- nieuwsVeilig van start: vaccinatie tijdens de zwangerschap
- dossierWaterpokken of windpokken: symptomen en behandeling
- nieuwsWeinig bekend maar wijdverspreid: onze expert beschrijft HPV van A tot Z
- dossierGriep en corona: wie laat zich beter vaccineren?
- dossierPneumokokken: wie moet zich laten vaccineren?
Aanbevolen vaccins van 10 - 18 jaar
reserve
Difterie (kroep)
Tetanus
Hepatitis B
Mazelen
Bof (dikoor)
Rubella (rode hond)
Griep
Hepatitis A
Meningokokken
Polio
Humaan Papillomavirus
Gele koorts
Buiktyphus
Hondsdolheid
Japanse encefalitis
Europese teken encefalitis ( frühsommer-meningo encefalitis)
Lees ook: Welke vaccins worden aanbevolen?
Difterie (kroep)
Na de basisvaccinatie op de leeftijd van 2, 3, 4 en 15 maanden, en een herhaling op de leeftijd van 5-7 jaar, volgt een tweede herhaling op de leeftijd van 14-16 jaar (tijdens het derde jaar secundair onderwijs). Hiervoor wordt een combinatievaccin gebruikt dat ook gericht is tegen tetanus.
Deze vaccinatie wordt aangeraden voor alle kinderen. Zeker voor avontuurlijke jongvolwassenen is het belangrijk om tijdig hun booster te krijgen tegen difterie en tetanus.
Dit vaccin (Tedivax pro adulto®) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Tetanus
Na de basisvaccinatie op de leeftijd van 2, 3, 4 en 15 maanden, en een herhaling op de leeftijd van 5-7 jaar, volgt een tweede herhaling op de leeftijd van 14-16 jaar (tijdens het derde jaar secundair onderwijs). Hiervoor wordt een combinatievaccin gebruikt dat ook gericht is tegen difterie.
Deze vaccinatie wordt aangeraden voor alle kinderen. Zeker voor de avontuurlijke jongvolwassenen is het belangrijk om tijdig hun booster te krijgen tegen difterie en tetanus. Voor jongeren die avontuurlijk reizen, wordt een herhalingsvaccinatie aangeraden als het laatste vaccin minstens vijf jaar geleden is.
Dit vaccin (Tedivax pro adulto®) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Lees ook: Alles wat je moet weten over tetanus
Hepatitis B
Kinderen die als zuigeling niet werden gevaccineerd tegen hepatitis B, krijgen het vaccin aangeboden op de leeftijd van 10-13 jaar (in het eerste jaar secundair onderwijs). Dit vaccin (HBVAXPRO junior®) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Het vaccin wordt ook aanbevolen voor mensen die tijdens hun kinderjaren niet gevaccineerd zijn, in volgende omstandigheden:
• mensen die professioneel in contact komen met bloed: artsen, tandartsen, verpleegsters, laboranten, brandweerlui, politiemensen, ambulanciers (inclusief studenten en stagiairs). Voor hen wordt het vaccin normaal terugbetaald door het Fonds voor Beroepsziekten;
• iedereen die samenleeft met of seks heeft met iemand die besmet is;
• intraveneuse druggebruikers;
• mannelijke homoseksuelen;
• hemodialyse-patiënten;
• bewoners van instellingen voor mentaal gehandicapten;
• jongeren die coagulatiefactoren ontvangen;
• patiënten met chronisch nierfalen;
• kinderen uit gezinnen met adoptiekinderen uit landen waar veel hepatitis B heerst;
• jongeren die geregeld naar Afrika, Latijns-Amerika of Azië reizen of er langer dan 3-6 maanden verblijven;
• jongeren die naar die landen reizen en er seksuele contacten kunnen hebben;
• jongeren die naar die landen reizen en er tijdens hun verblijf misschien een (tand)heelkundige ingreep moeten ondergaan of er risicosporten beoefenen waarvoor medische verzorging kan nodig zijn;
• jongeren die in die landen in de gezondheidssector of met straatkinderen werken;
• jongeren die in ontwikkelingslanden gaan wonen of er langdurig verblijven. Hetzelfde geldt voor kinderen van migranten uit risicolanden wanneer ze hun vakanties in hun moederland doorbrengen.
Voor kinderen die ouder zijn dan 15 jaar en die niet eerder gevaccineerd werden, moet een ander vaccin voor volwassenen worden gebruikt (Engerix-B® of HBVAXPRO). Deze vaccins zijn niet gratis. Indien ook een vaccinatie tegen hepatitis A nodig is, kan een gecombineerd vaccin (Twinrix®) worden gebruikt. Ook dit vaccin maakt geen deel uit van het gratis vaccinatieprogramma van de Vlaamse Gemeenschap.
