Gerelateerde artikels
Zijn vliegen schadelijk voor onze gezondheid?
In dit artikel
Zijn vliegen schadelijk voor onze gezondheid?
dossier
Verschillende vliegensoorten worden vaak in en rond de woning aangetroffen. Dit zijn vooral huisvliegen en vleesvliegen. Steekvliegen en dazen kunnen dan weer venijnig steken.
Vliegen kunnen de gezondheid schaden doordat ze fungeren als overbrenger van een aantal ziektekiemen naar voedsel. Bacteriën, virussen en parasitaire wormen kunnen door vliegen opgepikt worden tijdens het foerageren op afval, rottend vlees en mest en kunnen bij een volgende ‘landing’ worden overdragen op voedsel. In een aantal wetenschappelijke onderzoeken is aangetoond dat de aanwezigheid en grootte van vliegenpopulaties samenloopt met het voorkomen van ziekten van het maag-darmstelsel, voornamelijk diarree.
Sommige vliegen kunnen ook venijnig steken, wat pijnlijke plekjes en jeuk kan veroorzaken.
Tenslotte kan een vliegenplaag ook secundaire gezondheidsschade veroorzaken door het overmatig gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen in en om het huis. Gezinnen, soms met jonge kinderen, grijpen vaak naar pesticiden om de vliegen te bestrijden. Het gebruik van pesticiden zonder de vliegenplaag aan de bron aan te pakken (bestrijding van de kweek- en broedplaatsen van de vliegen bij de veroorzaker) is echter weinig efficiënt. Hierdoor wordt de behandeling vaak en soms met onaangepaste middelen herhaald, waardoor de bewoners continu aan allerlei bestrijdingsmiddelen zijn blootgesteld. Dit kan op langere termijn een ongezonde situatie met zich meebrengen.
Meest voorkomende vliegen
Huisvliegen hebben de gewoonte de meest uiteenlopende stoffen te bezoeken, op zoek naar voedsel en een plek voor de eieren. Ze worden aangetrokken door onafgedekt voedsel en organisch afval. Op die manier kunnen ze ziektekiemen van diverse maag- en darmziekten overbrengen. Ze brengen misschien zelfs salmonellabacteriën over. Per jaar kunnen zich in de openlucht vijf generaties huisvliegen ontwikkelen, in warme stallen zelfs tien tot vijftien generaties.
De gewone huisvlieg steekt niet.
Kleine huisvlieg (Fannia canicularis)
Hij is wat kleiner dan de gewone huisvlieg, vijf tot zeven millimeter lang, terwijl de gewone huisvlieg de acht millimeter haalt. Hij kan evenals de gewone huisvlieg allerlei ziektekiemen overbrengen, maar geeft als broedplaats de voorkeur aan rottend plantaardig materiaal. Doordat in steden eerder rottend plantaardig materiaal dan mest is te vinden, is de kleine huisvlieg in de grote steden de meest algemene soort.
De kleine huisvlieg steekt niet.
De stalvlieg is een kleine vlieg die erg lijkt op de huisvlieg, maar ze heeft in plaats van een stempelvormige vliegensnuit met sponsachtige lobben een recht vooruit stekende steeksnuit waarmee hij bloed zuigt. De vleugels houdt hij in ruststand tamelijk wijd gespreid.
Komt vooral voor in stallen maar ook in weiden.
Hij steekt vooral vee en soms mensen, vooral op de benen, zelfs dwars door kleren heen. Iedere individuele vlieg komt 1 à 2 maal per dag gedurende ongeveer 15 minuten zich voeden op het dier. De steek is tamelijk pijnlijk.
Deze vliegen komen soms in massale hoeveelheden voor op het vee. Meer dan 50 stalvliegen of 200 kleine steekvliegjes op één koe veroorzaken een ondermaatse vlees- of melkproductie. Sommige kleine steekvliegjes zitten continu op één dier en volgen dit dier als een "vliegenwolk", anderen verlaten 's nachts hun gastheer.
Doordat de kleine steekvlieg sterk koegebonden is, is de vlieg met insecticiden gemakkelijk te bestrijden.
Steekt soms ook mensen.
