Leven na obesitaschirurgie

In dit artikel

Hoeveel gewicht zal je verliezen?
Risico’s en complicaties van een maagverkleining
Wanneer mag je:
Leven na een maagverkleining
Plastische heelkunde na vermageringsingrepen

dossier

Het doel van obesitaschirurgie of bariatrische heelkunde (van het Griekse baros, wat 'gewicht' betekent) is het sterk en langdurig verlagen van het lichaamsgewicht. Uit vele studies is gebleken dat een dergelijke ingreep de grootste kans biedt op een succesvolle aanpak van de individuele patiënt met ernstige obesitas, en om de daarmee gepaard gaande gezondheidsproblemen (zoals diabetes, slaapapneu, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten…) te verlagen. Afhankelijk van de gebruikte techniek en van persoonlijke kenmerken, bedraagt het gewichtsverlies na 6 tot 12 maanden tussen 30 en 80%. In principe is dit gewichtsverlies definitief, maar bij veel patiënten ontstaat na verloop van tijd toch opnieuw gewichtstoename, vaak ten gevolge van verslechterende eetgewoontes en gebrek aan beweging.

Hoeveel gewicht zal je verliezen?

Tijdens de eerste 6 tot 9 maanden is het gewichtsverlies het grootst. Daarna gaat het vermageren trager maar houdt gemiddeld 12 tot 18 maanden aan. Daarna stabiliseert het gewicht. Hoe snel mag je afvallen? Tijdens de eerste paar maanden verlies je ongeveer een halve tot anderhalve kilogram per week. Dat kan schommelen van week tot week. • Indien je na de eerste paar maanden meer dan 1,5 kg per week afvalt, loopt er waarschijnlijk iets fout. Raadpleeg dan de chirurg. Er bestaat namelijk het gevaar van uitdroging, ondervoeding en spierafbraak. Te snel afvallen wordt veroorzaakt door te weinig eten en drinken of door te veel braken. • Het is normaal dat je gewicht af en toe een paar weken stilstaat tijdens het afvallen. Er is iets mis als je in het eerste jaar in een periode van drie maanden minder dan vijf kilogram afvalt. Dit betekent dat je te veel calorieën per dag binnen krijgt. Het geschatte gewichtsverlies De meeste patiënten bereiken een gewichtsverlies van 40 tot 50% van het overtollige gewicht (het aantal kilo’s boven het ideale gewicht), soms meer, soms minder. • Maagring: het overgewichtverlies wordt geschat op 30 à 50%. • Verticale gastroplastie: het overgewichtsverlies wordt geschat op 50 tot 70%. • Sleeve maagverkleining of sleeve gastrectomie: het geschatte overgewichtsverlies bedraagt 50 tot 80%. • Maagomleiding of gastric bypass: de verwachte overgewichtsafname schommelt tussen 55 en 70%. Het is voor de operatie onmogelijk te voorspellen hoeveel en hoe snel je gewicht zult verliezen, en of je dit gewichtsverlies kunt behouden. Dat is afhankelijk van tal van factoren. Factoren die het gewichtsverlies bepalen • Leeftijd • Gewicht voor de operatie Mensen met een hogere BMI verliezen doorgaans meer gewicht. Mensen met een lagere BMI raken meestal wel een groot percentage van hun overgewicht kwijt en zullen hun ideaal gewicht beter kunnen benaderen. • Algemene gezondheid Mensen met diabetes type 2 verliezen bijvoorbeeld over het algemeen iets minder gemakkelijk lichaamsgewicht dan mensen zonder diabetes type 2. Wel is er vaak een sterke verbetering van de diabetes merkbaar. • Opvolgen van voedingsadviezen: je zult dit gewichtsverlies enkel verkrijgen en behouden als je je hele leven lang je eetgewoonten aanpast en een strikt dieet volgt. • Wel of niet sporten. Realistische verwachtingen Het is belangrijk te beseffen dat je, ook na een bariatrische operatie, nooit echt een ideaal gewicht (een BMI onder 25) zult hebben. Vrijwel iedereen zal na de eerste jaren van afvallen weer wat aankomen. Dat is normaal. Het uiteindelijke resultaat van het gewichtsverlies na tien jaar is na een gastric bypass operatie ongeveer een kwart van je gewicht van vóór de operatie. Na een maagband of een sleeve gastrectomie is dit ongeveer een zesde. De oorzaak van het langzaam aankomen in gewicht is dat je langzaam maar zeker gaat wennen aan de nieuwe manier van eten. Het gewichtsverlies is meestal wel voldoende om de kwaliteit van je leven te verbeteren. Uiteindelijke bedoeling van een bariatrische operatie zou moeten zijn dat je de rest van je leven een BMI van minder dan 35 behoudt. Niet alleen gewichtsverlies telt Het succes van een maagverkleining moet niet alleen beoordeeld worden op het bekomen (over)gewichtsverlies, maar ook op de positieve gezondheidseffecten (diabetes type 2, cholesterol, hoge bloeddruk, slaapapneu, d.w.z. het tijdelijk ophouden van de ademhaling tijdens het slapen). Om het medisch risico van overgewicht te verlagen, dient minstens 10% overgewichtsverlies bekomen te worden.

