Alles over tandvleesontstekingen of gingivitis

dossier Heb je bloedend tandvlees als je poetst? Dit kan een teken zijn van een tandvleesontsteking. In uw mondholte leven miljarden bacteriën, deze vormen samen met voedselresten een dun, witgeel laagje op uw tanden, tandplaque. Nogal wat mensen blijken de tandplaque, die eerder onopvallend is, niet goed weg te poetsen. Hierop reageert het lichaam met een ontstekingsreactie: roodheid, zwelling en snel bloedend tandvlees (bijvoorbeeld bij poetsen).

Deze initiële fase van tandvleesontsteking noemen we gingivitis. Wanneer dit onbehandeld blijft, kan dit leiden tot een pijnloze afbraak van de weefsels rond uw tanden: parodontitis. Uiteindelijk kan er zoveel weefsel rond uw tanden verloren gaan dat de tanden los komen te staan en enige tijd later zelfs kunnen uitvallen.

Wat is tandvleesontsteking precies?

Gezond tandvlees
Wanneer uw tandvlees gezond is, heeft het een lichtroze kleur en bloedt het niet bij eten, poetsen en zeker niet spontaan.

gezond tandvlees

In een gezonde situatie is enkel de kroon van uw tand zichtbaar in de mond. De wortel van de tand zit verankerd in het kaakbot. Het tandvlees bedekt dit kaakbot en sluit stevig aan rondom de tanden. Tussen de tandvleesrand en de tand is er een smalle, ondiepe ruimte aanwezig. Bij gezond tandvlees is deze maximaal 3mm diep.

Gingivitis

Er leven miljarden bacteriën in uw mond, deze bevinden zich in het speeksel en op de slijmvliezen van uw mond, maar ze hechten zich ook aan uw tanden. Als deze bacteriën niet dagelijks worden verwijderd met een tandenborstel en hulpmiddelen om tussen uw tanden te poetsen, vormen deze bacteriën een wit of geelachtig kleverig laagje. Dit heet tandplaque. Tandplaque komt dan ook hoofdzakelijk voor op plaatsen die moeilijker te poetsen zijn, zoals ter hoogte van de tandvleesrand of tussen de tanden. De tandplaque kan mineralen opnemen uit het speeksel en verharden tot tandsteen. Tandsteen kan zich boven, maar ook onder het tandvlees vormen. Dit tandsteen kan alleen door een tandarts of parodontoloog worden verwijderd.

De bacteriën uit de tandplaque (of hun afvalstoffen) kunnen lokaal een ontsteking veroorzaken. Dit is gingivitis. Bij gingivitis ziet de tandvleesrand er rood en gezwollen uit en bloedt gemakkelijk bij aanraking, zoals bij poetsen of bij eten.

Gingivitis: ontstoken tandvlees

Gingivitis is meestal niet pijnlijk. Gingivitis beperkt zich tot een ontsteking van de bovenste tandvleesrand en kan op een eenvoudige manier behandeld worden. De tanden dienen professioneel gereinigd te worden om de bacteriële plaque en tandsteen te verwijderen. Na de reiniging wordt met een mondhygiëne instructie wordt uitgelegd op welke manier de tanden perfect schoon gehouden kunnen worden.

Parodontitis

Wanneer gingivitis niet wordt behandeld, zal de ontsteking uitbreiden van het tandvlees naar het onderliggende bot. Dit heet parodontitis.

Bij parodontitis is, zoals bij gingivitis, het tandvlees rood en gezwollen en verliest het zijn stevigheid. Het tandvlees komt daarbij ook nog eens los van de tand waardoor de ruimte tussen de tand en het tandvlees dieper wordt, dit noemt men een pocket.
Daarenboven worden ook de ondersteunde vezels van de tand aangetast en wordt ten gevolge van het ontstekingsproces het bot afgebroken.

