Gerelateerde artikels
Coeliakie of glutenintolerantie: symptomen en behandeling
In dit artikel
Coeliakie of glutenintolerantie: symptomen en behandeling
dossier
Coeliakie (spreek uit: seuliakie) en dermatitis herpetiformis (coeliakie van de huid) worden veroorzaakt door een overgevoeligheid voor gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, haver, rogge, gerst en spelt.
Lees ook: 15 vragen over coeliakie of glutenintolerantie
Wat is coeliakie?
© Getty Images
Coeliakie is een intolerantie voor gluten. Als een coeliakiepatiënt iets eet of drinkt dat met één of meer graansoorten is bereid of daarmee in aanraking is geweest, wordt het slijmvlies van de dunne darm beschadigd. Een gezonde dunne darm heeft aan de binnenkant een enorm aantal darmvlokken (villi) die samen een enorm oppervlak voor voedselopname vormen. De darmvlokken van coeliakiepatiënten kunnen geen gluten verdragen. Ze worden erdoor kapot gemaakt en kunnen niet genoeg enzymen meer uitscheiden voor de voedselvertering. Daardoor kunnen niet alle benodigde voedingsstoffen door het lichaam worden opgenomen en ontstaat een tekort aan onder andere vitamines en ijzer. De enige manier om deze klachten te voorkomen of bestrijden is het volgen van een strikt glutenvrij dieet waarin geen van bovengenoemde granen voorkomt.
Lees ook: Beschermt borstvoeding tegen coeliakie?
Symptomen coeliakie
Bij zowel volwassenen als kinderen kan het ziektebeeld enorm verschillen van patiënt tot patiënt, naargelang de lengte van het dunnedarmsegment dat door de gluten is aangetast.
De meest voorkomende symptomen van coeliakie zijn:
- chronische diarree
- stinkende, overmatige ontlasting
- opgezette buik
- constipatie
- bloedarmoede
- weinig eetlust
- overgeven
- huilerigheid, depressiviteit, humeurigheid
- botontkalking
- groeistoringen, ondergewicht, dunne armen en benen
Lees ook: Wat zijn de symptomen van glutenintolerantie of coeliakie?
Gelinkte aandoeningen
- Patiënten met een uitgebreide aantasting zullen het ziektebeeld van een klassieke malabsorptie vertonen. Door de verminderde opname van voedingsstoffen, ontwikkelen deze patiënten diarree, verteringsstoornissen, buikpijn, tekort aan vitaminen en mineralen, bloedarmoede, gewichtsverlies, algemene vermoeidheid, groeiachterstand, enz.
- Indien er een beperkt buiksegment is aangetast, kan het ziektebeeld atypisch zijn en zich presenteren onder b.v. de vorm van een onverklaarde bloedarmoede of door een verminderde bloedstolling of gewrichtslast of puberteitsvertraging, onvruchtbaarheid (infertiliteit) of herhaalde miskramen.
- Ook ziet men vaker associaties met bepaalde auto-immuunziektes zoals diabetes, schildklierziektes, leverziekten, het Downsyndroom, syndromen bij mensen met een uitgesproken botontkalking (osteoporose).
- Gewrichtsproblemen, zoals reumatoïde artritis, een verstoorde vochthuishouding (droge ogen) zoals het syndroom van Sjögren, kunnen aanleiding vormen om op coeliakie te onderzoeken.
- Bepaalde aandoeningen treden veelvuldiger op samen met coeliakie. Zo kan een aantal mensen met coeliakie niet tegen melksuiker (lactose). Dit wordt ook wel lactose-intolerantie genoemd. Deze mensen moeten niet alleen een dieet volgen dat geen gluten bevat, maar dat ook weinig lactose bevat. Dit lactosebeperkt dieet is meestal tijdelijk. Als de darmwand zich heeft hersteld, kan worden gestopt met de lactosebeperking.
- Veel mensen met coeliakie hebben last van dermatitis herpetiformis. Dit wordt ook wel ‘coeliakie' van de huid’ genoemd, omdat ook deze ziekte ontstaat door een overgevoeligheid voor gluten. De huidaandoening duikt dikwijls plots op en tast de ellebogen, knieën, billen en rug aan. Meestal start het als kleine bultjes, die kleine blaren worden. Die beginnen te jeuken en uiteindelijk komen de blaren los. De behandeling van dermatitis herpetiformis bestaat, naast gerichte medicatie, uit het volgen van een glutenvrij dieet.
Lees ook: Dermatitis herpetiformis (coeliakie van de huid): huiduitslag door glutenintolerantie
Diagnose
Bij vermoeden van coeliakie wordt een bloedonderzoek verricht. Dit kan de diagnose (zeer) waarschijnlijk maken, maar niet bewijzen. Zekerheid is er pas na een dunnedarmbiopsie. Een biopt wordt verkregen door via de mond een sonde in te brengen in de dunne darm. Via de sonde worden kleine stukjes van de dunne darmwand weggenomen en onderzocht. Als darmvlokken ontbreken (foto's) of ernstig beschadigd zijn, is het vermoeden van coeliakie bevestigd.
Lees ook: Hebben gluten een effect op de werking van onze hersenen?
Behandeling
Coeliakie is (nog) niet te genezen. Een glutenvrij dieet is de enige oplossing. Dankzij dit dieet herstelt het dunne-darmslijmvlies zich, en na enkele maanden of jaren neemt de dunne darm weer alle voedingsstoffen op die het lichaam nodig heeft. Het dieet moet wel levenslang gevolgd worden anders komen de klachten terug.
Lees ook: Het glutenvrije dieet: wat mag je wel en niet eten?
Bronnen:
https://coeliakie.be
https://www.thuisarts.nl
http://www.voedingscentrum.nl