Blauwe vleesvlieg of bromvlieg (Calliphora erythrocephala)
De bromvlieg is vooral hinderlijk door het brommende geluid De larven leven in de natuur van dode dieren. Zijn er grote aantallen van in huis, dan duidt dat dikwijls op de aanwezigheid van een dood dier (een muis bijvoorbeeld). Binnenshuis zal ze, als ze de kans krijgt, haar eitjes leggen op het vlees in de keuken. Verder levert de aanwezigheid van de bromvlieg weinig gevaar op
De bromvlieg steekt niet.
Dit is de vlieg die "miasis" veroorzaakt bij het schaap. Ze zet haar eieren af in een wonde of de bevuilde vacht. De uitgekomen larven ondermijnen de huid waardoor grote stinkende wonden ontstaan met vaak sterfte van het schaap tot gevolg.
Onschadelijk voor de mens.
De roofvlieg of drijfmestvlieg (Ophyra aenescens):
Het zijn trage weinig actieve vliegen die iets kleiner zijn dan de huisvlieg. Ze zitten bijna uitsluitend op de stalmuren en veroorzaken daarom geen hinder aan dier of mens. Temeer omdat hun larven de larven van de huisvlieg opeten hoeven deze vliegen niet bestreden te worden. De poppen van deze vlieg wordt zelfs verkocht als biologisch bestrijdingsmiddel voor de huisvlieg.
Schapenluisvlieg (Melophagus ovinus)
Dit is een vleugelloze bloedzuigende vlieg. Schapen kunnen erg verzwakken wanneer ze geparasiteerd worden door deze vlieg. Deze vlieg blijft zijn hele leven op dezelfde gastheer.
Onschadelijk voor de mens.
De zomerwrangvlieg lijkt op de huisvlieg en is van 4 tot 7 mm groot. De zomerwrangvlieg is de overdrager van de ziektekiem Actinomyces pyogenes die "zomerwrang" veroorzaakt. Dit is een besmettelijke vorm van uierontsteking bij koeien. In de zomer op de weide zien we deze vliegjes rond de uier en de spenen waar ze zich voeden met melkrestjes.
Onschadelijk voor de mens.
De herfstvlieg is de overdrager van de ziektekiem (Moraxella bovis) die "pinkeye" veroorzaakt. Het is een besmettelijke vorm van oogontsteking bij koeien. Vooral in de herfst zien we deze vliegen rond de kop en de ogen waar ze zich voeden met slijm en traanvocht.
Onschadelijk voor de mens.
Dazen zijn een familie van bloedzuigende insecten die behoren tot de orde tweevleugeligen (Diptera). De volwassen wijfjes zuigen bloed bij grote zoogdieren zoals koeien, paarden en mensen. Vooral bij warm en windstil weer slaan de vrouwtjesdazen toe. Meestal houden ze zich in de buurt van water op. De slachtoffers worden opgespoord aan de hand van de koolstofdioxide die door uitademen in de lucht terechtkomt. Daarnaast reageren ze sterk op warmte, bijvoorbeeld door inspanning. Kleur lijkt minder van belang te zijn, al hebben de meeste soorten een voorkeur voor donkere kleuren. In hoeverre geur een rol speelt is niet bekend.
De vrouwtjes hebben een steeksnuit, waarmee ze zelfs door je kleding heen kunnen steken. Om het stollen van het bloed te voorkomen komt tijdens het steken speeksel vrij, dat jeuk en het opzwellen van de huid veroorzaakt. De steken van dazen kunnen heel gemeen en pijnlijk zijn. De zwelling kan klein zijn en van vrij korte duur. Maar er zijn ook mensen die heftig reageren en grote zwellingen krijgen.
Runderdazen (Tabanus) zijn middelgrote tot zeer grote dazen, die tot 2 cm lang kunnen zijn. Ze hebben een door de grote ogen driehoekige kop en een breed bruin achterlijf.
Regendazen (Haematopota) zijn slank en grijs van kleur met een fijn vlekkenpatroon op vleugels en achterlijf.
Goudoogdazen (Chrysops) zijn vrij klein. Ze hebben vaak een gele vlek op het achterlijf en ogen die bij levende dieren groen iriserend zijn. De vleugels zijn donker gevlekt.
Vooral de regendaas en de goudoogdaas steken mensen. Regendazen hebben het vooral op de benen en armen gemunt, de goudoogdaas steekt eerder op het hoofd.
