Gerelateerde artikels
Screening op longkanker: vroegtijdige opsporing en diagnose
In dit artikel
Screening op longkanker: vroegtijdige opsporing en diagnose
dossier
Longkanker is de dodelijkste kanker in België. In een vroeg stadium veroorzaakt de ziekte zelden duidelijke symptomen, waardoor een diagnose meestal pas volgt als de kanker al gevorderd is. Vroege opsporing of screening van longkanker is daarom van cruciaal belang.
Lees ook: Longkanker: het belang van preventie en opsporing
Waarom is screening op longkanker belangrijk?
© Getty Images
Screening maakt het mogelijk longkanker op te sporen vóór de eerste symptomen verschijnen. Hoe vroeger de ziekte wordt vastgesteld, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling of zelfs genezing. Volgens de National Lung Screening Trial kan een jaarlijkse CT-scan met lage dosis tot 20% van de sterfgevallen door longkanker voorkomen.
Lees ook: Screening op longkanker: vroegtijdige opsporing en diagnose
Systematische screening op longkanker in België
Uit cijfers blijkt dat longkankerscreening de sterfte door longkanker met 21% en de algemene sterfte met 5% kan verlagen. Concreet zouden in België bij 1.000 hoogrisicopersonen die drie keer gescreend worden, naar schatting drie levens gered worden over een periode van tien jaar. En toch is er op dit moment in België nog geen georganiseerde, systematische screening voor longkanker. Hoe komt dat?
Helaas zijn er ook nadelen verbonden aan screening.
- Sommige deelnemers krijgen een vals-positief resultaat, wat leidt tot onnodige stress en bijkomende, soms invasieve onderzoeken zoals biopsieën of bronchoscopieën. Anderen krijgen een onbepaald resultaat, waardoor extra scans nodig zijn.
- Bovendien kan overdiagnose optreden: er worden tumoren opgespoord en behandeld die anders geen gezondheidsrisico zouden vormen. Omdat een CT-scan ook andere organen in beeld brengt, kunnen toevallige afwijkingen (incidentele bevindingen) worden ontdekt, wat extra onderzoeken met zich meebrengt – soms zonder dat ze uiteindelijk nodig blijken.
- Ook kunnen agressieve kankers ontstaan tussen twee screeningsmomenten in (intervalkankers), waardoor screening geen vals gevoel van veiligheid mag geven.
- Ten slotte is er op lange termijn een beperkt risico op kanker door de straling van herhaalde CT-scans, zelfs bij lage dosis.
Toch pleiten internationale wetenschappelijke verenigingen voor screening bij mensen met een verhoogd risico, zoals langdurige rokers of mensen die vaak passief blootgesteld zijn aan sigarettenrook.
Wie komt in aanmerking voor screening op longkanker?
De American Society of Clinical Oncology (ASCO) beveelt jaarlijkse screening met een lage-dosis CT-scan aan voor mensen die aan 3 eisen voldoen:
- tussen 50 en 80 jaar oud
- minstens 20 'pakjaren' (vb 1 pakje per dag gedurende 20 jaar of 2 pakjes per dag gedurende 10 jaar)
- nog steeds roken, of minder dan 15 jaar geleden gestopt
|
Pilootproject in Vlaanderen: ZORALCSHet UZA en UAntwerpen zijn in de regio Zuid-Oost Rand van Antwerpen gestart met het pilootproject ZORALCS, dat onderzoekt of een brede longkankerscreening met lage dosis CT-scans haalbaar is voor de Vlaamse bevolking. De screening richt zich op 55- tot 74-jarigen met een rookverleden in zeven gemeenten. Via een online vragenlijst en een risico-algoritme worden in totaal 25.000 risicopersonen geselecteerd voor een gratis CT-scan in het UZA, met opvolging door radiologen en AI. Uniek aan het project is de combinatie met rookstopbegeleiding, waarbij verschillende vormen van ondersteuning getest worden. De eerste resultaten worden verwacht in 2027-2028. Het doel is om te evalueren of een grootschalige invoering van longkankerscreening in heel Vlaanderen haalbaar is.
|
Diagnose longkanker
Bij vermoeden van longkanker worden verschillende onderzoeken ingezet. Hieronder vind je de meest gebruikte technieken.
Radiografie van de borstkas
Een X-thorax (röntgenfoto van de borstkas) is vaak het eerste beeldvormingsonderzoek. Op deze longfoto kan een verdichting zichtbaar zijn, die eruitziet als een witte bol. Bij afwijkende bevindingen zijn bijkomende onderzoeken nodig.
CT-scan van de longen
Een CT-scan van de borstkas is veel nauwkeuriger dan een gewone röntgenfoto. Deze techniek kan kleinere letsels in de longen detecteren die op een klassieke longfoto onzichtbaar blijven.
Bronchoscopie
Een bronchoscopie is een kijkonderzoek waarbij de longarts via een dunne, flexibele slang met camera de luchtwegen inspecteert. De bronchoscoop wordt via de mond of neus ingebracht. Tijdens het onderzoek kan de arts stukjes weefsel of slijmvlies afnemen voor verder onderzoek (biopsie).
Longpunctie
Wanneer een letsel dieper in de long ligt en moeilijk te bereiken is via bronchoscopie, kan een longpunctie worden uitgevoerd. De arts prikt via de borstwand in het longweefsel om een staal te nemen. De ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving en soms via een kleine insnijding.
Mediastinoscopie
Een mediastinoscopie is een kijkoperatie onder volledige narcose waarbij het gebied tussen de longen (het mediastinum) onderzocht wordt. Via een sneetje in de hals kunnen lymfeklieren worden verwijderd voor analyse, om te controleren op uitzaaiingen.
Bronnen:
https://kanker.be
https://kce.fgov.be
https://www.uza.be
https://zoralcs.be
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
