Altijd buikklachten op vakantie: hoe komt dat?

dossier

Je vertrouwde omgeving verlaten en naar het buitenland reizen, stelt je darmmicrobioom op de proef en verstoort je spijsvertering. Je kunt last krijgen van constipatie, een opgeblazen gevoel of diarree. Zelfs in gebieden waar de hygiëne goed lijkt, ben je kwetsbaarder voor maag-darminfecties (reizigersdiarree). Stress, veranderingen in je eetpatroon, het klimaat... Wat veroorzaakt jouw spijsverteringsproblemen op reis?

Lees ook: Gezond op vakantie: 5 tips tegen een opgeblazen gevoel

Reizen verstoort je darmmicrobioom

© Getty Images

Het darmmicrobioom omvat de miljarden micro-organismen (bacteriën, virussen, gisten...) die in onze darmen leven. Het speelt een essentiële rol in onze spijsvertering, het immuunsysteem, het lichaamsgewicht en zelfs onze stemming.

Het darmmicrobioom is een uniek ecosysteem, eigen aan elk individu – als een vingerafdruk. De samenstelling ontwikkelt zich vanaf de geboorte en verandert voortdurend onder invloed van tal van factoren: voeding, levensstijl, omgeving… Het evenwicht is dus het resultaat van een lang proces.

Een “gezond” microbioom is goed divers, stabiel en rijk aan nuttige bacteriën.

Tijdens een reis raakt dit ecosysteem vaak uit balans: je verandert van omgeving, voeding en levensritme. Het evenwicht tussen de “goede” en “slechte” bacteriën raakt verstoord. Dit noemen we dysbiose – een disbalans in het microbioom die kan leiden tot spijsverteringsklachten zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn, constipatie of diarree. Je wordt ook vatbaarder voor darminfecties.

Lees ook: 10 tips om je microbiota op natuurlijke wijze te versterken

Wat veroorzaakt spijsverteringsproblemen op reis?

1. Contact met onbekende bacteriën

Zelfs als voedsel of water er gezond uitziet, kunnen ze micro-organismen bevatten die vreemd zijn voor jouw spijsverteringssysteem. Je microbioom is er niet aan gewend, wat tot een disbalans kan leiden. Sommige bacteriën die onschadelijk zijn voor de lokale bevolking (zoals enterotoxigene E. coli, Shigella of Salmonella), kunnen bij reizigers diarree veroorzaken.

2. Plotseling ander dieet

Op reis verandert je eetpatroon vaak drastisch. Je kookt minder zelf en probeert lokale gerechten die vaak vetter, pittiger of zoeter zijn. Vaak eet je ook minder fruit en groenten, en dus minder vezels. Dit beïnvloedt de balans in je darmflora. Nuttige bacteriën (zoals bifidobacteriën) verdwijnen, terwijl opportunistische soorten toenemen. Gevolg: constipatie, een opgeblazen gevoel of diarree.

3. Klimaat

Warme, vochtige klimaten – zoals in tropische regio’s – bevorderen de groei van bacteriën in water, grond, voedsel en op oppervlakken. Ziekteverwekkers leven er langer en verspreiden zich sneller, wat het risico op infecties verhoogt.

4. Reisstress

Vertrek, vervoer, onverwachte situaties, vermoeidheid... Stress activeert de darm-hersen-as. Dit kan de darmtransit versnellen of vertragen, buikpijn veroorzaken of bestaande klachten verergeren. Stress bevordert ook ontstekingen en kan het microbioom verstoren door nuttige bacteriën te onderdrukken. Mensen met prikkelbare darm syndroom (PDS) zijn hier extra gevoelig voor.

5. Routine en biologische klok

Het darmmicrobioom volgt een circadiaans ritme, dat afhangt van onze interne biologische klok. Sommige bacteriën zijn overdag actiever (wanneer we eten, bewegen), andere ’s nachts (bij rust en herstel). Reizen verstoort dit ritme: jetlag, maaltijden op vreemde tijdstippen, slecht slapen… kunnen het microbioom uit evenwicht brengen en spijsverteringsproblemen veroorzaken.

6. Water en hygiëne

In sommige landen verschillen de hygiënestandaarden. Kraanwater, ijsblokjes, rauwe groenten gewassen met plaatselijk water of onvoldoende verhit voedsel kunnen bacteriën of parasieten bevatten. Dit verhoogt het risico op maag-darminfecties.

7. Hoogte

Op grote hoogte vertraagt de spijsvertering doordat er minder zuurstof beschikbaar is. Dit kan leiden tot een opgeblazen gevoel, misselijkheid en buikklachten. Sommige mensen zijn hier gevoeliger voor, zeker bij snelle stijging of slechte acclimatisatie.

8. Vliegen

De droge lucht in het vliegtuig, lange tijd zitten, verstoorde maaltijdschema’s en de druk in de cabine kunnen de spijsvertering vertragen, uitdroging bevorderen en leiden tot een opgeblazen gevoel en winderigheid.

Lees ook: Wat zegt de kleur van je stoelgang over je gezondheid?

Hoe spijsverteringsproblemen op reis voorkomen?

© Getty Images

• Probiotica: bepaalde stammen (zoals Lactobacillus of Bifidobacterium) kunnen de darmflora versterken en reizigersdiarree helpen voorkomen, vooral bij risicogroepen. Begin enkele dagen voor vertrek.
• Prebiotica: eet voldoende vezels (fruit, groenten, volkoren granen) om de goede bacteriën te voeden.
• Water: drink flessenwater (met zegel), vermijd ijsblokjes, versgeperst sap of rauwe groenten in risicolanden.
• Voeding: kies voor goed doorgekookt, vezelrijk en zo min mogelijk bewerkt voedsel.
• Lokaal eten: introduceer nieuwe gerechten geleidelijk, zodat je microbioom zich kan aanpassen.
• Biologische klok: probeer regelmatige eet- en slaaptijden aan te houden om je ritme – en dat van je bacteriën – niet te verstoren.
• Stress: bereid je reis goed voor, beperk verrassingen en leer ontspanningstechnieken (ademhaling, meditatie, yoga...).
• Handhygiëne: was regelmatig je handen of gebruik handgel op alcoholbasis.

Lees ook: Wat desinfecteert er je handen best: zeep of ontsmettingsgel?

Wanneer moet je na een reis een arts raadplegen?

• Je hebt ernstige diarree die na drie dagen niet afneemt.
• Je hebt milde diarree die langer dan een week aanhoudt.
• Je hebt bijkomende symptomen zoals hevige buikpijn, hoge koorts of bloed in de ontlasting.
• Je vertoont tekenen van uitdroging: droge mond en huid, donkere urine, sufheid, verwarring of zelfs flauwvallen.
• Je hebt al 5 tot 7 dagen geen ontlasting gehad.
• Constipatie en diarree wisselen elkaar af.
  
  

Lees ook: Verstopping of constipatie op reis

Bronnen:
https://www.inserm.fr
https://www.mayoclinic.org
https://www.columbiadoctors.org
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.sciencedirect.com
https://www.gutmicrobiotaforhealth.com