Rosacea: oorzaak, symptomen en hoe behandelen?
In dit artikel
Rosacea: oorzaak, symptomen en hoe behandelen?
dossier
Rosacea is een ongevaarlijke, maar ontsierende huidafwijking in het gelaat. Het meest opvallende is de felrode kleur van de wangen en de neus. De aandoening kan lijken op acne, maar rosacea komt op latere leeftijd voor dan jeugdpuistjes, meestal niet voor het 30ste jaar. Rosacea komt meer voor bij mensen met een bleke huid. Vooral vrouwen van middelbare leeftijd hebben er vaak last van. Bij mannen komt het minder vaak voor. Rosacea kan goed behandeld worden, maar het heeft de neiging om steeds opnieuw de kop op te steken.
Symptomen rosacea
© Getty Images
De klachten ontstaan geleidelijk en hebben de neiging om op termijn te verergeren. Ze verschillen van persoon tot persoon.
- In het beginstadium beperken de klachten zich meestal tot blozen (vanzelf wegtrekkende roodheid of ‘flushing’) of een langdurende roodheid van de wangen, de neuspunt, het midden van het voorhoofd en de kin. Vaak gaat dit gepaard met prikkende, soms pijnlijke sensaties in het gelaat na blootstelling aan wind, matige kou of na het wassen van het gezicht. Er treedt nooit jeuk op.
- In een later stadium worden op de wangen zeer kleine haarvaatjes (teleangiectasieen) zichtbaar die niet meer verdwijnen. Men noemt dit ook couperose. Er kunnen ook rode bultjes (papels) en puistjes (pustels) ontstaan, vooral op de wangen, neus en kin, maar soms in het gehele gelaat. Rosacea wordt daarom ook wel eens acne rosacea genoemd, hoewel het met echte acne weinig te maken heeft. De poriën in de huid worden beter zichtbaar. In dit stadium kunnen ook oog- en ooglidafwijkingen optreden (zie verder).
- Uiteindelijk ontstaan grotere puistjes en dikke rode schijven (infiltraten) in de huid. Soms is er sprake van een opgezwollen huid, de huid verruwt en wordt hard en knobbelig.
Lees ook: Couperose: oorzaak en behandeling
Oogafwijkingen
Ongeveer de helft van de mensen met rosacea krijgt na verloop van tijd ook oogproblemen: vooral ontsteking van de oogleden (
blefaritis) en van het hoornvlies en het bindvlies (
keratoconjunctivitis). Als dat niet tijdig herkend en behandeld wordt, kunnen er littekens op het hoornvlies ontstaan waardoor men slechter gaat zien. Symptomen zijn o.m. droge ogen, branderigheid, steken, tranende ogen, een gevoel alsof er iets in het oog zit, rode ogen, slecht verdragen van fel licht, enz.
Om de oogproblemen te behandelen, kan je best een oogarts raadplegen.
- Bij ooglidontsteking (blefaritis) volstaat vaak een goede ooglidhygiëne, bijvoorbeeld twee- tot driemaal per dag reinigen met een watje of een wattenstaafje gedept in fysiologisch water.
- Lokale behandeling met metronidazolgel en fusidinezuurgel (Fucithalmic) verbetert de symptomen van ooglidontsteking.
- Langdurige behandeling met antibiotica (doxycycline of tetracycline) heeft een gunstig effect op de oogafwijkingen.
- Voor droge ogen kan de arts ‘kunstmatig traanvocht’ voorschrijven.
Lees ook: Droge ogen: oorzaken en behandeling
Bloemkoolneus (Rhinophyma)
Bij rhinophyma of bloemkoolneus is de zwelling van het huidweefsel rond de poriën van de neuspunt zo sterk, dat de huid verruwt en de neuspunt donker- tot paarsrood kleurt, vaak met puistjes en hobbelige verdikkingen waardoor hij lijkt op een bloemkoolstronkje. Rhinophyma wordt vooral bij oudere mannen gezien. Het heeft niets met overmatig drankgebruik te maken.
Om de bloemkoolneus te behandelen moet allereerst de rosacea zelf onder controle worden gebracht met antibiotica. Daarna kan plastische chirurgie overwogen worden om de zwellingen en vervormingen weg te halen. Hiervoor bestaan verschillende technieken, zoals elektrochirurgie (wegbranden), lasers of bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie).
Lees ook: Hoe gaat cryotherapie in zijn werk?
