Pulmonale hypertensie (PH): symptomen en behandeling

dossier

Pulmonale hypertensie is hoge bloeddruk in de longvaten en de rechterkant van het hart. Hierdoor moet het hart harder werken, wat op termijn kan leiden tot hartproblemen. Behandelingen kunnen de klachten verlichten en de levensverwachting verbeteren.

Wat is pulmonale hypertensie?

123-afb-PH-pulmonale-hypertensie-05-16.jpg
Pulmonale hypertensie (PH) is een vorm van hoge bloeddruk die de bloedvaten in de longen en de rechterkant van het hart aantast. Bij een specifieke vorm, pulmonale arteriële hypertensie (PAH), zijn de bloedvaten in de longen vernauwd, geblokkeerd of beschadigd. Hierdoor kan het bloed moeilijker door de longen stromen, waardoor de bloeddruk in de longslagaders stijgt. Het hart moet harder werken om het bloed door de longen te pompen, wat na verloop van tijd kan leiden tot verzwakking van de hartspier en hartfalen. Bij sommige mensen wordt pulmonale hypertensie langzaam erger en kan het levensbedreigend zijn. Er is momenteel geen genezing, maar behandelingen kunnen helpen om de symptomen te verminderen, de levensduur te verlengen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Symptomen pulmonale hypertensie

De symptomen van pulmonale hypertensie ontwikkelen zich langzaam. Vaak merkt iemand ze pas na maanden of zelfs jaren, en ze worden geleidelijk ernstiger naarmate de ziekte vordert.
Veelvoorkomende symptomen zijn:

  • Kortademigheid, eerst bij inspanning, later ook in rust
  • Blauwe of grijze verkleuring van de huid (afhankelijk van de huidskleur kan dit moeilijker of makkelijker te zien zijn)
  • Druk of pijn op de borst
  • Duizeligheid of flauwvallen
  • Snelle of bonzende hartslag
  • Vermoeidheid
  • Zwelling van enkels, benen of buik

Let wel, deze symptomen kunnen ook door andere gezondheidsproblemen veroorzaakt worden. Raadpleeg altijd een arts voor een juiste diagnose.

Lees ook: Sclerodermie of systeemsclerose: symptomen, diagnose en behandeling

Oorzaken van pulmonale hypertensie

Pulmonale hypertensie ontstaat door veranderingen in de cellen van de longslagaders. Deze veranderingen kunnen de wanden van de slagaders vernauwen, verstijven, verdikken of opzwellen, waardoor het moeilijker wordt voor het bloed om door de longen te stromen. Pulmonale hypertensie wordt ingedeeld in vijf groepen, afhankelijk van de oorzaak:

Groep 1: Pulmonale arteriële hypertensie (PAH)

  • Onbekende oorzaak (idiopathische PAH).
  • Erfelijke veranderingen in genen (hereditaire PAH).
  • Gebruik van bepaalde medicijnen of illegale drugs, zoals methamfetamine.
  • Aangeboren hartafwijkingen.
  • Andere ziekten, zoals sclerodermie, lupus en levercirrose.

Groep 2: Pulmonale hypertensie door linkszijdige hartziekte (meest voorkomende vorm)

  • Hartfalen aan de linkerkant van het hart.
  • Hartklepafwijkingen aan de linkerkant, zoals mitralisklepziekte.

Groep 3: Pulmonale hypertensie door longziekten

  • Littekens in de longen (pulmonale fibrose).
  • Chronische obstructieve longziekte (COPD).
  • Slaapstoornissen waarbij de ademhaling stopt en start (slaapapneu).
  • Langdurig verblijven op grote hoogte bij een verhoogd risico.

Groep 4: Pulmonale hypertensie door blokkades in de longslagader

  • Bloedstolsels in de longen die niet oplossen.
  • Tumoren die de longslagader blokkeren.

Groep 5: Pulmonale hypertensie door andere ziekten

  • Bloedziekten, zoals polycythemia vera en essentiële trombocytemie.
  • Ontstekingsziekten zoals sarcoïdose.
  • Stofwisselingsstoornissen, bijvoorbeeld glycogeenstapelingsziekte.
  • Nieraandoeningen.

Lees ook: Lupus erythematosus (LED)

Syndroom van Eisenmenger en pulmonale hypertensie


Het syndroom van Eisenmenger is een langdurige complicatie van een ongecorrigeerde aangeboren hartafwijking, bijvoorbeeld een groot gat tussen de onderste hartkamers (ventriculair septumdefect). Hierdoor mengt zuurstofrijk bloed zich met zuurstofarm bloed en stroomt meer bloed naar de longen, wat de druk in de longslagaders verhoogt. 

Lees ook: Aangeboren hartafwijkingen

Wie loopt meer risico op pulmonale hypertensie?

