Gerelateerde artikels
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: oogziekte door netvliesslijtage
In dit artikel
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: oogziekte door netvliesslijtage
dossier
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (age-related macular degeneration of AMD) is een aandoening waarbij het centrale deel van het netvlies - de gele vlek of macula - aangetast wordt en het zicht vermindert. Deze ziekte komt hoofdzakelijk voor bij mensen ouder dan 50 jaar. Hoewel maculadegeneratie kan leiden tot verlies van het centrale zicht, blijft het perifere zicht doorgaans behouden, waardoor dit niet resulteert in volledige blindheid. Het is een verouderingsproces, dus het risico op maculadegeneratie neemt toe met de leeftijd. Zo is de prevalentie in Europa van maculadegeneratie bij de 55 tot 59 jarigen 3,5%. Dit percentage loopt op tot 17,6% bij de +85 jarigen.
Twee vormen maculadegeneratie
© Getty Images
Er zijn twee grote vormen van AMD. De droge AMD is de meest voorkomende vorm (80%). Deze vorm van maculadegeneratie is neemt maar langzaam toe en zorgt dus meestal voor een geleidelijke vermindering van het zicht. De oogarts kan ter hoogte van de macula drusen (bergjes met afvalstoffen) en/of geografische atrofie (een brede zone van verdunning) opmerken. De droge vorm kan na verloop van tijd overgaan naar de tweede, minder voorkomende vorm. Dit wordt natte AMD of exsudatieve/neovasculaire maculadegeneratie genoemd. Hierbij vormen zich nieuwe bloedvaten onder of in de macula, waardoor er bloed en vocht vrij komt. Dit verstoort de structuur van het netvlies en zorgt voor een snelle vermindering van het zicht.
Lees ook: Zijn goedkope leesbrilletjes slecht voor je ogen?
Risicofactoren voor het ontwikkelen van maculadegeneratie
- leeftijd
- ongezonde levensstijl, roken, alcohol
- eenzijdig dieet (weinig Omega 3 vetzuren, Vit C, Vit E, Lutheïne/Zeaxanthine, Zink)
- cardiovasculaire aandoening (hoge bloeddruk, aderverkalking)
- genetische aanleg (dit aspect is nog volop in onderzoek)
Er is geen duidelijke evidentie dat zonblootstelling aanleiding geeft tot AMD.
Er bestaat geen enkel bewijs dat maculaire degeneratie zou kunnen veroorzaakt worden door een trauma, infectie, ontsteking, uitgesproken bijziendheid of een voorafgaande ingreep.
Lees ook: Kan het kwaad om in je ogen te wrijven?
Lees ook: Glasvochttroebelingen (floaters): zwarte vlekjes of draadjes zien
Symptomen en diagnose maculadegeneratie
Maculadegeneratie wordt doorgaans vastgesteld tijdens een oogonderzoek door een oogarts. Symptomen zoals een vervormd of wazig zicht, moeilijkheden bij het lezen of het zien van rechte lijnen als golvend, kunnen wijzen op de aandoening. Om de diagnose te bevestigen, kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd:
- Visus test: meten van het zicht.
- Oogfundusonderzoek: de oogarts kijkt met een speciale lens naar het netvlies.
- OCT-beeldvorming: een scan die een doorsnede toont van het centraal deel van het netvlies. Het nemen van deze foto is pijnloos en onschadelijk.
- Fluo-angiografie: voornamelijk bij de natte vorm kan dit onderzoek het probleem nog beter in kaart brengen en lekkage van bloed/vocht opsporen. Hierbij zal de oogarts een contraststof inspuiten in de bloedvaten. Daarna kan hij (met een speciale camera) beelden maken van de lekkende bloedvaten. Deze test is meestal nodig wanneer we terugbetaling willen voor de medicatie voor AMD (intravitreale injecties).
- De Amsler test (een afwijkend resultaat op de Amsler test kan ook veroorzaakt worden door andere oogaandoeningen).
|
AMSLER GRID TEST: draag je leesbril en dek 1 oog af kijk naar het centrale punt op het rooster met je andere oog beoordeel of alle lijnen recht zijn en er geen donkere/wazige zones te zien zijn herhaal de test met het andere oog |
Behandeling maculadegeneratie
Droge leeftijdsgebonden maculadegeneratie:
De veroudering of slijtage van het netvlies kan tot op heden nog niet behandeld worden, maar een regelmatige controle bij de oogarts is aangeraden om andere problemen (zoals cataract, glaucoom) op te sporen en te behandelen zo nodig. Een gezonde levensstijl en eventueel voedingssupplementen (antioxidanten zoals Omega 3 vetzuren, Vit C, Vit E, Lutheïne/Zeaxanthine en Zink) kunnen aangeraden worden om het ziekteproces te vertragen.
Natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie:
- Intravitreale injecties met anti-VEGF: Bij de natte vorm kan het inspuiten van anti-VEGF (vascular endothelial growth factor) in het oog de slechte bloedvatgroei of doorgroei in het netvlies afremmen. Deze inspuitingen moeten regelmatig herhaald worden.
- Laser (photodynamische therapie): Met de komst van de intravitreale injecties is deze behandelingsvorm minder van toepassing. In zeldzame, heel specifieke gevallen kan dit nog een meerwaarde bieden.
Als er veel visuele hinder is door de vergevorderde maculadegeneratie kan de oogarts u ook aanraden om contact op te nemen met een deskundige inzake visuele hulpmiddelen. Die heeft speciale leesloupes (of digitale vergrotingstoestellen) waarmee we het lezen makkelijker kunnen maken.
Lees ook: Een scheur in je netvlies: wat zijn de symptomen?
Auteur: Dr Siska Dhaese, oogarts in Oogkliniek Brugge
Bronnen:
(1) Colijn JM, Buitendijk GHS, Prokofyeva E, Alves D, Cachulo ML, Khawaja AP, Cougnard-Gregoire A, Merle BMJ, Korb C, Erke MG, Bron A, Anastasopoulos E, Meester-Smoor MA, Segato T, Piermarocchi S, de Jong PTVM, Vingerling JR, Topouzis F, Creuzot-Garcher C, Bertelsen G, Pfeiffer N, Fletcher AE, Foster PJ, Silva R, Korobelnik JF, Delcourt C, Klaver CCW; EYE-RISK consortium; European Eye Epidemiology (E3) consortium. Prevalence of Age-Related Macular Degeneration in Europe: The Past and the Future. Ophthalmology. 2017 Dec;124(12):1753-1763. doi: 10.1016/j.ophtha.2017.05.035. Epub 2017 Jul 14. PMID: 28712657; PMCID: PMC5755466.
(2) Amini MA, Karbasi A, Vahabirad M, Khanaghaei M, Alizamir A. Mechanistic Insight into Age-Related Macular Degeneration (AMD): Anatomy, Epidemiology, Genetics, Pathogenesis, Prevention, Implications, and Treatment Strategies to Pace AMD Management. Chonnam Med J. 2023 Sep;59(3):143-159. doi: 10.4068/cmj.2023.59.3.143. Epub 2023 Sep 25. PMID: 37840684; PMCID: PMC10570864.
(3) Khan JC, Shahid H, Thurlby DA, Bradley M, Clayton DG, Moore AT, Bird AC, Yates JR; Genetic Factors in AMD Study. Age related macular degeneration and sun exposure, iris colour, and skin sensitivity to sunlight. Br J Ophthalmol. 2006 Jan;90(1):29-32. doi: 10.1136/bjo.2005.073825. PMID: 16361662; PMCID: PMC1856929.
(4) Age-Related Eye Disease Study Research Group. A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8. Arch Ophthalmol. 2001 Oct;119(10):1417-36. doi: 10.1001/archopht.119.10.1417. Erratum in: Arch Ophthalmol. 2008 Sep;126(9):1251. PMID: 11594942; PMCID: PMC1462955.
(5) Age-Related Eye Disease Study 2 Research Group. Lutein + zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: the Age-Related Eye Disease Study 2 (AREDS2) randomized clinical trial. JAMA. 2013 May 15;309(19):2005-15. doi: 10.1001/jama.2013.4997. Erratum in: JAMA. 2013 Jul 10;310(2):208. PMID: 23644932.
(6) Chew EY, Clemons TE, Agrón E, Domalpally A, Keenan TDL, Vitale S, Weber C, Smith DC, Christen W; AREDS2 Research Group. Long-term Outcomes of Adding Lutein/Zeaxanthin and ?-3 Fatty Acids to the AREDS Supplements on Age-Related Macular Degeneration Progression: AREDS2 Report 28. JAMA Ophthalmol. 2022 Jul 1;140(7):692-698. doi: 10.1001/jamaophthalmol.2022.1640. PMID: 35653117; PMCID: PMC9164119.
