Gerelateerde artikels
Hemolytisch uremisch syndroom (HUS): oorzaak en symptomen
In dit artikel
Hemolytisch uremisch syndroom (HUS): oorzaak en symptomen
dossier Hemolytisch uremisch syndroom (HUS) is een ernstige aandoening die vooral jonge kinderen treft en vaak wordt veroorzaakt door een E. coli-infectie (meestal de STEC-bacterie). HUS kan leiden tot nierfalen, maar met snelle behandeling herstellen de meeste patiënten volledig.
Wat is het HUS, het hemolytisch uremisch syndroom?
© Getty Images
Hemolytisch uremisch syndroom (HUS) is een aandoening waarbij kleine bloedvaten beschadigd raken. Hierdoor ontstaan stolsels die nieren en andere organen kunnen aantasten. Het syndroom komt het vaakst voor bij jonge kinderen tussen 6 maanden en 5 jaar oud. HUS ontstaat meestal na een infectie met bepaalde E. coli-bacteriën zoals de STEC-bacterie, maar er zijn ook andere oorzaken.
Lees ook: Hoe gevaarlijk is de STEC-bacterie?
Oorzaak HUS
De meest voorkomende oorzaak van HUS is een infectie met bepaalde stammen van de E. coli-bacterie, vooral bij kinderen jonger dan vijf jaar. Sommige van deze stammen maken een gifstof aan, het zogenaamde Shiga-toxine. Daarom worden ze Shiga-toxine-producerende E. coli (STEC) genoemd. De meeste soorten E. coli zijn onschuldig, maar deze varianten kunnen wel degelijk HUS veroorzaken.
Naast E. coli zijn er ook andere mogelijke oorzaken. Soms ontstaat HUS na een infectie met bijvoorbeeld pneumokokken, hiv of een griepvirus. Ook bepaalde medicijnen, zoals sommige kankermedicijnen of middelen die afstoting van donororganen tegengaan, kunnen een rol spelen. In zeldzame gevallen hangt HUS samen met een zwangerschap of aandoeningen zoals auto-immuunziekten of kanker. Tot slot bestaat er een erfelijke vorm (atypische HUS genoemd) die in families kan voorkomen. Niet iedereen met het gen krijgt de ziekte, maar een infectie, medicatiegebruik of andere gezondheidsproblemen kunnen deze vorm wel in gang zetten.
Symptomen HUS
De symptomen van hemolytisch uremisch syndroom variëren naar gelang de oorzaak. De eerste symptomen van HUS veroorzaakt door E. coli-bacteriën zijn:
- Diarree, vaak bloederig of waterig
- Pijn, krampen of een opgeblazen gevoel in de buik
- Koorts
- Overgeven
Alle vormen van HUS beschadigen de bloedvaten. Deze schade veroorzaakt het afbreken van rode bloedcellen (bloedarmoede). Daarnaast ontstaan bloedstolsels in de vaten, wat de nieren beschadigt. Symptomen hiervan zijn onder meer:
- Bleke huid
- Extreme vermoeidheid
- Gemakkelijk blauwe plekken krijgen
- Ongewone bloedingen, zoals bloedneuzen of bloedend tandvlees
- Minder plassen of bloed in de urine
- Zwelling (oedeem) van benen, voeten of enkels; soms ook in gezicht, handen, voeten of het hele lichaam
- Verwardheid, (epileptische) aanvallen of beroerte
- Hoge bloeddruk
- Prikkelbaar zijn
Neem direct contact op met een dokter als jij of je kind last heeft van bloederige diarree of enkele dagen diarree gevolgd door:
- Minder plassen
- Zwelling
- Blauwe plekken
- Ongewone bloedingen
- Extreme vermoeidheid
Ga naar de spoed als jij of je kind 12 uur of langer niet plast.
Omdat HUS de nieren en bloedvaten ernstig kan beschadigen, kunnen er ook complicaties optreden. Deze variëren van acuut of chronisch nierfalen en een blijvende hoge bloeddruk tot ernstige problemen zoals beroerte, coma, stollingsstoornissen met bloedingen, hartproblemen en aantasting van het spijsverteringsstelsel, zoals de darmen, galblaas of alvleesklier.
