Controleer jezelf op huidkanker: wat zijn de symptomen?
In dit artikel
Controleer jezelf op huidkanker: wat zijn de symptomen?
dossier
Een glanzend of roze knobbeltje, een rode vlek, een schilferige korst, een wratachtig bubbeltje of een onregelmatige moedervlek: het is belangrijk om je huid regelmatig te controleren om een kwaadaardige huidletsel in een vroeg stadium op te sporen. Carcinoom of melanoom: hoe herken je de symptomen van huidkanker en wat zijn de verschillende types?
Als huidkanker vroeg wordt ontdekt, is de kans op succesvolle behandeling groot. Vroege opsporing is dus cruciaal. Zeker omdat sommige vormen van huidkanker sneller uitzaaiingen (metastasen) kunnen geven naar andere delen van het lichaam. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen carcinomen (de meest voorkomende vormen) en melanomen (zeldzamer maar gevaarlijker, met meer risico op uitzaaiingen).
Een zelfonderzoek van het hele lichaam wordt elke drie maanden aanbevolen. Kijk in de spiegel of je verdachte plekjes of andere symptomen ziet. Bij twijfel of als je een risicofactor hebt, raadpleeg dan een dermatoloog. De arts kan je huid regelmatig in kaart brengen, zoals met foto's, om te volgen of vlekken verschijnen of veranderen.
De belangrijkste oorzaak van huidkanker is overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Preventie blijft dan ook het krachtigste wapen in de strijd tegen het ontstaan van kwaadaardige huidletsels.
Lees ook: Melanoom: agressieve huidkanker
Wie loopt het meeste risico op huidkanker?
- mensen met een lichte huid en/of die snel verbranden in de zon
- mensen die veel tijd in de zon doorbrengen (voor werk of vrije tijd)
- mensen die worden blootgesteld aan intense zonnestraling, zelfs gedurende korte periodes (zoals op vakantie)
- mensen die onder de zonnebank gaan
- mensen met familieleden die huidkanker hebben (gehad)
- mensen jonger dan 50 met meer dan 75 moedervlekken, mensen ouder dan 50 met meer dan 50 moedervlekken, of mensen met atypische vlekken of moedervlekken
- mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan
Lees ook: Waarom de eerste zon gevaarlijk is
Hoe herken je de symptomen van huidkanker?
Huidkanker kan zich ontwikkelen zonder pijn te veroorzaken. Op welke symptomen moet je dan wel letten?
- een moedervlek die van grootte verandert of groter is dan 6 mm
- een moedervlek die van vorm verandert of onregelmatige randen heeft
- een moedervlek die van kleur verandert: bijvoorbeeld het verschijnen van een rode of bruine vlek
- een ruw of verheven oppervlak
- een korstje of wondje dat niet geneest of bloedt
- een knobbeltje onder de huid
- een moedervlek die jeuk veroorzaakt
De symptomen kunnen variëren afhankelijk van het type huidkanker.
Lees ook: Soorten huidkanker: welke vlekjes zijn mogelijk kwaadaardig?
Hoe en waar moet je kijken?
Je hebt een goed verlichte ruimte nodig en ga voor een passpiegel staan. Zorg ervoor dat je een handspiegel, een stoel, een haardroger/föhn of een kam en een digitale camera bij de hand hebt of pen en papier om je bevindingen te noteren.
- Kijk naar je gezicht, neus, lippen, mond, voor- en achterkant van je oren. Maak gebruik van de spiegels om het goed te kunnen zien
- Controleer je schedel en maak gebruik van een kam om je haren in verschillende lagen te verdelen. Vooral kale mannen moeten hun hoofd goed onderzoeken. Vraag eventueel een vriend of familielid, zelfs een kind om je hierbij te helpen.
- Controleer de voor- en achterkant van je armen, te beginnen bij de oksels en dan naar beneden via de ellebogen naar je handen, en kijk tussen je vingers en bekijk de nagels.
- Bekijk daarna de hals en het bovenste deel van de romp. Vrouwen kijken ook onder en tussen de borsten.
- Gebruik een spiegel om de rug en de achterkant van de hals te onderzoeken.
- Controleer je billen en de achterkant van de benen. Eindig met de controle tussen de tenen en de voetzolen.
- Draai je om, en bekijk voor de spiegel zorgvuldig je geslachtsdelen. Controleer de voorkant van je benen en de bovenkant van je voeten.
Lees ook: UVA- en UVB-straling: waarom ook zonnecrème smeren bij bewolkt weer?
Basaalcelcarcinoom
© Getty Images / nodulair basaalcelcarcinoom is een vorm van huidkanker
Het basaalcelcarcinoom (foto) is de meest voorkomende en minst gevaarlijke vorm van huidkanker, maar als het niet wordt behandeld, kan het blijven groeien en omliggend weefsel vernietigen. De behandeling bestaat uit een chirurgische ingreep of plaatselijke, vernietigende therapieën.
Wat zijn de symptomen van een carcinoom?
- Nodulaire basaalcelcarcinomen (foto hierboven) lijken op een stevig knobbeltje met een glanzend tot doorschijnend oppervlak, vaak in het midden. Er kunnen zichtbare verwijde bloedvaatjes en korstjes ontstaan na verloop van tijd. De randen kunnen wit en verdikt zijn.
© Getty Images / superficieel basaalcelcarcinoom is een vorm van huidkanker
- Superficieel basaalcelcarcinoom ziet eruit als dunne huidplekjes, vaak rood, roze of bruin van kleur.
- Ze kunnen gemakkelijk worden verward met droge plekjes, actinische keratose (zie hieronder), eczeem of psoriasis. De letsels verbeteren echter niet met hydraterende crèmes of corticosteroïden. Patiënten geven vaak aan dat het om een wondje gaat dat maar niet geneest.
