Koorts meten: hoe en waar?
In dit artikel
Koorts meten: hoe en waar?
dossier
Een gezond menselijk lichaam functioneert het best als het binnenin een temperatuur heeft van ruim 37° C. Tot 38 graden spreekt men van verhoging, vanaf 38 graden spreken we van koorts. Een lichaamstemperatuur van meer dan 42,6°C is dodelijk.
De ‘normale’ lichaamstemperatuur kan van persoon tot persoon wat verschillen. In de bovenbenen en bovenarmen bedraagt de temperatuur 34°C tot 36°C, in de voeten en handen gemiddeld 28°C. Onze temperatuur verandert ook doorheen de dag: overdag is hij hoger dan ‘s nachts en tegen de avond hoger dan in de ochtend, en uiteraard is de temperatuur ook afhankelijk van de fysieke activiteit op dat moment. Bij vrouwen wordt de temperatuur bovendien beïnvloed door de menstruele cyclus.
Baby's en kinderen van een jonge leeftijd hebben een hogere lichaamstemperatuur dan oudere kinderen en volwassenen. Dat komt omdat hun ‘oppervlakte’ in verhouding met hun gewicht groter is en hun stofwisseling actiever. Pasgeboren baby's hebben een gemiddelde temperatuur van 37,5° Celsius.
Strikt gezien is onze lichaamstemperatuur de temperatuur van de hypothalamus in onze hersenen, die een cruciale rol bij de lichaamstemperatuurregeling speelt, en van de organen binnen ons lichaam, die noodzakelijk zijn voor het overleven. Aangezien we daar niet bij kunnen, meten we onze lichaamstemperatuur op plaatsen die makkelijker toegankelijk zijn. Die metingen zijn nooit 100% correct, dus meet je, om een accuraat beeld te krijgen van je lichaamstemperatuur, best drie keer per dag (‘s ochtends, ‘s middags, ‘s avonds), telkens op dezelfde plaats en met hetzelfde meetinstrument. Afhankelijk van waar je meet en welke thermometer je gebruikt, verschilt de meettijd, dus de tijd gedurende dewelke je een thermometer moet laten zitten.
Meting Lichaamstemperatuur Accuraatheid
aars 37,8°C 36,6 t/m 38,0°C
mond 37°C 35,5 t/m 37,5°C
oksel 36,5°C 34,7 t/m 37,3°C
oor 37,5°C 35,8 t/m 38,0°C
Lees ook: Wanneer spreken we van koorts en hoe wordt koorts behandeld?
Op welke plaatsen kan je best je temperatuur nemen?
Temperatuur meten in de anus (rectaal)
De temperatuur rectaal meten is medische standaard. Hier is de meting van de lichaamstemperatuur het meest precies. Periphere temperatuurmetingen zoals onder de oksel of aan het voorhoofd zijn niet accuraat genoeg als de lichaamstemperatuur invloed heeft op een klinisch besluit. Een licht verhoogde lichaamstemperatuur (37,5°C bis 37,9°C) of lichte koorts (38,0°C - 38,4°C) zijn belangrijke indicatoren voor een infectie, vooral bij ouderen of mensen met een immuunzwakte, bij collagenosen (een auto-immune ziekte waarbij het bindweefsel betrokken is) of kanker.
Als je rectaal meet, is het belangrijk dat je een beetje vaseline aan de punt van de thermometer smeert. De thermometer moet zacht naar binnen kunnen schuiven.
Is een centrale meting van de temperatuur via het rectum niet mogelijk kan de temperatuur het best bij kinderen in het oor en bij volwassenen in de mond onder de tong gemeten worden.
Lees ook: Dafalgan werkt sneller met bruiswater
Temperatuur meten in de mond (oraal)
Er zijn verschillende warmtezones in de mond. De punt van de thermometer moet zo ver mogelijk onder de tong (in een van de twee warmtezakjes links of rechts van de tongwortel naar achteren in de mond) geplaatst worden. Bij sommigen kan dit braakneigingen veroorzaken.
