Gerelateerde artikels
Slaapapneu: symptomen, oorzaken en behandeling
In dit artikel
Slaapapneu: symptomen, oorzaken en behandeling
dossier
Het slaapapneusyndroom wordt gekenmerkt door herhaalde ademstops tijdens de nacht. Deze onderbrekingen verstoren de diepe slaap en kunnen belangrijke gevolgen hebben voor de gezondheid, onder meer voor het hart, de hersenen en de waakzaamheid overdag.
Wat is slaapapneu?
Slaapapneu is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens de slaap onvrijwillig stopt gedurende minstens 10 seconden. Wanneer er meer dan 10 tot 15 van zulke ademstops per uur optreden, spreekt men van het slaapapneusyndroom.
Tijdens een ademstop daalt de zuurstofsaturatie in het bloed. De hersenen reageren hierop door het lichaam kort te wekken om de ademhaling te herstellen. Deze micro-ontwakingen (soms subtiel, soms abrupt) komen vaak voor en leiden tot een sterk verstoorde slaapkwaliteit, zelfs als de slaper zich hier niet van bewust is.
Een enkele ademstop is normaal en niet gevaarlijk. Het wordt pas problematisch wanneer ze herhaald en langdurig voorkomen. De ernst van de aandoening wordt bepaald aan de hand van de Apneu-Hypopneu-Index (AHI), het aantal ademstops per uur:
- AHI 5–15: lichte slaapapneu
- AHI 15–30: matige slaapapneu
- AHI +30: ernstige slaapapneu
Lees ook: Snurken: oorzaken en behandelingen
Oorzaken van slaapapneu
Er bestaan drie hoofdtypes van slaapapneu:
1. Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
Dit is de meest voorkomende vorm. Hierbij raken de bovenste luchtwegen geblokkeerd doordat het zachte gehemelte verslapt, de tong naar achteren zakt of ander zacht weefsel de luchtstroom hindert. Het gevolg is snurken, verminderde ademhaling (hypopneu) of een volledige ademstop. Door het lage zuurstofgehalte veroorzaken de hersenen micro-ontwakingen om opnieuw adem te halen, waardoor de slaap ernstig verstoord raakt.
2. Centraal slaapapneusyndroom (CSAS)
Bij deze vorm ligt de oorzaak niet in een obstructie, maar in een verkeerd functioneren van het ademhalingscentrum in de hersenen. De hersenen sturen onvoldoende signalen naar de ademhalingsspieren, waardoor de ademhaling tijdelijk stopt terwijl de luchtwegen wel open blijven. Dit leidt tot herhaalde ademstops, lichte ontwaakmomenten en uitgesproken vermoeidheid overdag.
3. Gemengde (of gecombineerde) slaapapneu
Deze vorm combineert de kenmerken van zowel OSAS als CSAS. Er is tegelijk een obstructie van de luchtwegen én een probleem in de aansturing van de ademhaling. Hierdoor is de diagnose en behandeling vaak complexer en is een individuele aanpak noodzakelijk.
Risicofactoren voor slaapapneu
Verschillende factoren kunnen het risico op slaapapneu verhogen:
- Overgewicht, vooral rond de nek
- Erfelijke aanleg
- Hogere leeftijd
- Alcohol- of sedativagebruik voor het slapengaan
- Roken
- Chronische irritatie van de luchtwegen
- Vergrote amandelen of huig
- Slapen op de rug
- Brede nekomtrek (meer dan 43 cm)
- Hormonale of metabole veranderingen (bv. postmenopauze)
Hoewel slaapapneu vooral bij volwassenen voorkomt, kunnen ook kinderen getroffen worden. Bij hen is een vergrote amandelring vaak de oorzaak en kan een chirurgische ingreep nodig zijn.
Lees ook: Wat is de oorzaak van snurken bij vrouwen en wat kan je doen?
Symptomen van slaapapneu
Tekenen die wijzen op een slaapapneusyndroom zijn onder meer:
- ademstilstanden tijdens de slaap, gevolgd door luid gesnurk en/of woelen
- zwaar snurken
- wakker schrikken met verstikkingsgevoelens
- ochtendhoofdpijn
- slaperigheid overdag
- prikkelbaarheid
- concentratieverlies, vergeetachtigheid
- nachtzweten
- droge mond of pijnlijke keel bij het ontwaken
- vaak moeten plassen 's nachts (nycturie)
Lees ook: Nycturie: 's nachts vaak opstaan om te plassen
Waarom is slaapapneu gevaarlijk?
