Hormonale substitutietherapie (HST) bij menopauze

dossier

De menopauze brengt hormonale veranderingen met zich mee die diverse symptomen kunnen veroorzaken. Hormonale substitutietherapie (HST) kan helpen door de ontbrekende hormonen aan te vullen. Hier kom je te weten wat hormoontherapie precies inhoudt, wat de voordelen en risico’s zijn, en wanneer het het beste kan worden gestart.

Lees ook: Menopauze: de verschillende soorten

Wat is hormonale substitutietherapie?

Getty_vrouw_pil_vitamine_2025.jpg

© Getty Images

Hormonale substitutietherapie (HST) is een behandeling die gebruikt wordt om de symptomen van de menopauze te verlichten en de vrouw te beschermen tegen de grote gezondheidsrisico's. Tijdens de menopauze dalen de niveaus van de hormonen oestrogeen, progesteron (en testosteron) wat verschillende lichamelijke en emotionele klachten kan veroorzaken. HST vult de ontbrekende hormonen aan en helpt zo de symptomen te verminderen. Er wordt voorkeur gegeven aan bio-natuurlijke HST waarbij de hormonen sterk lijken op de lichaamseigen hormonen.

Lees ook: Menopauze: de behandeling

Wat zijn de voordelen van HST?

HST kan menopauzeklachten aanzienlijk verlichten door de hormoonspiegels weer te verhogen. Als je op tijd begint met HST, kunnen de gezondheidsvoordelen significant zijn:

  1. Verlichting van symptomen zoals opvliegers, nachtzweten, stemmingswisselingen en vaginale droogheid.
  2. Bescherming van je botten: HST helpt botverlies te voorkomen, wat vooral belangrijk is na de menopauze omdat het risico op osteoporose toeneemt.
  3. Verbetering van de algehele kwaliteit van leven: Veel vrouwen voelen zich gelukkiger en energieker na het starten van HST.
  4. Vermindering van het risico op hartziekten: Vrouwen die HST beginnen voor hun 60ste kunnen hun risico op hart- en vaatziekten mogelijk verlagen.

Lees ook: Hormonale substitutietherapie: hormonenkuur tijdens de menopauze

Wanneer start je best met HST?

Je arts samen met jou bekijken of hormonale substitutietherapie (HST) jou kan helpen. Bijvoorbeeld:

  • Wanneer je menopauzale ongemakken je hinderen in je dagelijks functioneren.
  • In geval het nodig is om botontkalking te behandelen, maar de klassieke behandeling bij jou niet aangewezen is.
  • Om preventief in te grijpen bij verhoogde gezondheidsrisico’s, zoals hart- en vaatziekten, osteoporose, type 2 diabetes, depressie en aandoeningen zoals Alzheimer of dementie (hoewel het wetenschappelijk onderzoek hierover nog loopt, wijzen veel studies op een sterk verband).

Het is belangrijk om tijdig te starten met HST, idealiter rond het moment dat de eerste klachten optreden. Die kunnen al beginnen tijdens de premenopauze — de overgangsjaren die vaak 6 tot 10 jaar vóór de menopauzedag vallen. Je hoeft dus niet te wachten tot je volledig in de menopauze bent om behandeling te overwegen. Vrouwen tussen de 45 en 55 jaar ervaren meestal de meeste overgangsklachten, en in deze periode kan HST het meest effectief zijn. Als je te lang wacht, bijvoorbeeld tot na je 60ste (afhankelijk van wanneer de menopauze precies plaatsvond), kunnen de risico’s van HST toenemen, zoals een hoger risico op hart- en vaatziekten. Bovendien kunnen de voordelen, zoals symptoomverlichting en bescherming van de botten, beter benut worden wanneer de behandeling tijdig wordt opgestart.

Lees ook: Menopauze: opvliegers in de overgang

Wanneer geen HST?

Je arts zal geen hormonale substitutietherapie opstarten wanneer je:

  • aan borstkanker lijdt of een borstkankerverleden hebt, omdat er aanwijzingen zijn dat HST het risico op herval verhoogt;
  • een ernstige hart- of leverziekte hebt;
  • een hoge bloeddruk hebt die onvoldoende daalt met medicijnen;
  • aan baarmoederkanker lijdt;
  • bloedstollingsproblemen hebt (bijv. een diepveneuze trombose of longembolie doorgemaakt of een verhoogd risico op stollingsstoornissen);
  • vaginale bloedingen zonder bekende oorzaak hebt.

