of zoek op rubriek »

Facebook rss

Pijnlijke benen door chronische veneuze insufficiëntie (CVI): oorzaken en behandeling

Laatst bijgewerkt: juni 2019

Delen Whatsapp Tweet Mail

In dit artikel

dossier

Chronische veneuze insufficiëntie (tekortschieten van de aders) is een aandoening waarbij de aders van de benen het moeilijk hebben om het bloed weer naar het hart te sturen. Mogelijk zou een derde van de bevolking in meerdere of mindere mate hieraan lijden.

Chronische veneuze ziekte is een progressieve aandoening waarvan de symptomen sterk verschillen van persoon tot persoon.

Een eerste uiting zijn vaak pijnlijke en ‘zware’ benen. Het bloed dat zich heeft verzameld in de aders lekt naar buiten in het omliggende weefsel. Daardoor kunnen de voeten en onderbenen opzwellen (oedeem). In een volgend stadium worden de uitgezette vaatjes zichtbaar als dunne bezemrijsvarices en de grotere aderen als kronkelende blauwachtige spataders, die vaak goed zichtbaar zijn onder de huid.

zie ook artikel : Spataders: oorzaken, behandeling en voorzorgsmaatregelen

Uiteindelijk kan een zogenaamd open been of ulcus cruris ontstaan: dat is een open plek of zweer aan het onderbeen. Zo'n plek zit meestal aan de binnenkant bij de enkel of het onderbeen en geneest langzaam.

zie ook artikel : Open been (ulcus cruris)

Oorzaken van veneuze insufficiëntie

De aders in de benen moeten het bloed tegen de zwaartekracht in omhoog pompen. Dat gebeurt door de beenspieren die de aders samenknijpen telkens als ze samentrekken (spierpomp in de kuit). De kleppen in de aders functioneren als terugslagkleppen en voorkomen dat het bloed terug naar beneden stroomt en zich daar verzamelt. Als die kleppen niet goed meer werken, zal het bloed in de benen stagneren. De aderwand is niet bestand tegen de hogere druk en zet uit. Het gevolg is dat de kleppen nog minder goed sluiten.

Het preciese ontstaansmechanisme is nog niet bekend, maar diverse risicofactoren dragen bij tot het ontstaan en/of het verergeren van veneuze insufficiëntie.

• Leeftijd: Het risico op de ontwikkeling van veneuze insufficiëntie neemt toe met de leeftijd, vanaf 50-60 jaar.

• Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Ongeveer 1 op 2 vrouwen lijdt aan veneuze insufficiëntie. De redenen hiervoor zijn de verschillende structuur van het bindweefsel bij vrouwen en het hormoon oestrogeen. Dat is ook de reden waarom veneuze insufficiëntie vaker optreedt tijdens de zwangerschap, als de oestrogeenconcentratie hoger is. Hoe meer zwangerschappen, hoe hoger de kans.

• Erfelijke aanleg. Het risico om chronische veneuze ziekte te krijgen is veel hoger als een van de ouders de ziekte heeft (ca. 50%) of als beide ouders eraan lijden (ca. 90%).

• Overgewicht. Overgewicht hindert de terugstroom van het bloed naar het hart. Bovendien leiden personen met overgewicht vaker een zittend leven.

• Activiteiten waarbij je lang moet zitten of staan.

• Gebrek aan beweging. Goed ontwikkelde spieren in de benen, en vooral in de kuiten, zijn een uitstekende manier om de bloedsomloop in de aders te stimuleren. De spieren werken als een pomp op de aders. In zekere mate kunnen ze slecht werkende kleppen verhelpen door het bloed te forceren naar het hart te stromen.

• Het posttrombotisch syndroom na een diepe veneuze trombose.

zie ook artikel : Diepe veneuze trombose (DVT) of trombosebeen

Klachten bij veneuze insufficiëntie

Sommige vormen van veneuze insufficiëntie veroorzaken geen symptomen. Maar meestal ontstaan er na verloop van tijd een toenemend aantal klachten. Hoe sneller de aandoening wordt behandeld, hoe kleiner de kans op ernstige klachten.

