Gerelateerde artikels
Beroerte: symptomen en behandeling
In dit artikel
Beroerte: symptomen en behandeling
dossier
Een beroerte ontstaat wanneer de doorbloeding van een deel van de hersenen stopt, door een verstopt of gescheurd bloedvat. Hersencellen krijgen geen zuurstof en sterven af. Het is altijd een medisch noodgeval: snelle hulp vergroot de kans op herstel.
Lees ook: Perifeer arterieel vaatlijden (PAV) of 'etalagebenen'
Wat is een beroerte?
Een beroerte, in medische termen cerebrovasculair accident (CVA), ontstaat wanneer de doorbloeding van een deel van je hersenen plots verstoord wordt. Dat kan gebeuren door een verstopping (blokkade) of door het scheuren van een bloedvat. Daardoor krijgt een deel van de hersenen geen zuurstof en voedingsstoffen meer, en sterven hersencellen af. De gevolgen hangen af van welk hersengebied getroffen is, maar kunnen zeer ernstig zijn. Snelle actie is altijd nodig.
Lees ook: De symptomen van een beroerte (CVA)
Symptomen beroerte
Een beroerte komt plots op, vaak zonder waarschuwing. In enkele seconden tot minuten merk je dat er iets niet klopt. Op dat moment telt elke minuut: hoe sneller je hulp krijgt, hoe groter de kans op herstel.
Merk je één of meer van de volgende plotselinge symptomen bij jezelf of iemand in je omgeving? Bel meteen 112!
- Je gezicht voelt slap aan of hangt af, vaak aan één kant
- Je hebt geen kracht meer in je arm of been
- Je voelt tintelingen of gevoelloosheid aan één kant van je lichaam
- Je kunt moeilijk spreken of begrijpt anderen niet goed
- Je ziet plots wazig of niets meer met één of beide ogen
- Je voelt je duizelig of verliest je evenwicht
- Je kunt moeilijk stappen
- Je krijgt plots een heel erge, ongekende hoofdpijn
Ook als de klachten na enkele minuten vanzelf verdwijnen, moet je onmiddellijk een arts raadplegen. Het kan gaan om een miniberoerte of TIA (transiënte ischemische aanval), een kortdurende doorbloedingsstoornis in de hersenen die dezelfde symptomen veroorzaakt als een echte beroerte. Een TIA is een ernstige waarschuwing: bij ongeveer één op de zes beroertes gaat er een miniberoerte aan vooraf, vaak uren of dagen eerder.
Lees ook: Mini-beroerte (TIA): symptomen, risico’s en behandeling
Oorzaken beroerte
Bij een beroerte raakt een deel van je hersenen beschadigd. Dat kan verschillende oorzaken hebben:
- Herseninfarct (ischemische beroerte): dit is de meest voorkomende vorm. Een bloedklonter verstopt een hersenbloedvat, waardoor een deel van de hersenen geen zuurstof meer krijgt. Zo’n klonter kan zich vormen in het bloedvat zelf (hersentrombose) of van elders komen en vastlopen in de hersenen (embolie).
- Hersenbloeding (hemorragische beroerte): hierbij scheurt een bloedvat in of rond de hersenen. Het bloed dat dan uittreedt beschadigt het omliggende hersenweefsel en verstoort de bloedtoevoer.
Beide vormen zorgen ervoor dat hersencellen afsterven, wat leidt tot de typische uitvalsverschijnselen van een beroerte.
Lees ook: Atherosclerose: sluipmoordenaar die jaarlijks 23.000 slachtoffers maakt
Risicofactoren: hoe kan je een beroerte voorkomen?
Een beroerte kun je niet altijd voorkomen, maar je kan het risico wel sterk verkleinen. Bepaalde kenmerken, gewoontes en levensstijlen vergroten de kans dat een beroerte optreedt. Die noemen we risicofactoren. Er is een onderscheid tussen behandelbare en niet-behandelbare risicofactoren. Hoe meer risicofactoren je hebt, hoe groter het risico op een beroerte.
Lees ook: Waarschuwingssymptomen tot 10 jaar voor de beroerte
Behandelbare risicofactoren
Door deze factoren aan te pakken of te vermijden, kun je je kans op een beroerte aanzienlijk verminderen:
- Hoge bloeddruk: de belangrijkste risicofactor voor een beroerte. Laat je bloeddruk regelmatig controleren.
