Geen pretecho’s tijdens zwangerschap: prenatale echografie enkel om medische redenen

nieuws Prenatale echografie mag enkel om medische redenen worden uitgevoerd. Niet-medische toepassingen van echografieën bij zwangere vrouwen, zogenaamde pretecho’s of souvenir-echo’s, worden ten stelligste afgeraden omwille van de mogelijke risico’s voor de foetus. Dat zegt de Hoge Gezondheidsraad in een nieuw advies.
Echografie is een techniek die gebruikmaakt van (niet hoorbare) geluidsgolven, zogenaamde ultrasonen, die zich door het lichaam verplaatsen en waarmee onder meer organen in beeld kunnen worden gebracht door de weerkaatsing van het geluid. Met deze techniek kunnen artsen de zwangerschap opvolgen en bijvoorbeeld de normale ontwikkeling van de foetus en de organen nagaan en eventuele afwijkingen opsporen, zonder dat moeder of kind aan ioniserende stralingen, zoals X-stralen, worden blootgesteld.
Uit het onderzoek van de Raad blijkt dat het beperkt medisch gebruik van dit onderzoek volgens de vastgelegde gebruiksregels de foetus niet schaadt. De toestellen die daarbij gebruikt worden, werken met ultrasonen van een lage intensiteit. Er bestaat echter nog enige onzekerheid over de effecten op lange termijn en de effecten van herhaalde blootstelling.

Voorzorgsmaatregelen
Daarom stelt de Raad:
• De duur en de intensiteit van de echografie moet tot het laagst mogelijke niveau beperkt worden.
• Verloskundige echografie mag enkel om medische redenen (opvolging van de zwangerschap) worden uitgevoerd.
• Het onderzoek moet uitgevoerd worden door arts-echografisten en opgeleide echografie-technici.
• Voor gevoelige weefsels (ogen, hoofd, hersenen en ruggenwervel bij een foetus beneden 8 weken) moeten er specifieke voorzorgsmaatregelen worden genomen.
• Speciale echo-technieken, zoals Doppler- en Kleurendoppler (die met ultrasonen met hogere intensiteit werken), mogen alleen gebruik worden als dat om medische redenen nodig is, en worden alleszins afgeraden in het eerste trimester van de zwangerschap.

Richtlijnen voor prenatale echografie
Opvolging normale zwangerschap
In het advies van de Raad worden drie screeningsonderzoeken aangeraden om een normale zwangerschap op te volgen.
1. Tijdens het eerste trimester (tussen 11 en 13 weken): nagaan datum van aanvang van de zwangerschap, de identificatie van meerlingzwangerschappen, het evalueren van het risico op een chromosomenafwijkingen, opsporing van bepaalde misvormingen.
2. Tijdens het tweede trimester (tussen 20 en 22 weken): opsporing van bepaalde
misvormingen.
3. Tijdens het derde trimester (tussen de 30 en 32 weken): opsporing van groeivertraging en bepaalde misvormingen, lokalisatie van de placenta.
Deze echografische onderzoeken worden uitgevoerd in het kader van de gewone verloskundige opvolging.

Opvolging bij afwijkingen
Wanneer een hoog risico op afwijkingen bij de foetus bestaat of wanneer afwijkingen zijn vastgesteld, wordt (diagnostische) echografie gebruikt om de ernst van de afwijkingen vast te stellen en op te volgen.
Gerichte echografie
‘Gerichte’ echografieën worden enkel bij specifieke problemen gebruikt, bijvoorbeeld het opvolgen van de hoeveelheid vruchtwater in de late zwangerschap, de evaluatie van het foetale ‘welzijn’ bij een foetale groeivertraging, het onderzoek van de baarmoederhals.
Prenatale echografieën voor niet-medische doeleinden
Foetale echografieën zonder medische doeleinden, zogenaamde pretecho’s of souvenir-echo’s (aandenken op video), die worden gemaakt om voor de ouders een aangenaam beeld te produceren, leveren geen medisch voordeel op. Bovendien houden ze een aantal risico’s in.

Bij deze techniek worden bepaalde gedeelten van het lichaam van de foetus (profiel, gezicht, genitaliën, enz.) vaak langdurig aan ultrasonen blootgesteld en wordt naar een maximale beeldkwaliteit gestreefd. De potentiële risico’s voor de foetus die verbonden zijn aan de thermische en mechanische effecten van de ultrasonen worden dan ook aanzienlijker geacht.
Het kan volgens de Raad ook niet uitgesloten worden dat de toestellen die voor dergelijke ‘fotosessies’ worden gebruikt, van mindere kwaliteit zijn dan de dure medische echotoestellen.
De Raad vindt het bovendien zeer problematisch wanneer tijdens zo’n ‘fotosessie’ bepaalde afwijkingen (bv. het ontbreken van een ledemaat) of problemen (bv. een overlijden van de foetus) zouden worden vastgesteld. Omgekeerd kan zo’n ‘pretecho’ de ouders ook een vals gevoel van veiligheid geven wanneer geen afwijkingen worden gezien. Daarom zegt de Raad dat een prenatale echografie alleen door gezondheidswerkers mag uitgevoerd worden in het kader van de normale opvolging van de zwangerschap.