Gerelateerde artikels
Zijn vliegen schadelijk voor onze gezondheid?
In dit artikel
Zijn vliegen schadelijk voor onze gezondheid?
dossier
Vliegen lijken misschien onschuldig, maar ze dragen honderden potentieel gevaarlijke ziekteverwekkers bij zich. Sommige vliegen kunnen bovendien venijnig steken. We overlopen de meest voorkomende vliegen, en hoe je ze kan bestrijden.
Lees ook: Natuurlijke remedies om insecten uit je buurt te houden
Zijn vliegen gevaarlijk?
Er zijn bijna 4500 soorten vliegen in België. Ze voeden zich en planten zich voort in afval, ontbindend voedsel of uitwerpselen. Vervolgens nestelen ze zich overal, vooral op voedsel, waar ze ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, vuil, enz.) achterlaten die ze hebben verzameld tijdens het voeden. Talrijke studies hebben aangetoond dat de toename van vliegen samenvalt met periodes waarin gastro-intestinale ziekten sterk toenemen, vooral ziektes die diarree veroorzaken.
Sommige vliegensoorten kunnen bijten, wat pijn en irritatie veroorzaakt. En daarnaast kunnen ze ook indirect schadelijk zijn voor de gezondheid. Vaak worden insecticiden gebruikt, sprays, die giftige stoffen bevatten.
Hoe kunnen vliegen ziektes overbrengen?
Vliegen kunnen ziekteverwekkers op verschillende manieren overbrengen, afhankelijk van de soort:
- Door eenvoudig lichamelijk contact: vliegen kunnen besmettelijke agentia aan de buitenkant van hun lichaam dragen en deze overbrengen door lichamelijk contact.
- Via speeksel: sommige vliegen, zoals de tseetseevlieg, injecteren besmet speeksel wanneer ze bijten.
- Via uitwerpselen
- Via braken: wanneer vliegen op ons voedsel landen, braken ze voor ze eten. In de vloeistoffen die ze uitbraken zitten alle ziekteverwekkers die ze hebben binnengekregen door zich te voeden met de uitwerpselen, oog- of neusuitvloeiing van andere dieren.
Lees ook: Welke infectieziekten door insecten staan ons te wachten?
Meest voorkomende vliegen
© Getty Images / huisvlieg
De huisvlieg is de bekendste vliegensoort. Hij is 8 mm groot en bijt niet. Je herkent hem aan zijn grijze kleur en rode ogen. Hij wordt "domestica" genoemd omdat hij huizen binnendringt op zoek naar voedsel en een plek om zijn eitjes te leggen.
Musca domestica voedt zich meestal met uitwerpselen, dierlijke mest, aas en ander ontbindend organisch materiaal. Hoewel hij ogenschijnlijk ongevaarlijk is, draagt hij meer dan 130 ziekteverwekkers bij zich, waaronder (voornamelijk) bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Deze agentia kleven aan zijn vleugels, mond en poten wanneer hij zich voedt. Studies hebben de volgende agentia geïsoleerd van het oppervlak van hun lichaam en/of darmen: stafylokokken, streptokokken, E. coli, bacillen, shigella, pseudomonas, rondwormen, giardia, lintwormen, enz. Ze zouden voornamelijk gastro-intestinale ziekten overbrengen.
Lees ook: Dit zijn de 13 meest voorkomende bacteriële infecties
De kleine huisvlieg (Fannia canicularis)
Dit is de andere veel voorkomende soort huisvlieg die in huizen wordt aangetroffen. Hij is kleiner dan zijn neefje en meet slechts 4 tot 6 mm. Hij komt vaker voor in grote steden. Hij bijt niet, maar draagt dezelfde ziekteverwekkers als Musca domestica.
Blauwvleugelvlieg (Calliphora erythrocephala)
Blauwvleugeligen zijn herkenbaar aan hun kleur en het "brommer"-geluid dat ze maken als ze bewegen. We noemen ze ook de bromvlieg. Ze zijn vooral te vinden in de buurt van dode dieren en als ze de kans krijgen om hun eitjes in huis te leggen, doen ze dat op vlees. Ze bijten niet, maar dragen wel veel ziekteverwekkers bij zich.