Risico’s en complicaties van een maagverkleining

Zoals aan elke operatie zijn ook aan een bariatrische ingreep risico’s verbonden en kunnen er complicaties optreden.
Naar schatting komen in 10% van de gevallen complicaties voor, maar in slechts 3 à 5% is sprake van een ernstige complicatie. Het risico op complicaties verschilt volgens het type ingreep en je eigen toestand.
• Alle ernstige of minder ernstige complicaties van een operatie hebben zwaardere gevolgen bij patiënten met overgewicht dan bij patiënten zonder overgewicht.
• Vrouwen, patiënten jonger dan 45 jaar en patiënten met een BMI lager dan 50 hebben een minder groot overlijdensrisico.
• Patiënten ouder dan 65 jaar, met hoge bloeddruk of met een verhoogd risico op trombose hebben een groter overlijdensrisico.

Uit diverse studies blijkt dat ook de ervaring van de chirurg een belangrijke rol speelt. Bij chirurgen die veel operaties doen en in ziekenhuizen waar veel operaties worden uitgevoerd, komen minder ernstige en dodelijke complicaties en minder heropnames voor.
Daarom wordt in diverse aanbevelingen ervoor gepleit dat bariatrische ingrepen alleen uitgevoerd worden in ziekenhuizen waar minstens 100 ingrepen per jaar gebeuren en waar minstens twee chirurgen aanwezig zijn die elk minstens 50 ingrepen per jaar uitvoeren. Een bariatrische centrum moet bovendien beschikken over een multidisciplinair team en moet een langdurige nacontrole/begeleiding waarborgen.

Voorzorgsmaatregelen voor de operatie
Voor de operatie wordt nagegaan of je aandoeningen of ziektes hebt die het operatierisico kunnen verhogen.

• Afvallen
Elke kilo die je afvalt voor de operatie is een verbetering van je operatierisico. Indien nodig zal je in de weken voor de operatie een laagcalorisch dieet moeten volgen.
• Stoppen met roken
Het is verstandig voor de operatie te stoppen met roken. Roken veroorzaakt doorbloedingsproblemen wat de kans op wondinfectie verhoogt en de wondheling bemoeilijkt. De rokershoest veroorzaakt pijn ter hoogte van de wonde. Het verhoogt ook het risico op een maagzweer na de operatie. Gezien je door de maagverkleining gewicht verliest, zal het stoppen van roken geen gewichtstoename veroorzaken.