Lees ook: Klachten van de menopauze: 'Niet enkel opvliegers en gewichtstoename'

HST: hoe verloopt de hormoonbehandeling?

HST komt in verschillende vormen:

  • Pillen: Deze worden dagelijks ingenomen en zijn een gemakkelijke manier om de hormonen aan te vullen.
  • Pleister of gel: Deze worden op de huid aangebracht en geven een continue afgifte van hormonen.
  • Vaginale crème of ring: Deze zijn speciaal voor vrouwen die last hebben van vaginale droogheid. 

Afhankelijk van je klachten en persoonlijke voorkeuren zal je arts samen met jou de meest geschikte vorm van HST kiezen. Kort na de opstart van de hormoonbehandeling volgt een eerste evaluatie. De arts gaat dan voornamelijk na of je:

  • een verbetering merkt van je klachten.
  • last hebt van bijwerkingen.
  • je dosis eventueel kan verlagen.
  • je behandeling kan stoppen (hoeft niet bij gebruik vn bionatuurlijke HST)

Lees ook: Waarom is afvallen tijdens de overgang zo moeilijk en hoe kan het wel?

Verschil voor vrouwen met en zonder baarmoeder

Voor vrouwen die een hysterectomie hebben ondergaan (waarbij de baarmoeder is verwijderd), is het mogelijk om alleen oestrogeen te gebruiken, omdat de progesteron niet meer nodig is om de baarmoeder te beschermen tegen het risico op kanker. Toch wordt vaak aangeraden om ook in deze gevallen progesteron toe te voegen, omdat het hormoon naast die beschermende rol ook andere gunstige effecten heeft — zoals een positieve invloed op slaap, angst, stemming en botgezondheid. Bij vrouwen met een baarmoeder wordt meestal een combinatie van oestrogeen en progesteron voorgeschreven, waarbij progesteron specifiek dient om het risico op baarmoederkanker te verlagen dat kan ontstaan bij gebruik van oestrogeen alleen.

Verhoogt HST de kans op kanker en andere aandoeningen?

Er is enige bezorgdheid dat HST, vooral de combinatie van oestrogeen en progesteron, het risico op bepaalde vormen van kanker kan verhogen:

  • Borstkanker: Er is een licht verhoogd risico op borst kanker, vooral bij langdurig gebruik van HST. Dat risico wordt nog meer verlaagd door het gebruik van dermale gel, waarvan de dosis gemakkelijker kan worden aangepast dan bij een pil.
  • Baarmoederkanker: Bij vrouwen met een baarmoeder kan het gebruik van alleen oestrogeen het risico op baarmoederkanker verhogen. Daarom wordt progesteron toegevoegd om dit risico te verminderen.

Naast de mogelijke risico's op kanker, is er ook een groter risico op bloedklonters en beroertes, hart- en vaatziektes en galblaasaandoeningen, vooral bij vrouwen ouder dan 60.

Lees ook: Komen hormonale stemmingswisselingen ook bij mannen voor?

Conclusie
Hormonale substitutietherapie (HST) kan een effectieve manier zijn om de symptomen van de menopauze te verlichten, mits je op tijd begint en goed begeleid wordt door je arts. Het is belangrijk om samen met je arts de voordelen en risico's af te wegen, vooral als je een verhoogd risico hebt op bepaalde gezondheidsproblemen zoals hartziekten of kanker. Als HST niet geschikt voor je is, zijn er alternatieven die ook kunnen helpen om je symptomen te beheersen.
Welke aanpak je ook kiest – HST of natuurlijke supplementen – het blijft belangrijk om aandacht te hebben voor het bredere plaatje. Voeding, beweging, stressreductie, mindset en een goede slaaphygiëne vormen de basis van elke succesvolle behandeling. Er bestaat geen kant-en-klare oplossing of "one size fits all"-aanpak: het is altijd een én-én-verhaal, waarbij verschillende elementen in balans moeten zijn om je welzijn te ondersteunen.

Bronnen:
https://www.nhs.uk
https://www.nhs.uk
https://my.clevelandclinic.org

auteur: Lotte Poté, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: mei 2025

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook
volgopinstagram