Lees ook: Hepatitis: verschillende soorten
Hepatitis A
Vaccinatie tegen hepatitis A wordt in ons land momenteel aanbevolen voor volgende risicogroepen:
• kinderen van migranten;
• homoseksuelen;
• intraveneuse druggebruikers;
• patiënten met verminderde immuniteit, waaronder patiënten met chronische leveraandoeningen, met bloedstollingsziekten en met HIV;
• lever-transplantatiekandidaten
• contactpersonen van een patiënt met hepatitis A
• al wie naar Afrika (ook Marokko, Algerije, Tunesië, Libië en Egypte), LatijnsAmerika, Azië (ook het Nabije Oosten, dus ook voor Turkije; niet voor Israël) reist, ongeacht de reisduur (dus zelfs voor een zeer korte trip), zelfs wanneer dit in goede hygiënische omstandigheden is;
• Al wie frequent of in onhygiënische omstandigheden reist, ongeacht de reisduur, naar de Caraïben, Oost- en Zuid-Europa.
Het vaccin (Epaxal® of Havrix®) wordt toegediend in 2 dosissen, met minstens 6 en liefst 12 maanden tussen beide injecties. De eerste dosis wordt bij voorkeur 14-30 dagen voor het vertrek toegediend.
Last minute reizigers: het is nooit te laat om (zelfs vlak) voor een reis met de vaccinatie te starten. Zelfs met één dosis is men gedurende één jaar voor 80 à 90% beschermd.
Deze vaccins maken geen deel uit van het gratis vaccinatieprogramma van de Vlaamse Gemeenschap.
Indien ook een vaccinatie tegen hepatitis B nodig is, kan een gecombineerd vaccin (Twinrix®) worden gebruikt. Ook dit vaccin maakt geen deel uit van het gratis vaccinatieprogramma van de Vlaamse Gemeenschap.
Lees ook: Landentabel met aan te bevelen en verplichte vaccinaties
Bof (dikoor)
Op de leeftijd van 10 tot 13 jaar (vijfde leerjaar) wordt een tweede dosis van het drievoudig MBR-vaccin (tegen mazelen, bof en rode hond) toegediend.
Dit vaccin (M-M-R VAX) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Lees ook: Kinderziekten en hun symptomen
Mazelen
Op de leeftijd van 10 tot 13 jaar (vijfde leerjaar) wordt een tweede dosis van het drievoudig MBR-vaccin (tegen mazelen, bof en rode hond) toegediend.
Dit vaccin (M-M-R VAX) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Lees ook: Kinderziekten en hun symptomen
Rode hond (Rubella)
Op de leeftijd van 10 tot 13 jaar (vijfde leerjaar) wordt een tweede dosis van het drievoudig MBR-vaccin (tegen mazelen, bof en rode hond) toegediend.
Dit vaccin (M-M-R VAX) wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap.
Griep (Influenza)
De Hoge Gezondheidsraad adviseert jaarlijkse vaccinatie tegen de seizoensgriep (Influenza) voor volgende risicopersonen:
• kinderen vanaf de leeftijd van 6 maanden die lijden aan een chronische aandoening van de longen, het hart, de lever, de nieren, aan metabole aandoeningen, of aan immuniteitsstoornissen;
• kinderen van 6 maanden tot 18 jaar die een langdurige aspirinetherapie ondergaan;
• alle personen werkzaam in de gezondheidssector en in rechtstreeks contact met risicopatiënten;
• Zwangere vrouwen die in het tweede of derde trimester van hun zwangerschap zijn op het ogenblik van de vaccinatie.
Het vaccin wordt jaarlijks toegediend tussen eind september en begin december.
Voor deze groepen wordt het griepvaccin voor 40% terugbetaald (waardoor de patiënt 5,35 tot 5,50 euro moet betalen in plaats van 10,59 tot 10,84 euro).
Meningokokken C
Kinderen en jongeren die in hun jeugd niet gevaccineerd werden tegen meningokokken C, krijgen één dosis van het vaccin (Neisvac-C®) wanneer ze een risico lopen op een besmetting (bv. na contact met een zieke) of wanneer ze een verhoogd risico hebben op ernstige complicaties (bv. bij een slecht werkende milt of wanneer de milt werd verwijderd).
