.
- Asbestvezelbundels kan je ook vaak met het blote oog opmerken op plaatsen waar het materiaal gebroken is bijvoorbeeld.
Lees ook: Hoe weet u dat er asbest in uw woning aanwezig is?
Asbest verwijderen
Is het materiaal of product in goede staat en moet het niet echt weg, blijf er dan af. Dat is het veiligste. Zorg er wel voor dat mensen die er later toch aan moeten werken, gewaarschuwd zijn. Een werkgever van een onderneming die bij jou werken komt uitvoeren is trouwens verplicht om, vooraleer de werken aan te vatten, de materialen te identificeren waarvan vermoed wordt dat ze asbest bevatten. Is het materiaal of product toch in slechte staat of moet het weg, voor een verbouwing bijvoorbeeld, dan moeten er grondige voorzorgsmaatregelen genomen worden. Daarbij moet er vooral voor gezorgd worden dat er zo weinig mogelijk vezels in de lucht terechtkomen, en dat men ook geen vezels verspreidt die aan de kleding of de huid kleven.
Lees ook: Wat desinfecteert er je handen best: zeep of ontsmettingsgel?
Asbest zelf verwijderen?
Bepaalde werkzaamheden mogen volgens de arbeidswetgeving enkel door een onderneming uitgevoerd worden die daarvoor erkend is. De adressen van deze bedrijven vind je op deze website. Sommige werken met een beperkt risico op blootstelling mogen door het eigen personeel van het bedrijf uitgevoerd worden. Hiervoor bestaan dan wel strikte voorschriften: zo moeten de betrokken werknemers ingeschreven worden op een lijst, en vooraf opleiding en schriftelijke instructies over alle voorzorgsmaatregelen ontvangen. Heb je als privépersoon met asbest te maken, dan moet je beoordelen of je wel in staat bent de klus veilig te klaren. Een gespecialiseerde firma biedt alleszins twee grote voordelen. Enerzijds worden de risico’s maximaal vermeden omdat de werknemers zijn opgeleid om met asbesthoudende materialen om te gaan, over het geschikte gereedschap beschikken en beproefde procedures gebruiken, en anderzijds wordt het afval op de juiste manier verwijderd.
|
De grondregel bij werken aan materiaal met asbest is eenvoudig: voorkom de vorming van stof. Asbestvezels zijn immers niet gevaarlijk zolang ze goed gebonden zijn. Wordt het materiaal beschadigd, dan komen de vezels vrij. Het grote gevaar ligt in het inademen of ook het inslikken ervan. Met de volgende zeven regels kan het risico worden beperkt maar niet worden uitgeschakeld.
|
Asbest naar containerpark?
Om precies te weten wat je moet/mag doen, neem je best contact op met de milieudienst van je gemeente of met de gewestelijke overheidsinstellingen die hiervoor bevoegd zijn.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen afval waaruit de vezels gemakkelijk vrij kunnen komen (b.v. isolatiemateriaal of asbestkoord) en afval waarin de vezels stevig gebonden zijn (b.v. asbestcementproducten).
Asbestbevattend afval waaruit vezels gemakkelijk kunnen vrijkomen moet beschouwd worden als gevaarlijk afval. Wanneer voor de verwijdering van asbestmateriaal een beroep wordt gedaan op een gespecialiseerde firma, zal deze firma ook voor de verwijdering van het afval zorgen.
Asbestcementafval, waarin de vezels stevig gebonden zijn, wordt behandeld als bouw- en sloopafval, zij het dat stofvorming bij de verwijdering en verwerking van het afval zoveel mogelijk moet worden voorkomen. Particulieren kunnen met hun asbestcementafval terecht in containerparken waar bouw- en sloopafval aanvaard wordt.
Bronnen:
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