• Een vermoeid zwaartegevoel in de benen, vooral in de kuiten en op het einde van de dag, dat vermindert als je de benen hoger legt of als je rondloopt.

• Zwelling (oedeem) van de benen, vooral rond de enkels en de kuiten. Het is het duidelijkst aan het eind van de dag. 's Nachts verdwijnt het gewoonlijk weer.

• Uitgezette kleinere paarse aders (‘spiders’ of spinnenweb) aan de enkel en de voetrand.

• Tintelingen of een verdoofd gevoel in de benen.

• Spierkrampen, vooral ’s nachts.

• Jeuk, rusteloosheid enzovoort.

• Diverse huidveranderingen, zoals eczeem, bruinverkleuring van de huid kunnen optreden, verharde, vaak pijnlijke onderhuid, witte littekenhuid (atrofie blanche).

• Een oppervlakkige, veneuze trombose met een aderontsteking (flebitis).

Zie ook: Flebitis: Hoe herken je een aderontsteking en hoe wordt het behandeld?

• Diepe veneuze trombose: de vorming van een klonter (trombose) in een diepe ader is de voornaamste verwikkeling van CVI.

zie ook artikel : Diepe veneuze trombose (DVT) of trombosebeen

• Spataders.

• Een open been of ulcus cruris

Wanneer moet je een arts raadplegen?

Vanaf de eerste symptomen: zware benen, opzwellen van de voeten of de enkels, verschijnen van zichtbare aders, gevoel van kriebelingen, rusteloosheid of krampen in de benen. Een consultatie is nuttig voor een vroegtijdige opsporing, om preventieve maatregelen toe te passen en om een verergering te voorkomen.

In geval van complicaties, flebitis of veneus ulcus, moet je dringend een arts raadplegen om het risico op een diepe veneuze trombose of een longembolie te voorkomen.

Hoe wordt veneuze insufficiëntie vastgesteld?

De arts zal de patiënt ondervragen over de symptomen, medische voorgeschiedenis, familiale voorgeschiedenis, levensstijl, eventuele risicofactoren enzovoort. Verder zal een grondig lichamelijk onderzoek gebeuren. De arts zal de benen onderzoeken op zoek naar zichtbare tekens van CVI: spataders, oedemen, huidletsels enz. Hij voelt (palpeert) het verloop van de aders om de kwaliteit te beoordelen van aders en de weefsels, vooral ook in geval van oedeem.

Met een echografisch onderzoek (Doppler-onderzoek) kan de arts de toestand van uw veneuze systeem beoordelen en aandoeningen en bloedstolsels die zich mogelijk gevormd hebben, herkennen. Bij vermoeden van diepgelegen bloedklonters, kan bijkomend onderzoek gebeuren.

Wat kan je zelf doen bij veneuze insufficiëntie?

1. Overgewicht vermijden.

Overgewicht hindert de terugstroom van het bloed naar het hart. Bovendien leiden personen met overgewicht vaak een zittend leven en stimuleren zij op die manier onvoldoende hun bloedsomloop. Het komt er dus op aan de overtollige kilo’s kwijt te geraken.

2. Kleding en schoenen

• Vermijd hoge hakken en te nauwe schoenen want die belemmeren de normale pompfuctie van de voet en de kuit. Schoenen met hakken van 3 tot 4 cm zijn ideaal.

• Te nauwe broeken of slips en ook kousen met een elastiek en te sterk aangespannen (broeks)riemen moeten worden vermeden. Dergelijke kledingstukken kunnen immers de veneuze bloedsomloop vertragen of zelfs blokkeren

3. Warmte vermijden

Personen die aanleg hebben om veneuze insufficiëntie te ontwikkelen, stellen hun benen best niet bloot aan krachtige warmte bronnen zoals warmeluchtblazers, open haarden en kachels. Ook warme baden, sauna’s, zonnebanken en langdurig zonnebaden kunnen beter vermeden worden. Het gebruik ervan dient te worden beperkt tot 4 maal een half uur per dag.