- Roken: beschadigt je bloedvaten en verhoogt de kans op bloedklonters.
- Diabetes: te hoge bloedsuikerwaarden tasten de bloedvaten aan.
- Voorkamerfibrillatie (onregelmatige hartslag): vergroot de kans op bloedklonters die naar de hersenen kunnen schieten.
- Hartziekten: kunnen de bloedtoevoer naar de hersenen beïnvloeden.
- Verhoogde cholesterol: leidt tot aderverkalking en vernauwing van de bloedvaten.
- Weinig lichaamsbeweging: regelmatig bewegen houdt je bloedvaten en hart gezond.
- Overgewicht: verhoogt de kans op hoge bloeddruk, diabetes en hartziekten.
- Overmatig alcoholgebruik: kan de bloeddruk verhogen en het hartritme verstoren.
Niet-behandelbare risicofactoren
Sommige factoren kun je niet veranderen of behandelen, maar het is wel goed om ze te kennen:
- Leeftijd: het risico stijgt naarmate je ouder wordt.
- Geslacht: mannen hebben gemiddeld een iets hoger risico dan vrouwen.
- Familiale voorgeschiedenis: als beroertes in je familie voorkomen, is je eigen risico groter.
Door gezond te eten, voldoende te bewegen, niet te roken en je bloeddruk en cholesterol onder controle te houden, doe je al heel wat om een beroerte te voorkomen.
Lees ook: Hoe kan je een beroerte voorkomen?
Diagnose en onderzoek beroerte
Eerst doet je arts een lichamelijk onderzoek. Daarbij controleert de arts je spierkracht, reflexen, gezichtsvermogen, spraak en gevoel. Met een stethoscoop luistert de arts ook naar de bloedvaten in je hals. Soms is daar een ruisend geluid te horen, wat kan wijzen op een verstoorde bloeddoorstroming. Daarnaast wordt je bloeddruk gemeten, want die is vaak verhoogd na of tijdens een beroerte. Bij (vermoeden van) beroerte worden een of meerdere onderzoeken uitgevoerd:
- CT-scan: beeldvormingsonderzoek waarbij met behulp van röntgenstralen gedetailleerde dwarsdoorsneden van een lichaamsdeel worden gemaakt. De computer zet die beelden om in nauwkeurige beelden van botten, organen en weefsels.
- MR-scan: in het magneetveld van een MR wekken korte radiogolven signalen op in het lichaam. Een computer verwerkt de signaalintensiteiten tot allerlei doorsneden.
- Echocardiografie: Veilig en pijnloos onderzoek om structurele afwijkingen van het hart op te sporen. Door met een stift over de borstkas te bewegen wordt het hart door middel van ultrasone golven in beeld gebracht.
- Holter-ECG: elektrische activiteit van het hart gedurende 24 uur, 48 uur of langer registreren met een draagbaar toestel.
- Doppleronderzoek: brengt de bloeddoorstroming in beeld via ultrasone geluidsgolven.
- CT-angiografie: bloedvaten in beeld brengen via röntgenfoto’s en een ingespoten contrastvloeistof.
Lees ook: Vroegtijdige beroerte: welke bloedgroep loopt het meeste risico?
Behandeling beroerte
Na de diagnose bepaalt je arts samen met jou welke behandeling het beste bij jou past. Dat betekent dat je eigen behandeling kan verschillen van de therapieën die hier worden beschreven:
- Trombolyse: Klonter-oplossende middelen
- Trombectomie: Verwijderen van klonters
- Trepanatie: Schedeloperatie waarbij de neurochirurg een luikje in uw schedel maakt om langs daar de hersenen te kunnen opereren. Het luikje wordt na de ingreep weer dicht gemaakt.
- Clipping: Aanbrengen van een klemmetje (clip) op de hals van een aneurysma om bloedingen te voorkomen. Het aneurysma wordt hiervoor via trepanatie blootgelegd.
- Coiling: Aanbrengen van spiraaltjes (platina coils) in een aneurysma waardoor het volledig wordt opgevuld en er geen bloed meer naar binnen kan.
Lees ook: Het aneurysma: plaatselijke verwijding van een (slag)ader
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