De daas nadert geruisloos en vliegt niet snel weg eens hij gestoken heeft en bloed opzuigt, in tegenstelling tot steekmuggen.
Horzel (Oestridae)
Horzels zijn een familie van insecten behorende tot de orde tweevleugeligen (Diptera). Het zijn grote harige vliegen, waarvan de larven parasitair leven in zoogdieren, zoals paarden, runderen en schapen.
Horzels worden vaak verward met de bloedzuigende dazen of met de stekende hoornaar, onze grootste wespensoort. Het belangrijkste verschil met dazen en wespen is dat horzels niet kunnen bijten of steken, ze hebben geen bewegende monddelen en geen angel. Horzels zijn echter schadelijk voor dieren omdat de larven parasiteren in levende dieren. De enige soort die op de mens parasiteert is Dermatobia hominis. Deze soort komt o.m. in Centraal- en Zuid-Amerika voor.
Tropische vliegen
De larven van sommige vliegen gebruiken de mens als gastheer. In Afrika leggen bepaalde vliegen hun eieren onder andere op wasgoed dat buiten te drogen hangt. De larven dringen vervolgens de huid binnen om er zich te ontwikkelen. Het letsel dat ze verwekken (myiasis), lijkt op een steenpuist (furonkel) die echter meer jeukt dan pijnlijk is. Centraal zijn twee zwarte stippen (ademhalingsopeningen) te zien in plaats van een gele etterkop. Wasgoed dat te drogen heeft gehangen in de tropen kan daarom het best heet gestreken worden, om mogelijke larven te vernietigen.
In Zuid-Amerika komen vliegenlarven op de huid terecht via bladeren en zelfs muggen. Door vaseline op het letsel te smeren, komt de larve in beweging (wegens ademnood), en kan men meestal de larve uit de huid drukken. Dit lukt niet altijd met de Zuid-Amerikaanse larven die groter zijn en meer weerhaakjes hebben. Hier is dan een kleine insnede nodig. Goed ontsmetten daarna is de boodschap.
Wat kan je zelf doen?
• Om vliegen binnenshuis te weren zijn vliegenramen en –deuren zeer efficiënt. Zorg dat ze in goede staat zijn.
• Sluit al de mogelijke voedsel- en broedbronnen goed af of verwijder ze. Eten en etensresten mogen niet onafgedekt blijven liggen. Verwijder voedselresten onder keukenapparaten. Geopende drankflessen moeten na gebruik terug goed gesloten worden. Na opbergen van afval in de vuilbak moet het deksel terug goed gesloten worden.
• De vliegen mogen zo min mogelijk met het voedsel, servies, aanrecht,… in contact kunnen komen om besmettingen te voorkomen.
• Laat geen ontlasting van huisdieren liggen - uitwerpselen vormen niet alleen een perfecte broedplaats voor vliegen, maar trekken ook vliegen aan die later weer op voedsel kunnen landen.
• Gebruik vliegenvangers die met lijm of insecticiden bestreken zijn. Vallen met lokstoffen zijn niet aan te raden, daar deze vallen de vliegen naar het huis lokken wat uiteraard niet de bedoeling is.
• Als je chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt, gebruik dan enkel toegelaten middelen.
Voorkom steken
• Op plaatsen waar veel dazen of steekvliegen voorkomen, is het aan te raden een lange broek en lange mouwen te dragen. De stof moet niet te dun zijn, want daar steken ze doorheen. Draag het liefst kleding met een lichte kleur, omdat de meeste dazen een voorkeur hebben voor donkere kleuren. Zet een pet of hoed op om steken van goudoogdazen te voorkomen.
• Rustig in de schaduw blijven zitten: Dan zweet je minder en trek je ze minder aan.
• Binnenshuis zijn dazen geen probleem. In tegenstelling tot muggen en steekvliegen zullen dazen binnenshuis niet steken.
• Een antimuggenmiddel met DEET werkt uitstekend tegen dazen en steekvliegen.
• Bij de apotheek zijn diverse crèmes en gels verkrijgbaar om te gebruiken tegen jeuk en pijn ten gevolge van dazen- en andere insectensteken.
• In ruitersportwinkels is anti-daasspray verkrijgbaar om dazen bij paarden uit de buurt te houden. Ook vliegendekens bieden paarden bescherming tegen dazen.
meer info: www.gezondheidenmilieu.be