Meningokokken A, C, W en Y
Voor iedereen die tussen eind december tot eind juni naar een land in het Sahelgebied (van Gambia in het westen tot Ethiopië in het oosten) reizen wordt een vaccinatie met een vaccin tegen meningokokken A, C, Y en W aangeraden (Mencevac) als ze:
• ouder zijn dan 2 jaar
• er langer dan vier weken verblijven
• of in nauw contact komen met de plaatselijke bevolking (o.a. reizen met openbaar vervoer, overnachten in local guesthouses, migranten die naar hun land van herkomst reizen en daar bij familie logeren)
• met een slecht werkende milt of bij wie de milt werd verwijderd, ook al verblijven ze slechts kortstondig in één van de risicolanden.
Deze vaccinatie is verplicht voor bedevaarders naar Mekka.
Het vaccin moet tien dagen voor het vertrek toegediend worden, en is drie jaar werkzaam.
Polio
Voor diegenen die als kind een basisvaccinatie voor polio (kinderverlamming) hebben gekregen, is het nuttig om ter gelegenheid van een reis naar een streek waar polio nog voorkomt (Afrika of Azië), zeker indien in minder hygiënische omstandigheden, een éénmalige herhalingsinenting te krijgen. Voor diegenen die nooit gevaccineerd werden, wordt een basisvaccinatie gestart (2 inspuitingen met 2 maanden tussen en een derde na 12 maanden).
Humaan papillomavirus
Er is sinds kort een vaccin tegen het humaan papillomavirus (Gardasil) op de markt. Op dit ogenblik heeft de Hoge Gezondheidsraad nog geen officiële aanbevelingen gepubliceerd. Op basis van de wetenschappelijke literatuur kan men dit vaccin momenteel aanraden voor alle jongeren van 11 tot 12 jaar. In de Verenigde Staten beveelt de ACIP (Advisory Commitee for Immunization Practices) de vaccinatie aan van alle meisjes van 11-12 jaar, en laat ook vaccinatie toe van meisjes van 9-10 jaar en van 13 tot 26 jaar.
De bijsluiter van het enige tot nu toe beschikbare vaccin (Gardasil) beveelt aan om het vaccin in drie dosissen toe te dienen. Tussen de eerste en de tweede dosis moet twee maanden (minstens 1 maand) liggen, tussen de 2de en 3de dosis 6 maanden (minstens 3 maanden). De drie dosissen moeten binnen een termijn van één jaar toegediend worden. Het vaccin kan tegelijk (maar op een andere plaats) met het vaccin tegen hepatitis B toegediend worden. Het mag niet samen met het vaccin tegen mazelen-bof-rubella (MBR) en difterie-tetanus (dT) toegediend worden.
Dit vaccin kost 412 euro voor de drie injecties en wordt niet gratis ter beschikking gesteld en wordt momenteel ook nog niet terugbetaald door de ziekteverzekering. Sinds 1 januari 2007 betalen de meeste ziekenfondsen hiervan 150 euro terug.
Lees ook: Baarmoederhalskanker DEEL 3: Vaccinatie tegen humaan papillomavirus
Gele koorts
Deze vaccinatie is verplicht voor bepaalde landen in tropisch Afrika en Zuid-Amerika en is om medische redenen sterk aanbevolen voor een aantal andere landen van deze continenten. Aan de landsgrenzen of op vraag van gezondheidsambtenaren moet u uw vaccinatiebewijs (‘gele boekje’) kunnen voorleggen.
Dikwijls wordt vaccinatie ook vereist wanneer men slechts in transit doorheen een risicogebied reist of gereisd heeft.
Een aantal landen eisen de vaccinatie tegen gele koorts ook voor reizigers ouder dan 1 jaar afkomstig uit landen die niet in een risicogebied liggen (zelfs na een kortstondige transit), o.a. Bangladesh (voor reizigers uit Belize, Costa Rica, Guatemala, Honduras, Malawi, Mauritanië, Nicaragua, Trinidad Tobago), Egypte (voor reizigers uit Belize, Costa Rica, Trinidad Tobago) en tenslotte Guinea-Bissau (voor reizigers uit Mauretanië).
Volgende mensen worden niet ingeënt:
• zwangere vrouwen. Indien noodzakelijk kan het wel vanaf de zesde zwangerschapsmaand worden gegeven;
• Patiënten met een aangeboren of verworven onderdrukking van de immuniteit (o.a. leukemie, lymfomen, veralgemeende kanker, patiënten die met immuunonderdrukkende geneesmiddelen of radiotherapie worden behandeld, HIV met klinische tekenen van immunodeficiëntie). Dit geldt ook voor patiënten met de ziekte van Crohn, reumatoide artritis, psoriasis… die met immuunonderdrukkende geneesmiddelen worde behandeld. In die gevallen wordt in het vaccinatieboekje vermeld dat de vaccinatie om medische redenen onmogelijk is en wordt een apart attest meegegeven.