Wie loopt meer risico op HUS?
HUS door E. coli kan ontstaan als je:
- Vlees, fruit of groenten eet die besmet zijn
- Zwemt in zwembaden of meren met besmette ontlasting
- Nauw contact hebt met iemand die besmet is
Het risico is het grootst voor:
- Kinderen jonger dan 5 jaar
- Mensen met een verzwakt immuunsysteem
- Mensen met bepaalde genetische afwijkingen
Diagnose HUS
Een lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests kunnen de diagnose hemolytisch uremisch syndroom bevestigen. Mogelijke tests zijn:
- Via een bloedonderzoek wordt gekeken of de rode bloedcellen beschadigd zijn. Ook kan het een laag aantal bloedplaatjes, een laag aantal rode bloedcellen of een verhoogd creatininegehalte (een afvalstof die normaal door de nieren wordt verwijderd) aantonen.
- Urineonderzoek kan afwijkende hoeveelheden eiwit of bloed in de urine en tekenen van een infectie opsporen.
- Ontlastingsonderzoek kijkt of er E. coli of andere bacteriën in de ontlasting zitten.
- Bij een nierbiopsie wordt een stukje nierweefsel onderzocht onder de microscoop.
Als de oorzaak van HUS niet duidelijk is, kunnen andere aanvullende tests helpen om die te achterhalen.
Behandeling HUS
Hemolytisch uremisch syndroom wordt altijd in het ziekenhuis behandeld. De behandeling richt zich op het aanvullen van verloren vloeistoffen en mineralen, omdat de nieren afvalstoffen en vocht niet meer goed verwijderen. Soms krijgt de patiënt ook voeding via een infuus.
Bloedtransfusies
In het ziekenhuis kun je rode bloedcellen of bloedplaatjes via een infuus krijgen. Rode bloedcellen kunnen symptomen van bloedarmoede verminderen. Bloedplaatjes helpen het bloed beter stollen bij mensen die gemakkelijk bloeden of blauwe plekken krijgen.
Medicatie
Langdurige nierschade door HUS wordt soms behandeld met bloeddrukverlagende medicijnen om verdere schade aan de nieren te voorkomen of te vertragen. Bij complicaties of de zeldzame atypische vorm van HUS kan een medicijn genaamd eculizumab (Soliris) worden ingezet om verdere schade aan de bloedvaten te voorkomen.
Chirurgie en andere ingrepen
Afhankelijk van de symptomen, de oorzaak van HUS en eventuele complicaties bestaat de behandeling uit:
- Nierdialyse verwijdert afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed. Vaak tijdelijk tot de nieren weer goed werken, maar bij ernstige nierschade kan langdurige dialyse nodig zijn.
- Bij atypische HUS (de erfelijke variant) wordt in de meeste gevallen het bloedwater (plasma) vervangen door donorplasma (plasmaferese).
- Bij ernstige nierschade kan een niertransplantatie noodzakelijk zijn.
Hoe kan je je beschermen tegen HUS?
Besmet vlees of groenten met E. coli vallen meestal niet op: ze ruiken en smaken normaal. Toch kan je jezelf goed beschermen tegen een infectie aan de hand van deze tips:
- Drink alleen melk, sap of cider die gepasteuriseerd is.
- Was je handen grondig voor het eten, na toiletgebruik en na het verschonen van luiers.
- Maak je keukengerei en aanrecht regelmatig schoon.
- Gaar vlees altijd goed door.
- Ontdooi vlees in de koelkast of magnetron, niet op het aanrecht.
- Houd rauw voedsel gescheiden van bereid voedsel en leg nooit gaar vlees terug op een bord waar rauw vlees op lag.
- Bewaar vlees onder groenten in de koelkast, zodat vleessappen geen producten kunnen besmetten.
- Vermijd zwemmen in vervuilde zwemplekken en ga niet zwemmen als je diarree hebt.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