© Getty Images / Groene vleesvlieg
Groene vlieg (Lucilia sericata)
Herkenbaar aan zijn blinkende blauwgroene of groengouden kleur. Het is een lid van de familie Calliphoridae. Hij voedt zich met ontbindend vlees. Naast de ziektekiemen die hij op zijn lichaam meedraagt, is hij ook verantwoordelijk voor myiasis bij schapen. Groene vliegen leggen hun eitjes meestal in wonden of vuile vacht. De larven vallen dan de huid aan en veroorzaken grote, stinkende zweren die tot de dood van het schaap kunnen leiden. Af en toe infecteert de vlieg menselijke wonden, maar die gevallen zijn zeldzaam en beperkt tot tropische en afgelegen gebieden.
Dazen of paardenvliegen (Tabanidae)
Net als vliegen behoren dazen tot de orde Diptera (tweevleugelige insecten). Ze behoren tot de Tabanidae, een grote familie van bloedzuigende insecten met meer dan 3500 verschillende soorten. Ze hebben grote ogen en een massief lichaam van 10 tot 30 mm, en voeden zich met het bloed van zoogdieren zoals koeien, paarden en zelfs mensen. Ze zijn te vinden in de buurt van watermassa's en slaan vooral toe bij warm weer en als er geen wind is. Vrouwtjes hebben een zeer scherpe slurf waarmee ze door kleding heen kunnen bijten. De beet kan onopgemerkt blijven of een uitslag van enkele centimeters doorsnede veroorzaken. De belangrijkste daasvliegen zijn de ossenpaardenvlieg (Tabanus bovidus), de regenpaardenvlieg (Haematopota) en de goudoogpaardenvlieg (Chrysops). Alleen de laatste twee bijten mensen. De eerste valt de benen en armen aan, de tweede het hoofd. De daas maakt over het algemeen geen geluid als hij zijn prooi nadert en vlucht niet direct, in tegenstelling tot de mug.
De kleine steekvlieg (Haematobia irritans)
Deze vliegen komen in grote aantallen voor op vee, maar zijn gemakkelijk te bestrijden met insecticiden.
Lees ook: Spinnenbeten: hoe herken je ze en wanneer moet je naar de dokter?
De hippoboskip (Hippobosca) of platte vlieg
De nijlpaardvlieg, ook wel platvlieg genoemd, is de gevreesde vlieg van veehouders. Als hij volwassen is, klampt hij zich vast aan zijn favoriete gastheer, het paard (maar ook de ezel of koe), en zuigt daar het bloed uit. In zeldzamere gevallen kan hij mensen bijten.
Lees ook: Hoe krijg je fruitvliegjes weg uit je huis?
Hertenlibel (Lipoptena cervi) of hertenvlieg
De hertenvlieg komt voor in bosrijke gebieden in heel Europa. Hij heeft een plat lichaam en is erg moeilijk te vangen. In principe valt deze vlieg hertachtigen aan, waaruit hij bloed zuigt. Hij kan zich echter ook vasthechten aan menselijke kleding en haar en dan bijten. Bij een beet kan de vlieg de Bartonella schoenbuchensis bacterie overbrengen, die verantwoordelijk is voor herteneczeem. Hoewel de beet op dat moment nauwelijks waarneembaar is, verschijnt er na 3 dagen een rode pukkel. Dit gaat gepaard met intense jeuk gedurende 14 tot 20 dagen. Een pruritische papel kan tot een jaar blijven bestaan.
Herfstvlieg (Musca autumnalis)
De herfstvlieg is drager van het pathogene gen Moraxella bovis, dat infectieuze boviene keratoconjunctivitis veroorzaakt, ook wel bekend als roze-ogen. Zoals de naam al doet vermoeden, komt de vlieg vooral voor in de herfst, wanneer hij rond de kop van koeien vliegt om zich te voeden met traanvocht. Hij is ongevaarlijk voor mensen.
