Een wereld zonder tabak waarin niemand begint met roken en iedereen kan stoppen

Vandaag, 31 mei, is het Werelddag Zonder Tabak. Op deze dag wordt wereldwijd stilgestaan bij de gevaren van roken, al worden er helaas nog veel tabaksproducten verkocht en gebruikt. De jaarlijkse Werelddag Zonder Tabak is een symbolische dag om de desastreuse gevolgen voor de gezondheid en de maatregelen die nodig zijn in de strijd tegen het roken onder de aandacht te brengen. Het is een dag die ons herinnert aan hoeveel mensenlevens vroegtijdig verloren gaan door tabak, en hoe belangrijk het is om mensen te helpen stoppen én jongeren te beschermen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kiest elk jaar een campagnethema. Dit jaar gaat het over de misleidende marketing en lobbypraktijken van de tabaksindustrie. Onze minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke krijgt van de WHO de “World No Tobacco Day Award 2025” uitgereikt. Waarom? Omdat hij gedreven de ambitie van een rookvrije generatie tegen 2040 nastreeft; en omdat hij durft op te staan tegen een invloedrijke industrie die winst verkiest boven volksgezondheid. Zo’n trekker hebben we nodig in Europa! Een krachtige boodschap in een tijd waarin, zoals in de VS, tabaksgeld zelfs presidentsverkiezingen beïnvloedt. Roken veroorzaakt kanker en nog een hele reeks andere ziektes. Tot voor kort lagen de pakjes sigaretten met vieze foto’s open en bloot in de winkelrekken. Sinds april is het uitstallen van tabaksproducten verboden. Daarnaast zijn nog heel wat andere maatregelen genomen zoals een verbod om tabaksproducten te verkopen op festivals, een verbod op de verkoop van wegwerp e-sigaretten, nieuwe rookvrije omgevingen zoals sportterreinen of speelpleintjes, enz.

“Dit is een inbreuk op de individuele vrijheid van mensen” luidt de kritiek vanuit de tabaksproducenten. Deze verslavingsindustrie weet dat mensen niet graag in hun vrijheden beperkt worden. Maar is het wel echte vrijheid als een product ontworpen is om je zo snel mogelijk verslaafd te maken? Tabakstop, de gratis rookstophulplijn van Stichting tegen Kanker, hoort na een succesvolle rookstop vaak: “Ik heb mijn vrijheid terug!”. 

Het risico dat iemand begint met roken hangt sterk af van de blootstelling aan tabak.

Laten we de 16-jarige Emma als voorbeeld nemen. Zij loopt meer risico om te beginnen met roken als mensen in haar omgeving roken – thuis, op school, op sociale media. Elke keer dat ze iemand ziet roken, wordt dat gedrag genormaliseerd. En het beeld dat roken 'cool' is, wordt versterkt.

En helaas, Emma begint te roken: eerst af en toe bij vrienden, maar al snel gaat ze dagelijks roken. Ze onderschat hoe snel nicotine verslavend werkt en staat niet stil bij de gevolgen. Voor haar is het iets leuks, iets dat erbij hoort. Maar als ze op een dag wil stoppen, ontdekt ze pas hoe moeilijk het is om van deze verslaving af te raken.

Emma’s verhaal is herkenbaar voor veel Belgen. Uit de gezondheidsenquête van Sciensano in 2018 blijkt dat de gemiddelde leeftijd van de eerste sigaret 16,6 jaar is. En meer dan 70% van de dagelijkse rokers heeft al geprobeerd te stoppen.

Waarom niet? Omdat de tabaksindustrie haar producten zo heeft ontwikkeld dat stoppen moeilijk is.

In België daalt het aantal rokers vooral doordat minder mensen ooit beginnen, niet doordat meer mensen stoppen. Daarom is het cruciaal om rookstopbegeleiding toegankelijk te maken.

Het is nooit te laat om te stoppen met roken. Afhankelijk van de leeftijd waarop je stopt met roken, kan de levensverwachting met 4 tot 10 jaar toenemen. Hoe sneller je stopt, hoe meer kans om langer te leven. En vooral: je levenskwaliteit gaat erop vooruit. 

Laat ons vandaag, op Werelddag Zonder Tabak, deze hoopvolle boodschap delen. Stoppen met roken is mogelijk! Als we iedereen de kans geven om te stoppen én jongeren rookvrij laten opgroeien, dan is een wereld zonder tabak geen droom, maar een haalbaar doel.