Pulmonale hypertensie komt meestal voor bij mensen van 30 tot 60 jaar. Oudere leeftijd kan het risico op het ontwikkelen van pulmonale arteriële hypertensie (PAH, groep 1) verhogen. PAH zonder bekende oorzaak komt vaker voor bij jongvolwassenen.
Andere factoren die het risico kunnen verhogen zijn:

  • Een familiegeschiedenis van pulmonale hypertensie.
  • Overgewicht.
  • Roken.
  • Bloedstollingsstoornissen of een familiegeschiedenis van bloedstolsels in de longen.
  • Eerdere blootstelling aan asbest.
  • Aangeboren hartafwijkingen.
  • Wonen op grote hoogte (boven 2.438 meter).
  • Gebruik van bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld voor gewichtsverlies.
  • Illegale drugs zoals cocaïne of methamfetamine.


Lees ook: Getuigenis: kuur met vermageringspillen liep fout af

Diagnose pulmonale hypertensie

Pulmonale hypertensie is in een vroeg stadium moeilijk vast te stellen, omdat de klachten vaak lijken op die van andere hart- en longziekten. Vaak wordt de aandoening niet ontdekt bij een routineonderzoek. Bij klachten stelt een zorgverlener vragen over je symptomen, medische geschiedenis en familiegeschiedenis en voert een lichamelijk onderzoek uit. Veelgebruikte tests voor diagnose zijn:

  • Bloedonderzoek: kan helpen de oorzaak te vinden en complicaties te ontdekken.
  • Röntgenfoto van de borst: geeft een beeld van hart, longen en borstkas en kan andere longproblemen opsporen.
  • Electrocardiogram (ECG/EKG): registreert de elektrische activiteit van het hart.
  • Echocardiogram: gebruikt geluidsgolven om beelden van het kloppende hart te maken; toont de bloedstroom en werking van hartkleppen. Soms wordt dit gecombineerd met inspanningstests om te zien hoe het hart reageert op activiteit.
  • Rechterhartkatheterisatie: een dun buisje (katheter) wordt via een bloedvat naar het hart en de longslagader geleid om de bloeddruk te meten. Dit is de gouden standaard om de diagnose te bevestigen. Andere tests zijn de inspanningstest (loopband of fiets), CT-scan van het hart en de longen, MRI van het hart, longfunctietest, slaaponderzoek bij verdenking op slaapapneu, scan om bloedstolsels in de longen op te sporen, en zelden een longbiopsie
  • Genetisch onderzoek: kan aanbevolen zijn bij vermoeden van erfelijke pulmonale hypertensie.

Classificatie pulmonale hypertensie

Afhankelijk van de ernst van de symptomen wordt pulmonale hypertensie ingedeeld in vier klassen. Deze classificatie, ontwikkeld door de WHO (World Health Organization), helpt om per klasse een behandelplan op te stellen:

  1. Klasse I: geen beperking van de fysieke activiteit.
  2. Klasse II: lichte beperking van de fysieke activiteit; gewone dagelijkse activiteiten geven geen klachten, maar zwaardere inspanningen (bv. traplopen) veroorzaken kortademigheid en vermoeidheid.
  3. Klasse III: duidelijke beperking van de fysieke activiteit; zelfs lichte inspanningen (bv. lopen op vlakke grond) zorgen voor klachten.
  4. Klasse IV: ernstige beperking van de fysieke activiteit; zelfs minimale inspanningen (bv. aankleden of praten) zijn moeilijk, en uiteindelijk kan het onmogelijk worden deze taken zelfstandig uit te voeren.

Lees ook: Longembolie: hoe gevaarlijk is een trombose in de longen?

Behandeling van pulmonale hypertensie

Er is momenteel geen genezing voor pulmonale hypertensie, maar behandelingen kunnen de symptomen verlichten, de ziekte vertragen en de levensverwachting verbeteren. Vaak is het nodig om verschillende behandelingen uit te proberen om de beste aanpak te vinden.
Medicijnen kunnen helpen symptomen te behandelen, complicaties te voorkomen en de bloedstroom door de longen te verbeteren:

  • Vasodilatoren (bloedvatverwijders): verwijden vernauwde bloedvaten en verbeteren de bloedstroom. Ze kunnen ingeademd, oraal of via een infuus worden toegediend, soms continu via een pomp. 
  • sGC-stimulatoren: ontspannen de longslagaders en verlagen de druk. Niet gebruiken bij zwangerschap.
  • Endotheline-receptorantagonisten: keren het vernauwende effect van bepaalde stoffen in de bloedvaten om. Niet gebruiken bij zwangerschap.
  • PDE5-remmers: vergroten de bloedstroom door de longen. 
  • Calciumkanaalblokkers: ontspannen de spieren in de bloedvatwanden. Alleen effectief bij een klein aantal patiënten.
  • Bloedverdunners (anticoagulantia): helpen bloedstolsels te voorkomen. Let op verhoogd bloedingsrisico.
  • Digoxine: versterkt de hartslag en helpt bij hartritmestoornissen.
  • Diuretica (plaspillen): helpen overtollig vocht uit het lichaam te verwijderen, waardoor het hart minder hard hoeft te werken.
  • Zuurstoftherapie: kan nodig zijn bij hoge hoogtes, slaapapneu of ernstige pulmonale hypertensie. Sommige patiënten hebben zuurstoftherapie continu nodig.