De roofvlieg of drijfmestvlieg (Ophyra aenescens)
Trage, weinig actieve vliegen die iets kleiner zijn dan de huisvlieg. Ze zitten bijna uitsluitend op de stalmuren en veroorzaken daarom geen hinder aan dier of mens. Temeer omdat hun larven de larven van de huisvlieg opeten hoeven deze vliegen niet bestreden te worden. De poppen van deze vlieg wordt zelfs verkocht als biologisch bestrijdingsmiddel voor de huisvlieg.
Schapenluisvlieg (Melophagus ovinus)
Dit is een vleugelloze bloedzuigende vlieg. Schapen kunnen erg verzwakken wanneer ze geparasiteerd worden door deze vlieg. Hij blijft zijn hele leven op dezelfde gastheer.
Onschadelijk voor de mens.
Zomerwrangvlieg (Hydrotaea irritans)
De zomerwrangvlieg lijkt op de huisvlieg en is van 4 tot 7 mm groot. De zomerwrangvlieg is de overdrager van de ziektekiem Actinomyces pyogenes die "zomerwrang" veroorzaakt. Dit is een besmettelijke vorm van uierontsteking bij koeien. In de zomer op de weide zien we deze vliegjes rond de uier en de spenen waar ze zich voeden met melkrestjes.
Onschadelijk voor de mens.
Horzel (Oestridae)
Horzels zijn een familie van insecten behorende tot de orde tweevleugeligen (Diptera). Het zijn grote harige vliegen, waarvan de larven parasitair leven in zoogdieren, zoals paarden, runderen en schapen.
Horzels worden vaak verward met de bloedzuigende dazen of met de stekende hoornaar, onze grootste wespensoort. Het belangrijkste verschil met dazen en wespen is dat horzels niet kunnen bijten of steken, ze hebben geen bewegende monddelen en geen angel. Horzels zijn echter schadelijk voor dieren omdat de larven parasiteren in levende dieren. De enige soort die op de mens parasiteert is Dermatobia hominis. Deze soort komt o.m. in Centraal- en Zuid-Amerika voor.
Tropische vliegen
De larven van sommige vliegen gebruiken mensen als gastheer. In Afrika leggen vliegen hun eitjes bijvoorbeeld op kleding die buiten te drogen hangt. Ze dringen dan de huid binnen en veroorzaken myiasis, een soort steenpuist die ernstige irritatie veroorzaakt. In Zuid-Amerika daarentegen komen de larven via bladeren of andere insecten op de huid terecht. Een goede manier om de larven te verwijderen is om de huid in te smeren met vaseline. Je kunt ook een klein sneetje maken, en nadien grondig ontsmetten.
Hoe kan je vliegen bestrijden?
- Sluit deuren en ramen goed af of voorzie ze van een klamboe.
- Laat eten en drinken niet buiten staan.
- Vliegen moeten zo min mogelijk in contact komen met voedsel en serviesgoed om overdracht van ziekteverwekkers te voorkomen.
- Houd vuilnisbakken goed gesloten.
- Maak de plekken schoon waar je huisdieren rondlopen en let daarbij vooral op uitwerpselen, een favoriete broedplaats voor vliegen.
- Gebruik liever vliegenmeppers dan insecticidesprays.
Lees ook: Zestien tips om het gebruik van insectenbestrijdende middelen binnenshuis te beperken
Hoe kan je vliegenbeten voorkomen?
Op plaatsen waar veel paardenvliegen of dazen zijn, is het aan te raden om kleding met lange mouwen en een lange broek te dragen. Draag bij voorkeur lichtgekleurd textiel dat dik genoeg is.Als het erg warm is, blijf dan koel en in de schaduw, want vliegen worden aangetrokken door transpiratie. Een muggenwerend middel op basis van DEET werkt perfect tegen paardenvliegen en bijtende vliegen.
Lees ook: Zonnecrème en insectenrepellent: wat komt het eerst?
Bronnen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.mdpi.com
https://www.umass.edu
https://www.efsa.europa.eu
https://journals.asm.org