Parodontitis kan u herkennen aan het rode en gezwollen aspect van het tandvlees en het optreden van tandvleesbloedingen. Wanneer de ontstekingsreactie al verder gevorderd is, kan u ook last krijgen van een slechte adem, kan het lijken of uw tanden van positie veranderd zijn en uw tanden langer geworden zijn (door het terugtrekken van het tandvlees). Bij rokers kunnen deze tekenen minder duidelijk zijn door het effect van nicotine op de bloedvaten.

Ernstige parodontitis voor behandeling: tandsteen boven het tandvlees is goed zichtbaar, de wortels van de tanden zijn hier al een stuk bloot gekomen.

Gevolgen

Parodontitis heeft gevolgen op twee niveaus: lokaal en systemisch. Enerzijds heeft het een lokaal effect: wanneer parodontitis niet tijdig wordt behandeld, worden de ondersteunende structuren van de tand afgebroken. Uiteindelijk zullen de tanden verloren gaan.

Anderzijds heeft parodontitis naast het lokale effect ook een ongunstig effect op de algemene gezondheid. De bacteriën die zich onder uw tandvlees in de pockets bevinden, kunnen in uw bloedsomloop terecht komen en zo problemen veroorzaken elders in uw lichaam Mensen met parodontitis zijn vatbaarder voor aandoeningen van hart en bloedvaten. Vrouwen met parodontitis maken meer kans op een vroegtijdige bevalling of een baby met laag geboortegewicht.
Diabetici met parodontitis hebben meer moeite om hun insulinenood te controleren en hebben meer last van complicaties.

Risicofactoren

Bij een goed evenwicht tussen de aanwezige tandplaque en de afweer van de gastheer, zal er geen ontsteking van het tandvlees optreden. Wordt dit evenwicht verstoord, dan zal gingivitis en eventueel parodontitis ontstaan.

Enerzijds kan dit evenwicht verstoord worden omdat door een slechte mondhygiëne de hoeveelheid plaque toeneemt en/ of de samenstelling van de tandplaque verandert (meer bacteriën met een slechte invloed op het tandvlees).

Anderzijds kan dit evenwicht verstoord worden door een probleem met de afweer van de gastheer of kunnen bepaalde factoren de afweer van de gastheer verzwakken. De efficiëntie van onze afweer wordt voornamelijk erfelijk bepaald. Sommige mensen hebben een zwakke afweer tegen bepaalde bacteriën en kunnen al op een zeer jonge leeftijd een ernstige vorm van parodontitis ontwikkelen. De efficiëntie van de afweer tegen ziekteverwekkende bacteriën kan ook verzwakt worden door roken, diabetes, stress, medicatie en hormonale veranderingen.

• Roken: mensen die roken hebben een significant hogere kans op het ontstaan van tandvleesproblemen. Bij rokers is er minder doorbloeding van het tandvlees en roken zorgt ook voor een onderdrukking van de immuuncellen die een belangrijke rol spelen bij de afweer tegen de slechte bacteriën. Zo verhoogt roken het risico op het ontstaan van parodontitis, maar verlaagt ook het behandelresultaat. Stoppen met roken leidt tot een succesvollere behandeling.
• Ongecontroleerde diabetes: wanneer u een niet-gereguleerde diabetes hebt, is er een grotere kans dat u problemen met uw tandvlees krijgt. Anderzijds, wanneer u een onbehandelde parodontitis hebt, kan het ook moeilijker zijn om uw insulinelevels geregeld te krijgen.
• Stress: stress kan verschillende veranderingen in ons endocrien- en immuunsysteem teweeg brengen. Zo kan stress onze gezondheid en specifiek ook de gezondheid van het tandvlees beïnvloeden. Stress kan eveneens zorgen voor gedragsveranderingen zoals verwaarlozen van de mondhygiëne, ... wat ook het risico op parodontale aandoeningen verhoogt.
• Hormonale veranderingen: door hormonale veranderingen, zoals tijdens de puberteit en tijdens de zwangerschap, kan men meer vatbaar worden voor tandvleesontstekingen.
• Medicatie: sommige medicatie kan algemeen de systemische afweer verzwakken of de productie van speeksel verminderen. Daarenboven kan bepaalde medicatie tegen hoge bloeddruk of anti-epileptica, ervoor zorgen dat het tandvlees zwelt, wat het poetsen moeilijker maakt, zodat er meer kans is op het ontstaan van tandvleesaandoeningen.