Slaperigheid en cognitieve problemen
Slaapapneu verstoort de diepe en de REM-slaap, essentieel voor herstel van lichaam en geest. Dat kan leiden tot:
- aanhoudende vermoeidheid en verhoogd risico op arbeidsongevallen of verkeersongelukken
- concentratieproblemen, geheugenstoornissen en verminderd probleemoplossend vermogen
- prikkelbaarheid, stemmingsschommelingen en verhoogde stressgevoeligheid
Hart- en vaatziekten
Door de herhaalde daling van de zuurstofsaturatie en de stress op het lichaam stijgt het risico op:
- hoge bloeddruk (vooral ’s nachts)
- hartritmestoornissen
- hartfalen
- hartinfarct en beroerte, zeker bij andere cardiovasculaire risicofactoren
Lees ook: Alles wat je moet weten over slaapproblemen
Lees ook: Geen rijbewijs voor apneu-patiënten
Hoe kan je slaapapneu voorkomen?
Het enige dat men kan doen om slaapapneu te helpen voorkomen is de risicofactoren vermijden.
- Overgewicht voorkomen of verhelpen
- Niet roken
- Niet te veel alcohol drinken voor het slapengaan
- Geen kalmeer- en slaappillen gebruiken
- Goede slaaphygiëne
Lees ook: Podcast over slaap: hoe kan je je nachtrust verbeteren?
Diagnose slaapapneu
Bij vermoeden van slaapapneu wordt meestal eerst een thuistest uitgevoerd (ambulante slaapstudie).
Een draagbaar toestel registreert verschillende parameters via:
- een neussensor
- een band rond de borst of buik
- een oximeter op de vinger
- soms ook hartslag en slaappositie
De arts analyseert de gegevens de volgende dag.
Als er apneus worden vastgesteld, volgt een uitgebreidere polysomnografie in een gespecialiseerd slaaplaboratorium. Hierbij worden onder meer gemeten:
- hersenactiviteit (EEG)
- oogbewegingen (EOG)
- spieractiviteit (EMG)
- luchtstroom via neus en mond
- borst- en buikbewegingen
- zuurstofsaturatie
- snurkgeluiden
- slaappositie
- hartfunctie (ECG)
Aanvullende onderzoeken kunnen nodig zijn om de longfunctie of mogelijke anatomische obstructies te evalueren.
Behandeling van slaapapneu
Algemene maatregelen
- Vermijd alcohol en sedativa voor het slapengaan
- Verlies gewicht indien nodig
CPAP (continue positieve luchtwegdruk)
De standaardbehandeling voor matige tot ernstige slaapapneu is een CPAP-toestel. Een compressor stuurt via een masker een constante luchtstroom in de luchtwegen, waardoor deze open blijven tijdens de slaap.
CPAP tegen slaapapneu
Mandibulair repositieapparaat (MRA)
Bij lichte slaapapneu (< 30 apneus/uur) kan een op maat gemaakte mondbeugel de onderkaak licht vooruit duwen en zo de luchtwegen openhouden. De kostprijs bedraagt ongeveer 900 euro, waarvan een deel door het RIZIV kan worden terugbetaald.
Chirurgie
Chirurgie is voorbehouden voor specifieke situaties of bij ernstige slaapapneu (> 30 apneus/uur):
- UPPP: verwijderen van overtollig weefsel in de keel
- MMA: vooruitplaatsing van boven- en onderkaak
- GGA: aanspannen van de tongaanhechting
- Hypoglossus-neurostimulatie: stimuleert de tongspier tijdens de slaap, meestal wanneer CPAP en andere behandelingen falen
Deze ingrepen zijn aanvullend op CPAP en worden gekozen op basis van de oorzaak van de obstructie.
Lees ook: Gepersonaliseerde mondbeugel tegen snurken door slaapapneu
Terugbetaling door het RIZIV
CPAP of MRA wordt terugbetaald wanneer:
- de diagnose is gesteld in een erkend slaapcentrum
- de AHI 15 of meer bedraagt
- een vervolgslaaptest de effectiviteit van de behandeling bevestigt
Slaapcentra bieden ook begeleiding aan om het CPAP-gebruik optimaal in te stellen en vol te houden.
Bronnen:
https://www.uza.be
https://www.uzleuven.be
https://kce.fgov.be
https://www.inami.fgov.be
https://www.erasme.be
Lees ook: Trillende riem tegen apneu
