Nierschade: symptomen van nieren die niet goed werken

In dit artikel

Waar liggen de nieren?
Wat is de functie van de nieren?
Oorzaken van nierproblemen
Symptomen van nieren die niet goed werken
Wat is chronische nierinsufficiëntie?
Wanneer naar de dokter?
Nierschade voorkomen of herstellen

dossier

Hoe weet je of je nieren goed werken? Nierschade merk je pas als al een groot deel van de werking van de nieren is uitgeschakeld. Voordien heb je enkel vage klachten. Het is dus belangrijk er vroeg bij te zijn met de diagnose. Een arts kan nierschade vroegtijdig opsporen door je te identificeren als iemand die een hoger risico loopt op de ziekte. Dat doet hij of zij via onderzoek van je bloed en urine.

Waar liggen de nieren?

De nieren zijn ongeveer zo groot als een vuist en liggen onder de ribben, achter in de buikholte. Ze zijn rechtstreeks verbonden met de bloedbaan: de nierslagader brengt bloed naar de nieren, waar het wordt gefilterd, en via de nierader stroomt het gezuiverde bloed terug naar de rest van het lichaam. Daarnaast zijn de nieren via de urinewegen verbonden met de blaas.

Wat is de functie van de nieren?

De nieren verwijderen afvalstoffen uit het bloed die ontstaan tijdens de voeding en het metabolisme, evenals overtollig vocht en elektrolyten zoals natrium, kalium, fosfor en calcium. Deze worden via de urine uitgescheiden.

Andere belangrijke functies:

Bloeddrukregeling: De nieren helpen de bloeddruk stabiel te houden door het evenwicht tussen water en zout te regelen en hormonen te produceren die de druk beïnvloeden.
Productie van rode bloedcellen: Nieren maken het hormoon erythropoëtine (EPO) aan, dat het beenmerg stimuleert om rode bloedcellen te vormen. Deze cellen vervoeren zuurstof naar de organen, wat belangrijk is voor energie en vitaliteit.
Botgezondheid: De nieren helpen het calcium- en fosforgehalte in het bloed op peil te houden, wat essentieel is voor sterke botten.
Zuur-basebalans: Ze dragen bij aan het behouden van een gezonde zuurtegraad in het lichaam.

Lees ook: Is het zinvol om je nierfunctie te laten testen?

Oorzaken van nierproblemen

Beschadiging van de nieren kan het gevolg zijn van een hele reeks ziekten. Meestal breidt de schade zich gedurende jaren geleidelijk verder uit. Als de onderliggende aandoening behandeld kan worden, vindt geen verdere verergering plaats.

Nierfilterontsteking (glomerulonefritis)
Hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten
Diabetes
Afsluitingen van de urinewegen in combinatie met infecties
Jarenlang gebruik van geneesmiddelen (bv. pijnstillers)
Erfelijke cystenieren
Roken
Overgewicht
Te veel zout eten

Symptomen van nieren die niet goed werken

Omdat chronische nierinsufficiëntie grote gevolgen heeft voor iemands leven, is opsporing van nierschade in een zo vroeg mogelijk stadium van groot belang. Beginnende nierinsufficiëntie verloopt echter vaak zonder symptomen, en dat bemoeilijkt een tijdige diagnose. We merken pas dat onze nieren hun zuiverende functie niet goed meer vervullen als de normale nierfunctie al sterk is verminderd. Dan pas komen er klachten.

Mogelijke symptomen zijn:

zware vermoeidheid;
misselijkheid, braken;
verminderde eetlust, vermagering;
spierkrampen;
bloedarmoede;
jeuk en een droge huid;
verhoogde bloeddruk (hypertensie);
verminderde weerstand tegen infecties.

Wat is chronische nierinsufficiëntie?

Bij chronische nierinsufficiëntie werken de nieren onvoldoende. Als de nieren niet naar behoren functioneren, wordt het bloed onvoldoende gezuiverd en kunnen afvalstoffen niet meer afgevoerd worden. Daardoor stapelen ze op in het bloed. Anderzijds gaan je nieren lekken en laten ze stoffen (bijvoorbeeld eiwitten en vitamines) door. Die verdwijnen via je urine. Zo verlies je dus stoffen die je nodig hebt.

Chronische nierinsufficiëntie kan niet genezen worden. Doordat de nieren een enorme reservecapaciteit hebben, duurt het soms jaren voordat chronische nierinsufficiëntie aan het licht komt. Bij zeer ernstige nierinsufficiëntie, wanneer meer dan 90% van de nierfunctie is uitgevallen, is een niervervangende behandeling noodzakelijk: nierdialyse of een niertransplantatie.

Wanneer naar de dokter?

Wanneer je klachten hebt die op een nieraandoening kunnen wijzen, moet je je uiteraard laten onderzoeken.

Volgende mensen laten zich het best elk jaar preventief onderzoeken op nierproblemen (met een bloed- en urineonderzoek):

mensen met diabetes,
mensen met hoge bloeddruk of een hart- en vaatziekte,
mensen bij wie nierinsufficiëntie of nierziekten in de familie voorkomen,
mensen die langdurig geneesmiddelen nemen die schadelijk kunnen zijn voor de nieren (bijvoorbeeld NSAID’s, lithium en immunomodulatoren zoals cyclosporine en tacrolimus);
mensen met structurele nieraandoeningen, nefrolithiasis of prostaatvergroting.

Hoewel ouderen (+ 55 jaar) vaker een verminderde nierfunctie hebben, wordt een jaarlijkse screening enkel op basis van leeftijd niet aangebevolen. Het is wél zinvol om eenmalig de nierfunctie te bepalen op de leeftijd van 55-60 jaar, zeker wanneer je veel geneesmiddelen slikt.

Lees ook: Hoe gaat nierdialyse in zijn werk?