- Drink minstens 20 minuten voor de meting geen koude of warme dranken en eet ook niets. Dit beïnvloedt immers de temperatuur in de mond.
- Tijdens de meting moet je voor een paar minuten je mond dichthouden en door de neus ademen. Lucht halen met open mond verstoort de meting eveneens.
- Metingen in de mond met een glasthermometer zijn niet geschikt bij kinderen jonger dan 5 jaar vermits zij het glas van de thermometer soms stukbijten.
Lees ook: Wat is de griep en hoe verspreidt ze zich?
Temperatuur meten in het oor
Het trommelvlies wordt ongeveer via dezelfde wegen van bloed voorzien als de hypothalamus. De kerntemperatuur in het oor benadert de centrale lichaamstemperatuur bijgevolg zeer dicht en volgt de schommelingen vrij nauw. Het trommelvlies ligt bovendien behoorlijk diep in het lichaam en ondervindt weinig externe invloed. Theoretisch lijkt het dus een ideale plaats om de temperatuur te meten, maar de praktijk wijst uit dat dit toch niet het geval is. Een Deense studie toont aan dat de rectale meting preciezer is.
Een speciale thermometer bepaalt binnen enkele seconden de temperatuur door het meten van de warmtestraling (infrarode straling) die het trommelvlies en het weefsel in de buurt afgeven en die bij koorts verhoogd is. De infrarode meting van de trommelvliestemperatuur moet zéér zorgvuldig uitgevoerd worden om goede resultaten op te leveren en zelfs dan zijn afwijkingen mogelijk. Als je langere tijd op een oor hebt gelegen dan neem je beter de temperatuur aan het andere oor, maar blijf dan ook bij dit oor voor volgende metingen. Om te meten moet je het oor naar achteren omhoog trekken en de thermometer aan de ingang van de gehoorgang houden. Let op: Oorsmeer kan tot lagere meetresultaten leiden. Is het trommelvlies ontstoken of beschadigd, dan mag je er niet in meten. Deze techniek is ongeschikt voor zuigelingen jonger dan 3 maanden. De gehoorgang is nog heel nauw, met als gevolg dat de meetresultaten te laag zijn.
Lees ook: Test jezelf: Heb je griep of ben je verkouden?
Temperatuur meten op het voorhoofd
Net als oorthermometers werken ook voorhoofdthermometers met infrarode straling en geven ze al binnen enkele seconden resultaat. Het voordeel: Het is makkelijker te handhaven dan een oorthermometer. Je kunt bijvoorbeeld de temperatuur van je kind meten tijdens de slaap. Het nadeel: ook deze meting is minder precies dan de rectale meting. Bovendien kunnen zweet op het voorhoofd, medicijnen die de vaten verengen en ontstekingen aan de huid van het voorhoofd tot onprecieze metingen leiden.
Temperatuur meten onder de oksel
Temperatuurmetingen onder de oksel zijn medisch gezien te onprecies. Het wordt niet geadviseerd om hier de temperatuur te meten.
Lees ook: Diarree: wanneer moet je naar de dokter?
Het schoonmaken van de thermometer
Reinig de thermometer zoals bij de productinformatie aangegeven is. Zuiver de punt van de thermometer voor en na elk gebruik met ontsmettingsalcohol (70°) of zeep en lauw water. Daarna spoel je hem met koud water af. Zo vermijd je de overdracht van ziekteverwekkers.
Lees ook: Onze lichaamstemperatuur is niet (meer) 37°C
Koorts meten bij baby's
Er zijn verschillende manieren om koorts te meten bij pasgeboren baby's en jonge kinderen, maar niet alle methodes zijn even accuraat. Bovendien zijn er toch enkele dingen waarop je best let. Alles over over koorts meten bij baby's lees je hier.
Lees ook: Koorts bij kinderen: waarop moet je letten?
Bronnen:
Ann Intern Med. 2015; 163(10): 768-777
Mogensenet al. BMC Pediatrics (2018) 18:15
Laatst bijgewerkt: oktober 2021
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
