Vertigo of draaiduizeligheid door bewegen

dossier Benigne paroxismale positieduizeligheid (BPPD) of –vertigo (BPPV) betekent letterlijk ‘goedaardige, in aanvallen optredende, houdingsgebonden duizeligheid’.
Door bepaalde hoofdbewegingen of positieveranderingen krijgen men plotse, korte aanvallen van duizeligheid. Het is de belangrijkste oorzaak van draaiduizeligheid.

Symptomen

• Kortdurende, heftige draaiduizeligheid: U hebt het gevoel alsof de wereld om u heen draait of dat u ronddraait in de wereld.

De duizeligheid wordt uitgelokt door veranderingen van de stand van het hoofd (zoals draaien in bed, vooroverbuigen, omhoog kijken...).
De duizeligheid duurt enige seconden tot enkele minuten. Bij herhalen van de beweging die de duizeligheid uitlokt, vermindert de duizeligheidreactie.
Meestal worden de duizeligheidaanvallen spontaan minder in de loop van ongeveer een maand.

• Soms gaat de duizeligheid gepaard met een misselijk gevoel en/of braken.

Oorzaak

De duizeligheidklachten worden waarschijnlijk veroorzaakt door een tijdelijke stoornis in het evenwichtsorgaan (labyrint) in ons binnenoor, met name de aanwezigheid van gehoorsteentjes of ‘oorkristallen’ in een van de halfronde kanalen van het binnenoor waar ze niet thuishoren (canalolithiasis). Hierdoor wordt de stroming van het vocht (endolymfe) in de kanaaltjes verstoord, en wordt het evenwichtsorgaan bij hoofdbewegingen te fel of te langdurig geprikkeld, met duizeligheid als gevolg.
Bij mensen onder de 50 jaar is de voornaamste oorzaak van BPPV een verwonding aan het hoofd. Bij mensen boven de 50 is degeneratie van het evenwichtsysteem in het binnenoor de belangrijkste oorzaak. In de helft van alle gevallen is de oorzaak van de BPPV onduidelijk

Er zijn drie verschillende vormen van BPPV, afhankelijk van welk halfcirkelvormig kanaal is aangetast:
• Achterste of Posterieur Kanaal BPPV (± 81% van de gevallen)
Deze vorm wordt uitgelokt door te gaan liggen, zich op te richten, zich om te draaien in bed, omhoog en omlaag te kijken, zich te bukken …
Dit gaat gepaard met hevige duizeligheid, die nooit langer dan een minuut duurt en kan gepaard gaan met braken.

• Horizontaal Kanaal BPPV (± 18% van de gevallen)
Deze vorm wordt uitgelokt door in liggende houding snel te keren of het hoofd te draaien.
De duizeligheid kan langer aanhouden.

• Voorste of Anterieur Kanaal BPPV (± 1% van de gevallen)
Duizeligheid duurt niet langer dan een minuut.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Om een goede diagnose te kunnen stellen is gespecialiseerd onderzoek nodig.
• Met behulp van de zogenaamde kiepproef, waarbij het hoofd en het bovenlichaam vanuit zittende houding plotseling achterover worden gekiept, kan men de duizeligheid opwekken.

• Meestal is er ook een typische oogbeweging zichtbaar die tijdens het evenwichtsonderzoek met videocamera (VNG) kan worden geregistreerd.

Behandeling

Het gaat hier, zoals de naam aanduidt, om een goedaardige aandoening die meestal spontaan verdwijnt na enkele weken tot maanden. De klachten kunnen echter na verloop van tijd terugkomen.
Omdat het een goedaardige aandoening is, is het belangrijk dat u de klachten leert herkennen en beseft dat ze weer snel verdwijnen.

Klachten vermijden
• Probeer in het begin zo veel mogelijk bruuske hoofdbewegingen te vermijden. Zeker bij het voorover- of naar achter buigen van het hoofd moet u de eerste dagen voorzichtig zijn. Wees bv. voorzichtig als uw haar gewassen wordt bij de kapper.

• Voorkom tijdens de eerste weken om op de aangetaste zijde te slapen. Draai voorzichtig om in bed. Gebruik ’s nachts twee of meer kussens of verhoog het bed aan de hoofdzijde een beetje.

• Stap de eerste dagen ’s ochtends rustig uit bed en blijf voor het uit bed stappen een minuutje op de rand van het bed zitten.

• Omdat het vermijden van de uitlokkende bewegingen het spontane herstel kan vertragen, moet u zich voor de rest zo normaal mogelijk blijven bewegen.

Geneesmiddelen tegen duizeligheid of kalmeermiddelen hebben geen zin en kunnen de genezing zelfs vertragen.

Therapeutische maneuvers
Om BPPV te behandelen die niet spontaan verdwijnt na enkele weken, kunnen zogenaamde therapeutische of ‘bevrijdende manoeuvres’ worden uitgevoerd. Bedoeling is om de rondzwevende oorkristallen uit het gevoelige deel van het oor te verplaatsen naar een minder gevoelig deel waar ze geen last veroorzaken. Deze ‘maneuvers’ gebeuren in een evenwichtscentrum of door een gespecialiseerd arts.

Meestal wordt het maneuver van Epley uitgevoerd. Bij deze methode worden 5 opeenvolgende bewegingen met het hoofd gemaakt, waarbij iedere beweging ongeveer 30 seconden wordt aangehouden.
De meeste patiënten zijn na één of twee behandelingen klachtenvrij, al kunnen de klachten later opnieuw optreden. Een bevrijdend manoeuvre mag u nooit zelf thuis uitvoeren of herhalen. Dit kan de genezing bemoeilijken.

Oefenprogramma

Wanneer de klachten vaak terugkomen, kan u een speciaal oefenprogramma volgen. Deze trainingen confronteren het evenwichtsorgaan verschillende malen met een moedwillig uitgelokte duizeligheid. Door gewoontevorming worden de prikkels niet meer als vreemd en storend ervaren. De hersenen leren om de afwijking te negeren zodat de duizeligheid verdwijnt.

Oefeningen volgens Brandt-Daroff.
• Ga met gesloten ogen op de rand in het midden van uw bed zitten. Blijf een halve minuut zitten.

• Vanuit deze positie gaat u op de ene zij liggen. Doe dit in een snelle beweging (binnen 2 seconden). Hou het hoofd een halve slag gedraaid. Doe bijvoorbeeld net alsof u iemand aankijkt die ongeveer een meter van uw bed vandaan staat. Hou deze houding, ook het gedraaide hoofd, 30 sec. aan. Waarschijnlijk voelt u zich een beetje duizelig worden.

• Kom na 30 seconden of als de duizeligheid weg is, weer overeind.

• Vervolgens herhaalt u de oefening op de andere zijde.

• Herhaal de oefeningen vijf keer door afwisselend op de linker- en rechterzijde te gaan liggen, tot de symptomen uitdoven.

• Herhaal deze oefening drie à vijf keer per dag gedurende twee weken.
Meestal zullen de duizeligheidsklachten na enkele weken volledig verdwenen zijn.
Vaak zullen de klachten na verloop van tijd terugkeren. Dan kan de arts opnieuw het Epley-maneuver uitvoeren en/of kan u opnieuw het oefenprogramma van Brandt-Daroff uitvoeren.