Behandeling

Eerste onderzoek
Wanneer u doorverwezen wordt naar een tandarts/parodontoloog voor de behandeling van parodontitis, zal dit eerste bezoek veelal dienen om een diagnose te stellen. De tandarts/parodontoloog zal verschillende onderzoeken doen om de uitgebreidheid van de ontsteking te bepalen.
Bij dit eerste onderzoek zal gepeild worden naar uw algemene gezondheid en zal de ernst van de ontsteking in kaart gebracht worden. Door de pockets rondom uw tanden te meten en dit te vergelijken met een uitgebreid radiologisch onderzoek zal de ernst van de parodontitis in kaart gebracht worden.

Initiële behandeling
De initiële parodontale behandeling bestaat uit twee belangrijke aspecten: het bijsturen van de mondhygiëne en het verwijderen van de aanwezige plaque en tandsteen.
Het succes van een parodontale behandeling hangt zeer sterk af van de mondhygiëne. Bij een goede mondhygiëne worden de tanden tot aan de tandvleesrand volledig schoon gemaakt. Daarenboven zijn de bacteriën die tandvleesontstekingen veroorzaken zijn ook tussen de tanden aanwezig. Daarom is het noodzakelijk om naast een tandenborstel ook interdentale hulpmiddelen te gebruiken. De tandarts of parodontoloog kan u helpen door een voor uw situatie aangepaste mondhygiëne instructie te geven.
Onder lokale verdoving zullen uw tandwortels grondig gereinigd worden om de bacteriële plaque en het tandsteen, zowel boven als onder het tandvlees, te verwijderen. Indien de tandarts of parodontoloog dit nodig acht kan hierbij ook een antibioticum worden voorgeschreven.

Herevaluatie
Een aantal maanden na de initiële behandeling zal een her-evaluatie plaats vinden die gelijkaardig is aan het onderzoek dat gebeurde tijdens uw eerste raadpleging. Dit om te onderzoeken of de toestand van het tandvlees verbeterd en gestabiliseerd is. Indien de mondhygiëne nog onvoldoende is, zal u erop gewezen worden om deze nog verder aan te passen en te verbeteren. Indien nog verdiepte restpockets aanwezig blijven, zal een bijkomende behandeling aangewezen zijn. Hierbij zal de parodontoloog een chirurgische behandeling uitvoeren om de diepte van de pockets te verminderen.

Chirurgische behandeling
Bij de chirurgische behandeling, ook 'lapoperatie' of 'flapoperatie' genoemd zal de parodontoloog onder plaatselijke verdoving het tandvlees losmaken van het onderliggende kaakbot. Het tandvlees wordt licht opzij geschoven. Dit maakt het mogelijk om alle ontstoken weefsel weg te halen, het kaakbot aan te passen en de wortels van de tanden te inspecteren en nogmaals te reinigen.
Na de ingreep wordt het tandvlees gehecht. Een tot twee weken later worden de hechtingen verwijderd en is de wonde klinisch zo goed als genezen.

Zelfde parodontitis patiënt als op foto 3 maar dan nu behandeld, het tandvlees is verder teruggetrokken na de genezing, de pockets zijn terug 3 mm, de mondhygiëne is excellent

Besluit

Parodontitis is een ontstekingsziekte waarbij bacteriële micro-organismen de belangrijkste oorzakelijke factor zijn. Indien deze aandoening onbehandeld blijft, kan het uiteindelijk leiden tot het verlies van je tanden. Perfect poetsen, zowel met de tandenborstel als met hulpmiddelen om tussen je tanden te poetsen, kan tandvleesontsteking voorkomen.

Bron:
Parodontologie.be