Waar komt het voor?
Basaalcelcarcinomen verschijnen meestal op huidzones die vaak worden blootgesteld aan UV-straling. Nodulaire carcinomen komen vaker voor op het hoofd en de hals, terwijl andere vormen vaker voorkomen op de romp, armen of benen.
Plaveiselcelcarcinoom
© Getty Images / plaveiselcelcarcinoom is een vorm van huidkanker
Het plaveiselcelcarcinoom is de op één na meest voorkomende vorm van huidkanker. Wanneer een plaveiselcelcarcinoom vroeg wordt opgespoord, is het goed te behandelen. Als het niet wordt behandeld, kan het doordringen in diepere huidlagen en blijvende schade veroorzaken. In zeldzame gevallen kan het zich verspreiden naar de lymfeklieren en andere organen, en dodelijk zijn. Een chirurgische behandeling is daarom aanbevolen.
Wat zijn de symptomen van een plaveiselcelcarcinoom?
Plaveiselcelcarcinomen zien eruit als een verheven bultje met een schilferend oppervlak, of als een rode of bruine korst op de huid. Ze groeien relatief snel en kunnen vochtig worden en gaan lekken (zie foto). Ze worden vaak aangezien voor wratten.
Waar komt het voor?
Een plaveiselcelcarcinoom kan overal op de huid voorkomen, maar ook op slijmvliezen (zoals in de mond of op de geslachtsdelen). De meeste komen echter voor op huidzones die vaak aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht, de hoofdhuid, de oren, de lippen en de ledematen.
Actinische keratose: precancereuze huidletsels
© Getty Images / Actinische keratose
Actinische keratose is een veelvoorkomend type huidletsel. Actinische keratosen worden beschouwd als voorstadia van huidkanker. Ze moeten preventief behandeld worden om te voorkomen dat ze uitgroeien tot een plaveiselcelcarcinoom.
Wat zijn de symptomen van actinische keratose?
Actinische keratosen zijn oppervlakkige huidletsels die afzonderlijk kunnen voorkomen of zich over grotere huidoppervlakken kunnen uitstrekken. Ze lijken op kleine rode of bruine vlekjes, soms met een schilferend oppervlak of een verhoornde structuur. Ze voelen ruw of schurend aan.
Waar komt het voor?
Actinische keratose komt voor op huidzones die jarenlang aan de zon zijn blootgesteld. Typische plaatsen zijn het gezicht, de borst, de rug, de oren en de hoofdhuid.
Lees ook: Steeds meer moedervlekken: hoe kan dat?
Melanoom
© Getty Images / melanoom is een vorm van huidkanker
Maligne melanoom is de minst voorkomende, maar meest gevaarlijke vorm van huidkanker. Melanomen kunnen zich snel ontwikkelen en zeer snel uitzaaien naar inwendige organen. Daarom is een onmiddellijke behandeling noodzakelijk.
Wat zijn de symptomen van een melanoom?
Maligne melanomen lijken op donkere vlekken. Ze kunnen onregelmatige randen hebben, zoals te zien is op de bijgevoegde foto. De kleur kan in de loop van de tijd veranderen. Soms verschijnen ze als een rode of roze vlek die snel groeit. Melanomen zijn niet altijd makkelijk te herkennen, omdat ze vaak sterk lijken op gewone moedervlekken.
Waar komt het voor?
Melanomen kunnen overal op het lichaam ontstaan, maar bevinden zich meestal op de borst of de benen. In 30% van de gevallen ontwikkelen ze zich vanuit een bestaande moedervlek.
Lees ook: Melanoom herkennen: wat zijn de symptomen?
|
ACBDE-methode voor maligne melanoom
De ABCDE-regel is een nuttige manier om potentiële melanomen op het lichaam te kunnen identificeren
- A: Is de vlek Asymmetrisch?
- B: Is er sprake van een onregelmatige rand (Boord)?
- C: Is er een verandering van kleur (Colour)? Of verschillende kleuren in één vlek?
- D: Is de Diameter groter dan 6 mm?
- E: Is er in de loop van de tijd een Evolutie (verandering) van de maat, de vorm of gedrag?
In principe zijn de moedervlekken van een persoon vrij homogeen (dezelfde vorm en kleur). Het verschijnen van een nieuwe vlek die anders is dan de rest kan verdacht zijn. Dit wordt ook wel het “lelijke eendje” genoemd.
Symptomen zoals jeuk of bloeding van een vlek moeten ook als een waarschuwing worden beschouwd.
|
Andere soorten huidkanker
© Getty Images / Kaposisarcoom is een vorm van huidkanker
Andere minder vaak voorkomende varianten van huidkanker zijn:
- Kaposisarcoom – ontwikkelt zich in de bloedvaten van de huid en ziet er uit als rood-paarse plekken of verhevenheid op aan de zon blootgestelde gedeelten van de huid.
- Merkelcelcarcinoom – leidt tot de groei harde glanzende bolletjes op aan de zon blootgestelde huid.
- Talgkliercarcinoom – een agressieve kanker bestaande uit harde pijnloze bobbeltjes. meestal op de oogleden.
Lees ook: Zonnecrème kopen: wat is een goede zonnecrème?
© Getty Images / Merkelcelcarcinoom is een agressieve vorm van huidkanker
Wat doen bij vermoeden van huidkanker?
Als je een verdachte vlek opmerkt, laat die dan zo snel mogelijk controleren door je huisarts of een dermatoloog. Hoe vroeger de behandeling plaatsvindt, hoe kleiner het risico op ernstige complicaties.
Bronnen:
https://www.erasme.ulb.ac.be/
https://www.cancer.be
https://www.msdmanuals.com
Laatst bijgewerkt: april 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