Vitaminetekorten
Na bariatrische heelkunde eet je veel minder en krijg je dus ook minder vitaminen en mineralen binnen. Bovendien worden bij een maagomleiding (gastric bypass) en een sleeve gastrectomie bepaalde vitaminen en mineralen minder goed in het lichaam opgenomen.
Om een tekort aan deze vitaminen en mineralen (voornamelijk vitamine B12, foliumzuur, calcium, fosfaat, ijzer, zink en vetoplosbare vitaminen A, D en E) te vermijden, moet je gedurende het eerste jaar en vaak levenslang vitamine- en eventueel ijzersupplementen nemen. Bij te snelle vermagering of braken zullen er gedurende de eerste maanden ook vitamine B1-supplementen voorgeschreven worden. Ook gebeuren er geregeld bloedcontroles om eventuele vitamine- of mineralentekorten op te sporen. In het begin gebeurt dat om de 3 à 6 maanden, later om de 1 à 2 jaar.

Veranderde opname van medicatie
De opname van geneesmiddelen via het maag-darmkanaal wijzigt na bariatrische heelkunde. Het is daarom van belang om elke arts die je raadpleegt steeds in te lichten over de operatie.
• Het innemen van geneesmiddelen kan moeilijker gaan. Je zal de tabletten dan moeten breken of pletten. Pillen met omhulsel mogen niet gebroken worden: vraag dan aan de apotheker de vloeibare of oplosbare vorm van het geneesmiddel.
Indien er toch een pilletje blijft zitten, drink dan een glas water met twee theelepels poedergist. Het pilletje zal dan gemakkelijker oplossen.
• De orale anticonceptie (‘de pil’) wordt soms minder goed in het lichaam opgenomen na bariatrische heelkunde waardoor de betrouwbaarheid niet meer gegarandeerd is. Dat is zeker het geval wanneer je een gastric bypass of een andere malabsorptie-ingreep hebt gehad. Overleg met je huisarts of gynaecoloog welke anticonceptiemethoden voor jou geschikt zijn.
• Neem nooit op eigen houtje een laxerend middel, maar vraag eerst altijd advies aan je arts.

Wanneer moet je je arts raadplegen?
In volgende omstandigheden moet je zo snel mogelijk je arts raadplegen omdat er wellicht iets fout loopt.

aanhoudende koorts van meer dan 38 °C
bloedingen of aanhoudend wondvocht uit een van de operatiewonden
toenemende zwelling van de buik
toenemende pijn
niet kunnen eten en/of drinken
aanhoudende misselijkheid
aanhoudend braken
hevige, bloederige of blijvende diarree
aanhoudende hoest of ademhalingsmoeilijkheden.

Wanneer mag je:

Vast voedsel eten?
De eerste twee weken na de operatie moet de maag genezen. Om te voorkomen dat er gevaarlijke nabloedingen of andere complicaties ontstaan, mag je die eerste twee-drie weken geen vaste voeding doorslikken, alleen vloeibare en gemalen voeding. Vanaf de tweede of derde week mag je geleidelijk overstappen naar vaste voeding.
Opnieuw aan het werk?
Afhankelijk van het soort operatie, je fysieke conditie en het soort werk mag je twee tot zes weken na de operatie opnieuw aan het werk.
Autorijden?
Vermijd de eerste 2 weken om met de auto te rijden.
Baden / douchen?
De wonde is afgedekt met een waterafstotend verband waarmee je mag douchen. Je mag echter geen bad nemen zolang nog een verband of hechtingen aanwezig zijn.
Je mag de eerste drie maanden niet in een sauna.
Heffen?
Heffen (> 10 kg) wordt best vermeden de eerste 2 tot 4 weken na de operatie. Ook buikspieroefeningen zijn de eerste weken uit den boze.
Mogelijk zal je in de eerste weken een buikband moeten dragen.

Leven na een maagverkleining

Na een bariatrische ingreep is opvolging door de chirurg, je huisarts en een diëtist van groot belang om het risico op complicaties te verkleinen en eventueel snel te kunnen oplossen, en om de kans op slagen en blijvend gewichtsverlies te verhogen.
• In de eerste maanden zal je geregeld op controle moeten bij de chirurg, je huisarts en diëtist. Nadien zal je meestal jaarlijks een controle ondergaan. Nazorg is levenslang aanbevolen.
• De operatie alleen zal niet volstaan om blijvend gewicht te verliezen. Je zal dit gewichtsverlies enkel verkrijgen en behouden als je je hele leven lang je eetgewoonten aanpast, een strikt dieet volgt, en voldoende beweegt.

