Gerelateerde artikels
‘Wat echt werkt bij kinderen die snel angstig zijn’: over angst en afstemming
boeken-interviews
Wanneer kinderen angstig zijn, wordt ons eigen alarmsysteem als volwassenen mee geactiveerd en proberen we vaak om zo snel mogelijk de rust terug te laten keren. In een poging om het kind te beschermen, willen we oplossingen zoeken en de emotie kleiner maken: ‘Je hoeft niet bang te zijn’, ‘Probeer het maar, het is niet zo eng’, ‘Zeg dan wat er is, dan kan ik je helpen!’.
Vaak verwachten we dingen van kinderen die we als volwassene zelf niet beheersen: dat ze hun emoties kunnen herkennen en uiten, hulp kunnen vragen en aannemen, met negatieve gedachten kunnen omgaan en in staat zijn hun gestreste lichaam vlotjes tot rust te brengen. Bij het overwinnen van hun angsten, verwachten we dat zij het harde werk gaan doen, en wij hen waar nodig daarbij zullen helpen.
In het boek ‘Angst. Wat echt werkt bij kinderen die snel angstig zijn’ keert Wendy de Pree terug naar de basis van opvoeden en de functie van angst bij kinderen: het installeren van veiligheid via verbinding en afstemming. Een centrale rol is dan ook weggelegd voor ons als volwassenen.
Lees ook: Verlatings- of scheidingsangst bij baby en peuter
Het angstige kind
Emoties tonen ons waar we behoefte aan hebben. Angst hebben we nodig om ons te beschermen tegen gevaar. Kinderen die snel angstig zijn, hebben echter vaak een gevoelig afgesteld alarmsysteem, waardoor ze situaties sneller als bedreigend ervaren. Het alarm gaat niet uit en ze zoeken wanhopig naar manieren om zich veilig te voelen.
Omdat kinderen nog afhankelijk zijn van volwassenen wordt in geval van gevaar bij hen vooral het gehechtheidssysteem geactiveerd als overlevingsmechanisme. Door om hulp te roepen of aandacht te trekken door te gillen of te huilen, proberen ze ervoor te zorgen dat iemand hen komt beschermen. Het probleemoplossende deel van de hersenen is op zo’n moment uitgeschakeld, waardoor het kind niet goed kan nadenken en adviezen als ‘doe nu eens rustig’ niet werken.
De rol van de volwassenen
De sterkste manier waarop kinderen leren, is via imiteren en ervaren. Kinderen die angstig zijn, richten hun aandacht direct naar het gezicht van de vertrouwde volwassene. Is de volwassene ontspannen, dan ontspant het kind ook en het stresssysteem kalmeert. Vandaar de belangrijke rol in dit boek voor de volwassene, en de uitnodiging om te kijken naar je eigen verhouding tot angst en stress. Waar was jij zelf bang voor als kind, en nu als volwassene? Hoe reageerden jouw ouders vroeger? Hoe ga jij om met je eigen emoties: mogen die gezien worden of duw je ze snel weg? Hoe kun je bij het kind blijven terwijl je zelf overspoeld dreigt te worden door emoties?
Uit onderzoek blijkt dat een goede voorlichting geven aan opvoeders soms even effectief is als de behandeling van kinderen zelf. Ouders, leerkrachten en andere hulpverleners leren in dit boek dan ook om zelf toe te passen wat nodig is om de angst van kinderen te verminderen. De onderliggende behoeften van het angstige kind vormen daarbij de leidraad. Door te zorgen voor basisveiligheid, verbinding met onszelf en met het kind ervaart het angstige kind meer controle en komt er ruimte vrij in zijn hoofd voor meer helpende gedachten en gedrag.
Lees ook: Wat kan je doen als je kind angstig is?
Mild en zorgend ouderschap
Dit boek biedt geen quick fix, want die is er niet. Het boek geeft je basisprincipes mee die gaan leven door de vele voorbeelden en concrete tools. Zo kun je als ouder, leerkracht of hulpverlener samen met het kind op pad gaan naar wat echt helpt om met meer (zelf)vertrouwen in het leven te staan. Het doel hierbij is geen angstvrij leven, dat bestaat niet. Maar een betekenisvol leven met de angst onder de arm.
Het begeleiden van kinderen vraagt veel van ouders en leerkrachten en komt vaak boven op de berg van andere ‘moetjes’. Je ‘moet’ ook nog een warme, aanwezige, voorspelbare, consequente, rustige en ontspannen ouder of leerkracht zijn. Dat is niet vanzelfsprekend. In dit boek ligt de nadruk op mild en zorgend zijn naar jezelf. Kinderen willen geen perfecte ouders of leerkrachten want dan moeten ze zelf ook perfect zijn. Goed is écht goed genoeg!
Lees ook: Hoe kan je ongezond perfectionisme aanpakken?
Wendy de Pree is de oprichter van expertisecentrum Leer Positief Denken. Als psycholoog en gedagstherapeut heeft zij meer dan 25 jaar ervaring in het werken met kinderen, ouders en leerkrachten. Zij is een veelgevraagd spreker over mentaal welzijn en is ook online erg actief om psychologische kennis te vertalen naar duidelijke, praktische handvatten.
'Angst. Wat echt werkt bij kinderen die snel angstig zijn' werd uitgegeven door Uitgeverij Pelckmans.
auteur:
Annemie Vandeweerdt,
gezondheidsjournalist
