Waarom tomaten, ook in bewerkte vorm, zo gezond zijn

In dit artikel

Een lycopeenbommetje
Vers of bewerkt?
Wat als je last hebt van jicht?

dossier Tomaten, zowel vers als uit blik, zijn een boost voor je gezondheid. Bewerkte tomaten zijn dat zelfs nog meer.

Een lycopeenbommetje

Een rijpe tomaat in al zijn vormen en bewerkingen is een belangrijke bron van lycopeen, dat is een rode stof die bescherming biedt tegen kanker en volgens recent onderzoek vooral tegen prostaatkanker. Uit onderzoek bij 50.000 mannen blijkt dat de proefpersonen die wekelijks meer dan 500 gram gepureerde tomaten (in de vorm van tomatensaus, tomatenketchup of tomatensoep) eten een kleiner risico op prostaatkanker hebben dan mannen die geen of weinig dergelijke producten eten. Een andere overzichtsstudie onder ruim 260.000 mannen concludeert eveneens dat het eten van tomaatproducten de kans op prostaatkanker verkleint..

Lycopeen behoort tot de groep van de carotenoïden, dat zijn natuurlijke kleurstoffen die verantwoordelijk zijn voor de gele, oranje en rode kleur van heel wat voedingsmiddelen. Ze kunnen niet door het menselijk lichaam worden geproduceerd en daarom moeten we ze via de voeding opnemen.

Lycopeen is niet alleen in tomaten rijkelijk aanwezig, ook watermeloen en andere rode vruchten zijn belangrijke leveranciers. Het zou ook helpen om de huid jong en soepel te houden en een gunstige invloed uitoefenen op hoge bloeddruk en astma.

Vers of bewerkt?

Bij de onbewerkte rauwe tomaat (volledig of in blokjes) zijn vooral de zongerijpte kerstomaten de ‘lycopeen-kampioenen’, maar bewerkte tomaten zoals passata, pulp, puree en sap - en dus ook alle gerechten die bereid zijn op basis van die producten - bevatten nog een veel grotere hoeveelheid van deze sterke antioxidanten. Een rauwe tomaat bevat gemiddeld (afhankelijk van de variëteit en de rijpheid) ca. 2 milligram lycopeen per 100 g product, tomatensap heeft er ca. 9 en bij tomatenpuree loopt het zelfs op tot gemiddeld 31,4 milligram.

Lycopeen en de andere carotenoïden worden in de bloedbaan getransporteerd door de LDL-cholesterol (ook de ‘slechte’ cholesterol genoemd omdat een teveel ervan het risico op hart- en vaatziekten fors verhoogt). Een beetje verzadigd vet hebben we dus wel degelijk nodig.

Tomaten zijn niet alleen lycopeenbommetjes, zij bevatten ook best wat kalium en B-vitamines. Een combinatie die ervoor zorgt dat ze het risico op hart- en vaatziekten doen afnemen.

Om je lichaam maximaal van die lycopeen in de tomaatjes te laten genieten, zijn er vier belangrijke voorwaarden:

de tomaat ongepeld, dus met vel opeten, want dat is een rijke bron van carotenoïden
de tomaat opwarmen, dat vergemakkelijkt de opname van lycopeen door het lichaam
de tomaat combineren met vet, om dezelfde reden
goed kauwen, dat zorgt ervoor dat er meer lycopeen uit de tomaat vrijkomt.

Met andere woorden: een warme bereiding van ongepelde tomaat of van een bewerkte tomaat (sap/puree/passata), waar ook olie (of een ander vet) aan te pas komt, is ideaal.

Wat als je last hebt van jicht?

Wat als je last hebt van een reumatische aandoening zoals jicht, artrose, reumatoïde artritis? Hebben de zuren in de tomaat daar geen negatieve invloed op?

De meeste mensen die last hebben van een dergelijke aandoening kunnen gerust tomaten eten. De sterke antioxidanten die er aanwezig zijn (zoals bijvoorbeeld de carotenoïden) werken ontstekingsremmend en daardoor onderdrukken ze zelfs de symptomen van reuma. Het eten van zure producten, zoals bijvoorbeeld tomaten, beïnvloedt de zuurtegraad (pH) van het bloed immers niet. Op de pH van de urine heeft het wel een effect, maar dat heeft niets met reumatische aandoeningen te maken. Heb je last van jicht of een andere reumatische aandoening, dan is vooral purinerijke voeding zoals rood vlees, zeevruchten en alcohol de boosdoener. Dat zijn de belangrijkste risicofactoren voor jicht.

Bij sommige mensen verergeren de symptomen van een reumatische aandoening wel wanneer ze tomaten eten. Een intolerantie voor salicylzuur (chemisch verwant aan de aspirine) ligt waarschijnlijk aan de basis daarvan. Sap van tomaten bevat meer van dat zuur dan het rauwe onbewerkte product. Ook citrusvruchten, druiven, bessen en aardbeien, pruimen, olijven, radijs, champignons en courgettes zijn vrij rijk aan salicylzuur.

Lees ook: Jicht: oorzaken, symptomen en behandeling

Bronnen:
‘Hele en halve waarheden en complete onzin over voeding’ van Eric De Maerteleire
uitgegeven door Standaard Uitgeverij
www.voedingenkanker.nl

auteur: Hilde Deweer, lifestylejournalist

Laatst bijgewerkt: februari 2023

Delen Whatsapp Tweet Mail