Plastische heelkunde na vermageringsingrepen

Wie snel vermagert, krijgt vaak te maken met overtollige huid op buik, billen, borsten en armen. Hoeveel de huid krimpt, verschilt overigens van persoon tot persoon en is afhankelijk van o.m. leeftijd, huidtype en andere factoren zoals roken. Fitnessen en zwemmen kunnen helpen, maar toch niet volledig voorkomen dat het gewicht sneller krimpt dan het vel. Het huidoverschot zit vooral op de buik maar op de rug, dijen en billen, op bovenarmen, borsten en soms het gelaat.

Het is mogelijk de overtollige huid te verwijderen en de contouren van het lichaam te verbeteren door middel van plastisch chirurgische ingrepen.
• Een plastische operatie is pas mogelijk als je niet meer afvalt en je gewicht al enige tijd stabiel is, dus meestal pas één jaar na de bariatrische operatie.
• Indien je rookt, wordt aangeraden om 3 à 4 maanden voor de ingreep te stoppen. Roken veroorzaakt doorbloedingsproblemen wat de kans op wondinfectie verhoogt en de wondheling bemoeilijkt met minder mooie littekenvorming tot gevolg.
• Bij elke plastische operatie blijft er een soms groot litteken over. De chirurg zorgt er wel voor dat dit zo weinig mogelijk zichtbaar is.
• De duur van de ziekenhuisopname hangt af van het type ingreep.
• Reken op een werkonbekwaamheid van 2 tot 6 weken, afhankelijk van het type werk en het type ingreep.
• Informeer vooraf bij je ziekenfonds en/of private ziekteverzekering of deze ingrepen worden terugbetaald.

Borstcorrectie
Na fors gewichtsverlies kunnen de borsten in volume afnemen, waardoor ze leeg aanvoelen en afhangen.
Afhankelijk van de preciese situatie kunnen vorm en volume hersteld worden met een borstlift, al dan niet gecombineerd met een prothese. In andere gevallen zal een borstverkleining worden uitgevoerd.

Buikwandcorrectie
Een buikwandcorrectie (abdominoplastie) al dan niet gecombineerd met een liposuctie en het bij elkaar brengen van de buikwandspieren, is mogelijk.

Rug
Huidoverschot op de rug kan met een circulaire plastie (bodylift) verholpen worden.

Armlift
Een armlift (brachyplastie) is mogelijk, eventueel gecombineerd met liposuctie ter verbetering van de doorhanging van de bovenarm.

Dijlift
Overschot aan de binnenzijde van de dijen (dijlift) of vetophoping aan de buitenzijde (rijbroek) kan door middel van excisie en/of liposuctie weggewerkt worden.

Facelift
In het gelaat kan een facelift het teveel aan huid wegwerken, eventueel met liposuctie en/of lift van de halsregio en/of de oogleden.

Lees ook: Bewegingsadviezen na obesitaschirurgie

Bronnen:
www.uzgent.be/nl/zorgaanbod/mdspecialismen/obesitaschirurgie/Paginas/vermageringsingrepen.aspx
www.uzgent.be/nl/home/Lists/PDFs%20patienteninformatiefolders/obesitaschirurgie.pdf
www.zna.be/nl/zna-stuivenberg/obesitascentrum
www.uzleuven.be/obesitaskliniek/chirurgische-behandelingen-obesitas
www.uza.be/obesitas
www.dillemans.be/nl/ingrepen/overzicht-ingrepen
www.heelkunde-olv.be/index.php/ingrepen/vermageringsoperatie-gastric-bypass-maagring/
www.stlucas.be/raadplegingen/obesitascentrum_chirurgisch.htm