Gerelateerde artikels
Aften: wat zijn mogelijke oorzaken?
In dit artikel
Aften: wat zijn mogelijke oorzaken?
dossier
Hoewel de exacte oorzaak van aften nog niet volledig bekend is, zijn er verschillende factoren die hun ontstaan kunnen bevorderen. Kleine wondjes, bepaalde voedingsmiddelen, een irriterende tandpasta of stress kunnen triggers zijn. Maar aften kunnen ook verband houden met vitaminetekorten, hormonale schommelingen of problemen met het immuunsysteem.
Wat is een afte?
Aften, ook wel aftenische zweren genoemd, zijn kleine oppervlakkige letsels die kunnen voorkomen op het mondslijmvlies: aan de binnenkant van de lippen, op of onder de tong, aan de binnenzijde van de wangen of aan de basis van het tandvlees. Ze zijn meestal wit of geelachtig met een rode rand, en vaak erg pijnlijk, waardoor praten of eten lastig kan worden. Gelukkig genezen de meeste aften vanzelf binnen één tot twee weken, zonder littekens na te laten.
Mogelijke oorzaken van aften
© Getty Images - Afte op de tong
Onderzoekers vermoeden dat het een combinatie van factoren is, die bovendien per persoon kan verschillen. Zelfs bij één en dezelfde persoon kunnen de triggers in de loop van de tijd veranderen.
1. Wondjes of irritatie in de mond
Aften kunnen ontstaan na kleine verwondingen in de mond, bijvoorbeeld:
- een beet in de binnenkant van de wang of lip;
- een te harde tandenborstel;
- een irriterende tandpasta;
- een slecht passend gebit of beugel met ruwe randen.
2. Irriterende stoffen in mondverzorgingsproducten
Sommige toevoegingen in tandpasta of mondspoelingen kunnen aften veroorzaken of verergeren. Vooral natriumlaurylsulfaat (Sodium Lauryl Sulfate of SLS) is in studies in verband gebracht met een hogere frequentie van aften. Een tandpasta zonder SLS kan dan verlichting geven.
3. Voeding
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen aften uitlokken of verergeren:
- Zure producten zoals citrusvruchten, ananas of tomaten irriteren het mondslijmvlies.
- Zeer pikante of zoute gerechten kunnen ook lokale ontsteking veroorzaken.
Andere voedingsmiddelen zoals chocolade, koffie, eieren, kaas en noten (zoals pinda’s, walnoten of amandelen) worden ook soms in verband gebracht met aften.
4. Hormonale schommelingen
Hormonale veranderingen spelen een rol, vooral bij vrouwen tijdens de menstruatie of zwangerschap.
5. Erfelijke aanleg
Aften komen vaker voor binnen bepaalde families, wat wijst op een genetische gevoeligheid.
6. Stress en vermoeidheid
Stress en vermoeidheid zijn veelvoorkomende triggers. Ze verzwakken de natuurlijke weerstand van het mondslijmvlies tegen irritaties en kleine verwondingen.
7. Bijwerking van medicijnen
Sommige geneesmiddelen kunnen aften veroorzaken of verergeren, onder meer:
- ontstekingsremmers (NSAID’s),
- bètablokkers,
- immunosuppressiva,
- nicorandil (een geneesmiddel dat wordt gebruikt om pijn op de borst door angina pectoris te behandelen en te verminderen)
8. Stoppen met roken
Na het stoppen met roken kunnen tijdelijk mondzweren optreden. Tabak heeft een licht ontstekingsremmend effect op het mondslijmvlies en het immuunsysteem. Zodra je stopt, herstelt het evenwicht van het mondmicrobioom en kan het afweersysteem gevoeliger reageren. Deze zweren verdwijnen meestal vanzelf binnen enkele weken.
Zijn aften een symptoom van een ziekte?
Aften zijn meestal onschuldig. Toch kunnen frequente, talrijke of hardnekkige aften wijzen op een onderliggende aandoening.
1. Voedings- en vitaminetekorten
Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen kan aften bevorderen. Vooral tekorten aan vitamine D, B12, B9 (foliumzuur), ijzer of zink vergroten het risico. Een evenwichtige voeding met voldoende vitamines en mineralen is dus belangrijk.
2. Immuunproblemen en onderliggende ziekten
Aften kunnen ook samenhangen met:
- Coeliakie, een auto-immuunziekte waarbij gluten een ontstekingsreactie in de darmen veroorzaken;
- Chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa;
- De ziekte van Behçet, een zeldzame ontstekingsziekte die o.a. mond- en genitale zweren veroorzaakt;
- Lupus, waarbij het immuunsysteem gezonde cellen in de mond aanvalt;
- Hiv/aids, dat het immuunsysteem verzwakt, waardoor aften vaker, pijnlijker en langduriger kunnen zijn.
3. Infectie met Helicobacter pylori
Sommige studies wijzen op een mogelijk verband tussen aften en de maagbacterie Helicobacter pylori. Deze bacterie veroorzaakt meestal maagontstekingen of -zweren, maar kan ook bijdragen aan lokale ontsteking in de mond. Mensen bij wie de infectie behandeld wordt, zien soms een verbetering van hun aften.
Hoe kun je het risico op aften verminderen?
Er bestaat geen gegarandeerde manier om aften te voorkomen, maar je kunt de kans verkleinen door:
- irriterende voedingsmiddelen of producten te vermijden die je aften uitlokken;
- je mondhygiëne te onderhouden met een zachte tandenborstel, flosdraad en een tandpasta zonder SLS (bevat geen natriumlaurylsulfaat, check de verpakking);
- slecht passende beugels of prothesen te laten aanpassen door je tandarts;
- voldoende vitamines en mineralen in te nemen via een evenwichtige voeding;
- stress te verminderen met ontspanning, meditatie of ademhalingsoefeningen;
- en voldoende te slapen.
Wanneer een arts raadplegen?
De meeste aften genezen vanzelf. Raadpleeg echter een arts of tandarts als:
- een afte langer dan twee weken aanhoudt;
- ze bijzonder groot (meer dan 1 cm) of pijnlijk is;
- je regelmatig (meerdere keren per jaar) last hebt van aften;
- je bijkomende symptomen hebt, zoals koorts, of moeite met eten of slapen.
Deze signalen kunnen wijzen op een onderliggende aandoening of nood aan een specifieke behandeling om de pijn te verlichten en de genezing te versnellen.
Bronnen:
https://my.clevelandclinic.org
https://www.mayoclinic.org
https://www.nhs.uk
auteur:
Olivia Regout,
gezondheidsjournalist