De benen douchen met koud water gedurende maximaal 20 seconden, is ten zeerste aan te raden. Steeds beginnen met de voeten en langzaam opklimmen tot de liesstreek.

4. Veel bewegen

• Fietsen, joggen, of gewoonweg wandelen zijn ideale activiteiten om veneuze insufficiëntie te bestrijden. Ook zwemmen wordt erg aanbevolen. Zwemmen stimuleert de veneuze bloedsomloop, enerzijds door de herhaalde samentrekkingen en ontspanningen van de spieren en anderzijds door de uitwendige druk van het water. Het opwekkende effect van het koude water heeft eveneens een gunstige invloed.

• Sporten waarbij de kleppen in de aders plots aan hevige druk worden blootgesteld (zoals tennis, squash, gewichtheffen, kajakken, rugby, voetbal, vechtsporten) worden beter vermeden.

• Probeer niet te lang te zitten of te staan, wissel dus regelmatig van positie. Ook bij lange reizen met de wagen, het vliegtuig of de trein moet je af en toe rechtstaan en enkele minuten stappen om de veneuze bloedstroom terug op gang te brengen.

5. Masseer de benen

Door de benen regelmatig te masseren, van de voet naar de dij toe, in de richting van de veneuze circulatie, verhoogt men de snelheid van het terugkeren van het veneuze bloed.

6. De benen omhoog leggen

De bloedcirculatie in de benen wordt vergemakkelijkt wanneer men tijdens een rustpauze de benen omhoog legt of tijdens de slaap het voeteinde van het bed ongeveer 10 à 20 cm verhoogt.

7. Stop met roken voor een betere doorbloeding.

8. Drink niet te veel alcohol

Te veel alcohol veroorzaakt een verwijding van de haarvaatjes, wat leidt tot roodheid van de huid, huidvlekken, couperose (diffuse roodheid) en spinadertjes.

9. Steunkousen dragen

Steunkousen zijn erg nuttig omdat ze het weefsel rondom de aders wat extra steun geven.

Hoe wordt veneuze insufficiëntie behandeld?

Het doel van de behandeling is het herstel van het vaatlijden en dus het verbeteren van de bloedstroom van het onderbeen. Als de chronische veneuze ziekte niet wordt behandeld, kan dat leiden tot spataders, een open been of een diepe veneuze trombose.

zie ook artikel : Therapeutisch elastische kousen (TEK)

1. Compressietherapie

In de praktijk zal men bij een patiënt met CVI gewoonlijk beginnen met compressietherapie. In de acute fase geschiedt dit met compressieve verbanden en in de chronische fase met therapeutische elastische kousen (klasse II of III).

Het doel van de compressietherapie is het vocht snel en blijvend te laten verdwijnen en de bloedstroom te verbeteren door de kapotte kleppen in de aderen te ondersteunen. Hierdoor kunnen de klachten als gevolg van CVI verminderen (hinder, pijn, krampen), de oedemen afnemen en het ontstaan van spataders beperkt worden. Als het vocht vermindert, wordt de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen verbeterd en is er minder kans op het ontstaan van een wond aan het onderbeen.

2. Spataderbehandeling

Indien spataders aanwezig zijn, moeten die behandeld worden.

zie ook artikel : Spataders: oorzaken, behandeling en voorzorgsmaatregelen

3. Geneesmiddelen

Voor sommige venotrope geneesmiddelen (zoals Venoruton, Reparil of Daflon) zijn er studies die een tijdelijke vermindering van de subjectieve last en van het oedeem suggereren. Bij ernstige last kan een kortdurende behandeling uitgetest worden. Er is geen bewijs van doeltreffendheid op de evolutie op lange termijn, noch op complicaties.