Oorzaak
De oorzaak van rosacea is niet bekend, maar het gaat, althans in zijn vroege verschijningsvorm, om een abnormale reactie van de bloedvaatjes in het aangezicht. In een later stadium gaat het gepaard met chronische ontstekingen. Hoewel rosacea behandeld wordt met antibiotica, is er geen enkele aanwijzing dat het zou gaan om een bacteriële infectie.
Een aantal factoren kunnen een reeds bestaande rosacea beïnvloeden, maar zijn niet de oorzaak ervan.
Voedingsmiddelen en alcohol
Alcohol kan tijdelijk de verwijding van de oppervlakkige bloedvaatjes in de huid verergeren, maar is geen oorzaak van rosacea. Ook een ‘bloemkoolneus’ of rhinophyma heeft niets met overmatig alcoholgebruik te maken. Hetzelfde geldt voor sterk gekruide of hete dranken en voedingsmiddelen.
Geneesmiddelen
• Vaatverwijdende geneesmiddelen middelen kunnen een bestaande rosacea doen verergeren.
• Lokaal gebruik van zalven met bijnierschorshormoon, zgn. "corticosteroïden", maakt rosacea erger.
Warmte/koude
Rosacea is vaak het ergst in de winter. Bij veel patiënten treedt verbetering op in de zomer, maar bij anderen worden onder invloed van de zon de huidafwijkingen juist slechter. Zonlicht en andere vormen van warmte zullen bij de meeste mensen met rosacea een verergering van de verschijnselen veroorzaken.
Waarschijnlijk is de overgang van kou naar warmte, waardoor de bloedvaatjes van de huid wijder worden, de reden van het erger worden van rosacea.
Cosmetica
Veel patiënten merken op dat de aandoening (tijdelijk) verergert bij het gebruik van reinigingslotions, shampoos en dergelijke.
Psychische factoren
Psychische factoren (
stress,
depressie, heftige
emoties...) zijn geen oorzaak. Ze kunnen mogelijk de symptomen wel tijdelijk verergeren. Rosacea kan ook psychische problemen geven omdat mensen zich schamen over hun rode wangen of neus.
Hormonale factoren
Hormonale factoren spelen geen rol bij rosacea, dit in tegenstelling tot acne vulgaris. Opvliegers tijdens de
menopauze kunnen de rosacea klachten wel verergeren.
Beeldschermen
Beeldschermen van computers worden wel eens genoemd, maar ze zijn geen oorzaak van rosacea, noch verergerend.
Fysieke inspanning
Lees ook: Helpt gezichtsgymnastiek tegen rimpels?
Wat kan je zelf doen?
Als algemene aanbeveling geldt dat je alle factoren moet vermijden waarvan je het gevoel hebt dat ze de klachten verergeren.
Voedingsmiddelen en alcohol
Vermijd alcohol, sterk gekruide voedingsmiddelen en hete dranken.
Warmte en koude
- Wees voorzichtig met hete douches, baden en sauna.
- Vermijd blootstelling aan gure wind en felle koude.
- Bescherm je huid tegen zonlicht met een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.
Huidverzorging
- Vermijd potentiële huidirriterende middelen zoals zepen, producten die alcohol bevatten, irriterende cosmetica, peelings, enz.;
- Gebruik nooit corticosteroïd-crèmes of -zalven in het gelaat
- Was het gezicht altijd met lauwwarm water
- Gebruik een zeepvrije wasgel, en deze zo min mogelijk
- Gebruik geen (ruw) washandje
- Dep het gezicht droog, wrijf niet
Fysieke inspanning
- Altijd goed opwarmen voor sportbeoefening
- Voldoende drinken
- Niet sporten bij grote hitte
Lees ook: Een mooie gezichtshuid in zes stappen
Behandeling met geneesmiddelen
Rosacea kan niet genezen worden, maar de symptomen kunnen vrij goed onder controle worden gehouden. Eens de behandeling wordt stopgezet, steekt de ziekte echter vaak opnieuw de kop op.
Bij een milde rosacea wordt gekozen voor lokale behandeling (op de huid zelf) met een crème. Wanneer dit onvoldoende helpt wordt behandeling met pilletjes toegevoegd. Bij ernstige rosacea wordt direct met zowel pilletjes als met lokale therapie behandeld.
Bronnen:
Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie
Huidinfo.nl
National Rosacea Society
www.rosacea.org
American Academy of Family Physicians
Laatst bijgewerkt: april 2023
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
