Gerelateerde artikels
Oropouche: symptomen en verspreiding
In dit artikel
Oropouche: symptomen en verspreiding
dossier
Oropouche is een koortsachtige ziekte waarvan patiënten meestal snel herstellen. Ze wordt veroorzaakt door het oropouchevirus, dat wordt overgedragen op mensen via de beet van besmette knutten (kleine vliegjes). Het virus komt vooral voor in Latijns-Amerika en op de Caraïben.
Wat is oropouche?
Oropouche, ook bekend als oropouchekoorts, is een tropische infectie die gepaard gaat met koorts, hoofdpijn en spierpijn. De meeste mensen herstellen snel, maar in sommige gevallen kan de ziekte ernstiger verlopen. De oorzaak is het oropouchevirus (OROV), dat wordt overgedragen op mensen via de beet van besmette knutten (heel kleine, bijtende vliegjes), en mogelijk ook via muggen. Deze insecten komen vooral voor in Zuid-Amerika en het Caribisch gebied, maar sinds eind 2023 zijn er ook meldingen in gebieden waar het virus eerder niet voorkwam, waaronder Europese landen als Duitsland en Spanje.
Oorzaak en verspreiding oropouche
Oropouche wordt vooral verspreid via beten van besmette insecten. De belangrijkste overdrager is de Culicoides paraensis, een piepklein bijtend vliegje dat bekendstaat als een knut. Daarnaast zouden ook bepaalde muggen, zoals Culex quinquefasciatus, Coquillettidia venezuelensis en Aedes serratus, het virus kunnen overbrengen op mensen. Het oropouchevirus circuleert in twee overdrachtscycli:
- De sylvatische cyclus, in bossen en natuurgebieden, waarbij dieren zoals apen, luiaards en mogelijk ook vogels als gastheer dienen.
- De stedelijke cyclus, waarin het virus via insecten van mens tot mens wordt verspreid in bewoonde gebieden.
Hoewel er tot voor kort geen bewijs was voor directe overdracht van mens op mens, kwamen er in 2024 meldingen uit Brazilië van mogelijke besmetting van een ongeboren baby via de moeder tijdens de zwangerschap. Wetenschappers onderzoeken momenteel welke insecten precies verantwoordelijk zijn voor de recente uitbraken en hoe het virus zich zo snel heeft kunnen verspreiden naar nieuwe gebieden.
Symptomen oropouche
De eerste symptomen van een oropouche verschijnen meestal 3 tot 10 dagen na de beet van een besmet insect. Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Plotselinge hoge koorts
- Hoofdpijn
- Spierpijn
- Gewrichtspijn
- Rillingen
- Misselijkheid en overgeven
- Huiduitslag
In de meeste gevallen verdwijnen de klachten binnen een week, zonder blijvende schade. Toch kan het bij sommige mensen enkele weken duren voordat ze volledig herstellen. Hoewel ernstige complicaties zeldzaam zijn, is er een klein risico op aseptische meningitis (een niet-bacteriële hersenvliesontsteking). In 2024 zijn voor het eerst twee sterfgevallen gemeld van voorheen gezonde jongvolwassenen met een bevestigde infectie van oropouche, wat aanleiding geeft tot verder onderzoek naar mogelijke complicaties.
Diagnose oropouche
© Getty Images / oropouche
Het stellen van de juiste diagnose bij oropouche is lastig, omdat de symptomen sterk lijken op die van andere tropische virussen zoals dengue en chikungunya. Hierdoor wordt de ziekte vaak niet herkend of onjuist gediagnosticeerd.
Om het oropouchevirus betrouwbaar vast te stellen, zijn laboratoriumtests nodig. De meest gebruikte methode is de RT-PCR (reverse transcriptie-polymerasekettingreactie) of de snellere real-time RT-PCR. Deze testen kunnen het virus aantonen in een bloedmonster, vooral in de eerste fase van de ziekte. Daarnaast kunnen ook serologische tests worden ingezet om antilichamen tegen het virus op te sporen. Er zijn momenteel nog geen commerciële sneltesten of antigeentests beschikbaar voor oropouche, zoals dat bijvoorbeeld wel het geval is bij COVID-19 of dengue. Een snelle en juiste diagnose blijft daarom een uitdaging, vooral in gebieden waar meerdere virussen met vergelijkbare symptomen tegelijk circuleren.
Behandeling oropouche
Er is op dit moment geen specifieke behandeling voor een infectie met het oropouchevirus. De zorg richt zich vooral op het verlichten van de symptomen, zoals koorts, spierpijn en misselijkheid. In de meeste gevallen herstellen patiënten vanzelf binnen enkele dagen tot een week. Bij ernstigere klachten is meestal ondersteunende medische zorg nodig.
Hoe bescherm je je tegen oropouche?
Er is momenteel nog geen vaccin beschikbaar tegen het oropouchevirus. De focus ligt daarom volledig op preventie, vooral op het vermijden van insectenbeten. Enkele praktische tips:
- Het virus wordt voornamelijk overgedragen door knutten – kleine vliegjes die makkelijk door een standaard muskietennet kruipen. Gebruik daarom altijd een fijnmazig (‘midge-proof’) muskietennet.
- Combineer dit met het gebruik van chemische insecticiden op muren, zowel binnen als buiten, voor extra bescherming.
- Draag beschermende kleding: lange mouwen, een lange broek, sokken, gesloten schoenen en een pet of hoed.
- Gebruik insectenwerende middelen met DEET, IR3535 of icaridine (let op: icaridine is niet geschikt voor zwangere vrouwen en kinderen onder de 13 jaar).
- Pas deze maatregelen zeker toe in gebieden waar het oropuchevirus actief is.
Is oropouche tijdens de zwangerschap gevaarlijk?
Er zijn aanwijzingen dat een infectie met oropouchevirus tijdens de zwangerschap mogelijk de kans vergroot op een miskraam of doodgeboorte, of op aangeboren afwijkingen bij het ongeboren kind. Hoewel deze signalen zorgwekkend zijn, is er op dit moment nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om definitieve conclusies te trekken. Meer onderzoek is nodig om vast te stellen of en hoe het virus daadwerkelijk een rol speelt bij deze complicaties tijdens de zwangerschap.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