• Na een beenmergtransplantatie moet twee jaar gewacht worden.
Het vaccin tegen gele koorts kan bij 1 tot 3 mensen op 10 nevenwerkingen (gelijkend op griep) optreden.
Vraag steeds raad in een erkend reisvaccinatiecentrum of u zich al dan niet moet laten inenten. Het vaccin mag ook alleen in deze centra worden toegediend. Het vaccin kost € 12.
De vaccinatie bestaat uit één inspuiting. De bescherming duurt 10 jaar.
Lees ook: Lijst van de erkende vaccinatiecentra (gele koorts)
Buiktyphus
Deze vaccinatie wordt alleen aangeraden voor mensen die naar naar sommige landen in Azië (o.m. Indië, Indonesië), Noord-Afrika, Senegal en sommige landen van Latijns-Amerika (Chili, Peru, Mexico) reizen in weinig hygiënische omstandigheden, zeker wanneer de reisduur meer dan 3 weken bedraagt.
Voor oudere kinderen en volwassenen volstaat een eenmalige injectie van het vaccin (Typherix®, Typhim®). Het biedt drie jaar bescherming.
Er bestaat ook een oraal vaccin (Vivotif®) waarvan drie capsules om de 48 uur moeten worden ingenomen. Dit vaccin mag niet gecombineerd worden met andere vaccins, met een aantal anti-malariamiddelen of met antibiotica.
Lees ook: Landentabel met aan te bevelen en verplichte vaccinaties
Hondsdolheid (rabies)
Volgende personen moeten overwegen om zich op voorhand te laten vaccineren wanneer ze naar risicogebieden (ontwikkelingslanden) reizen:
• De klassieke risicogroepen, zoals dierenartsen, jagers, boswachters, veehandelaars, landbouwdeskundigen enz
• Ook archeologen, speleologen en reizigers die een fietstocht ondernemen vormen een risicogroep die het best steeds gevaccineerd wordt.
• Personen die langere tijd in afgelegen landelijke ontwikkelingsgebieden zullen rondreizen of gaan wonen, en niet binnen de 24 uur over een vaccin en binnen de 48 uur (of uiterlijk tot 7 dagen) over immunoglobulinen kunnen beschikken.
• Kinderen die gaan wonen in een risicogebied.
Zelfs indien vaccinatie vooraf is toegediend, moet er na eventuele blootstelling steeds zo snel mogelijk twee extra injecties toegediend worden (op dag 0 en dag 3) toegediend worden.
De basisvaccinatie bestaat uit 3 injecties met 1 week tussen de eerste en tweede toediening en een laatste toediening na 4 weken. Na 1 jaar wordt een eerste herhalingsdosis toegediend, vervolgens om de 5 jaar.
Normaal vaccineert men pas vanaf 1 jaar, maar het vaccin mag vanaf 6 maanden toegediend worden.
Een dosis kost 48 € (niet terugbetaald door het RIZIV)
Lees ook: Reisvaccinaties en preventieve behandelingen
Japanse encefalitis
Vaccinatie is enkel aangewezen voor reizigers die langer dan 4 weken op het platteland in Zuid- en Zuidoost-Azië (van India tot Japan) verblijven.
Vaccinatie vereist 3 injecties, gespreid over 4 weken, met een herhaling na 1 jaar en vervolgens om de 3 jaar. Het vaccin kost € 38,40 per dosis (niet terugbetaald door het RIZIV).
Europese teken encefalitis ( frühsommer-meningo encefalitis)
Vaccinatie kan aangewezen zijn voor reizigers (natuurvorsers, kampeerders, trekkers, maar ook gewone wandelaars) die langdurig in bosrijke omgeving verblijven in die landen waar de ziekte vaak voorkomt. Risicogebieden zijn: Oostenrijk, Zwitserland, Zuid-Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Polen, ex-Joegoslavië, ex-USSR, Bulgarije, Roemenië, maar er zijn ook haarden in Zweden, Denemarken en de Baltische staten.
Vaccinatie bestaat uit 2 injecties met 1 tot 3 maanden tussentijd. Na 9 à 12 maanden volgt de derde injectie. Een herhalingsinenting dient om de 3-5 jaar te gebeuren.
Lees ook: Infectieziekten (overzicht) en hun vaccinaties
Lees ook: Welke vaccins worden aanbevolen?