Gerelateerde artikels
Oorzaken en gevolgen van een verschoven ruggenwervel (spondylolisthesis)
In dit artikel
Oorzaken en gevolgen van een verschoven ruggenwervel (spondylolisthesis)
dossier Een spondylolisthesis is een verschuiving van een wervel ten opzichte van een onderliggende wervel. Bij kinderen kan dit aangeboren zijn of het gevolg van een trauma zijn, bij ouderen is het meestal een gevolg van slijtage (artrose). Vaak merkt men er niets van, maar het kan ook de oorzaak zijn van (vooral lage) chronische rugpijn en uitstalingspijn in de benen.
In de meeste gevallen treedt spondylolisthesis op in de onderrug (lendenwervel) waarbij de vierde lendenwervel (L4) over de vijfde (L5) schuift, of de vijfde lendenwervel (L5) over de eerste wervel van het heiligen been (S1). Maar het kan ook hoger in de wervelkolom optreden.
We onderscheiden twee soorten spondylolisthesis.
- Antero-listhesis bij een verschuiving van het wervellichaam naar voren richting de buik (dit is de meest voorkomende variant).
- Retro-listhesis: Verschuiving van het wervellichaam naar achteren richting de buitenwand van de rug.
Afhankelijk van de ernst van de spondylolisthesis worden ook verschillende gradaties onderscheiden:
- Graad I: verschuiving van het wervellichaam met maximaal 25 procent;
- Graad II: verschuiving met 25 tot 50 procent;
- Graad III: verschuiving met meer dan 50 procent.
Wat zijn de oorzaken van spondylolisthesis?
Spondylolisthesis kan aangeboren zijn wanneer het wervellichaam bij de geboorte niet volledig gesloten is, waardoor de wervel kan verschuiven. Dit komt mogelijk bij 6 procent kinderen in meer of mindere mate voor.
Traumatische spondylolisthesis
De spondylolisthesis ontstaat door een barst in de wervel (spondylolysis), waardoor de wervel kan verschuiven. Wanneer een spondylolyse zich aan weerszijden van eenzelfde wervelboog voordoet, kan dit (vooral tijdens de groeispurt) tot een afschuiving van het ene wervellichaam ten opzichte van het andere leiden (spondylolisthesis).
Dit kan een gevolg zijn van herhaalde overbelasting van de ruggenwervel of door een plots trauma.
Deze aandoening komt vooral voor bij jonge mensen die intens bepaalde sporten beoefenen, zoals turnen, werpsporten, roeien, voetbal, honkbal, gewichtheffen en andere sporten waarbij de ruggengraat vaak overstrekt wordt (hyperextensie). Mogelijk zou een kwart van de jonge sportbeoefenaars hieraan lijden.
Degeneratieve spondylolisthesis
Deze vorm komt vooral bij ouderen voor (+ 50) door slijtage ten gevolge van bijvoorbeeld artrose. Ook diverse botziekten kunnen aan de basis liggen.
Wat zijn de symptomen van spondylolisthesis?
Spondylolisthesis verloopt vaak onopgemerkt omdat het geen klachten geeft. De meeste problemen ontstaan bij een voorwaartse verplaatsing van de wervel (anterolisthesis).
Mogelijke klachten zijn:
• chronische rugpijn (meestal bij bewegen en rechtstaan, minder bij liggen);
• stijfheid;
• Een overdreven holle rug;
• uitstralingspijn in één of beide benen doordat een zenuw geklemd wordt. Dit ontstaat vaak pas op latere leeftijd, wanneer ook artrose ontstaat.
Wanneer moet u een arts raadplegen?
• Wanneer u last hebt van (chronische) rugpijn en/of stijfheid.
• Bij uitstralingspijn in één of beide benen.
Hoe gebeurt de diagnose van spondylolisthesis?
Spondylosis van lumbale wervels (links) en fixatie (rechts)
Bij (vermoeden van) deze aandoening worden een of meerdere onderzoeken uitgevoerd.
Radiografie (RX)
Röntgenstralen of RX-stralen worden door bepaalde weefsels in het lichaam tegengehouden. Stralen die door het lichaam gaan, worden gebruikt om een beeld te maken van weefsels: het röntgenbeeld.
CT-scan
Röntgenstralen genereren gedetailleerde dwarsdoorsneden van een lichaamsregio die de computer omzet in beelden in andere ruimtelijke vlakken en in driedimensionale beelden. Hierdoor kunnen ook andere oorzaken zoals een hernia worden uitgesloten.
MR-scan
In het magneetveld wekken korte radiogolven signalen op in het lichaam. Een computer verwerkt deze signaalintensiteiten tot allerlei doorsneden van de lichaamsregio.
Elektromyografie (EMG)
Meten van functie van uw spieren en zenuwbanen, meestal in ledematen, maar kan ook in aangezicht, keel, rug, bekkenbodem…
Hoe kan spondylolisthesis worden behandeld?
Spondylolisthesis zonder pijnklachten hoeft meestal niet te worden behandeld. Wel moeten risicosporten worden vermeden.
Een rugbrace wordt afgeraden omdat dit de klachten uiteindelijk kan verergeren. Belangrijk is dat de rug in beweging blijft.
Of en welke behandeling nodig is, is afhankelijk van het soort pijn.
Enkel rugpijn
• Kinesitherapie en stabilisatietraining.
• Pijnstilling met bijvoorbeeld paracetamol, ibuprofen...
• Lumbale fusie: Chirurgisch herstel van de onderbreking als de pijn blijft ondanks kinesitherapie.
Rugpijn met uitstralingspijn
• Infiltratie
Een gerichte injectie van lokale verdoving en cortisone rond de pijnlijke zenuwwortel om de pijn te verzachten en/of de diagnostiek te verfijnen.
• Lumbale mediale facetectomie
Ingreep waarbij het wervelkanaal via een kleine insnede wordt vergroot, zodat de geknelde zenuw wordt vrijgelegd, en die de stabiliteit van de lendenwervels bewaart.
Bronnen
medlineplus.gov/ency/article/001260.htm