Lees ook: Hartfalen: oorzaken, symptomen en behandeling

Operatie bij pulmonale hypertensie

Wanneer medicatie onvoldoende helpt, worden chirurgische behandelingen overwogen:

  • Atriaseptostomie: er wordt een opening tussen de bovenste hartkamers gemaakt om de druk aan de rechterkant van het hart te verlagen. Mogelijke complicaties: hartritmestoornissen.
  • Long- of hart-longtransplantatie: soms nodig bij ernstige gevallen, bijvoorbeeld bij jonge mensen met idiopathische PAH. Na een transplantatie moeten levenslang medicijnen worden gebruikt om afstoting te voorkomen.

Lees ook: Hartfalen: oorzaken, symptomen en behandeling

Prognose en levensverwachting bij pulmonale hypertensie

Pulmonale hypertensie (PH) is een progressieve aandoening, wat betekent dat de klachten in de loop van de tijd verergeren. Zonder behandeling kan PH leiden tot rechterhartfalen en uiteindelijk fataal verlopen. Dankzij moderne behandelingen kunnen veel mensen echter vele jaren met de ziekte leven. De prognose verschilt sterk per persoon en hangt af van verschillende factoren, zoals het type PH, de onderliggende oorzaak, de snelheid waarmee de ziekte zich ontwikkelt, en de algemene gezondheidstoestand. Ook leeftijd, geslacht en etniciteit kunnen van invloed zijn.

Bij groep 1 (pulmonale arteriële hypertensie, PAH) ligt de mediane overleving na diagnose tegenwoordig op meer dan vijf jaar. Voor groep 2 (PH door linkerventrikelziekten) en groep 3 (PH door longaandoeningen) zijn de sterftecijfers hoger. Uit onderzoek blijkt dat de vijfjaarsoverleving bij groep 2 rond de 70% ligt en bij groep 3 ongeveer 62%, terwijl de overleving bij de andere groepen gemiddeld tussen de 75% en 85% ligt. Hoewel PH nog steeds een ernstige aandoening is, is de levensverwachting de afgelopen decennia duidelijk verbeterd, vooral dankzij nieuwe behandelingen en betere zorg voor mensen met PAH. Bespreek met je arts wat jouw persoonlijke vooruitzichten zijn en welke behandelmogelijkheden het meest geschikt zijn.

Lees ook: Astmatest: heb je last van je ademhaling?

123-afb-PH-pulmonale-hypertensie-05-16.jpg

Leefstijltips bij pulmonale hypertensie

Er is veel wat je kunt doen om pulmonale hypertensie te beheersen, goed voor jezelf te zorgen en het risico op complicaties te verlagen. Bespreek het steeds met je arts:

  1. Verminder je zoutinname door minder of geen zout toe te voegen en voedingsmiddelen zoals gerookt vlees en fastfood te vermijden. Je arts kan ook aanraden om voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan vezels, kalium en magnesium.
  2. Bij PH is het belangrijk om bepaalde spullen en informatie altijd bij je te hebben. Vraag je dokter wat in je noodpakket moet zitten.
  3. Sommige vormen van lichaamsbeweging kunnen helpen, andere zijn mogelijk niet veilig. Vraag wat het beste is voor jouw situatie.
  4. Je gebruikt mogelijk meerdere medicijnen voor PH en andere gezondheidsproblemen. Deze kunnen een wisselwerking hebben met vrij verkrijgbare medicijnen of supplementen. Bespreek het altijd met je arts voordat je iets nieuws gebruikt en wat te doen bij een gemiste dosis.
  5. PH maakt zwangerschap risicovol. Bespreek de risico’s en mogelijke opties voor anticonceptie met je arts.
  6. Vaccinaties tegen griep, longontsteking en andere virussen kunnen worden aanbevolen om ernstige ziekten te voorkomen.
  7. Het leven met PH kan zwaar zijn. Je hoeft zorgen of angst niet alleen te dragen. Denk daarom aan hulp zoeken bij een steungroep of psycholoog.
  8. Bij vliegreizen of verblijf op grote hoogtes zijn mogelijk speciale voorzorgsmaatregelen nodig. Goede planning kan helpen veilig te reizen.

Bronnen:

https://www.mayoclinic.org
https://www.umcg.nl
https://www.healthline.com
https://ph-vzw.be


auteur: Lotte Poté, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: december 2025

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook
volgopinstagram