Gerelateerde artikels
Gastroparese en voeding: wat eten om klachten te verminderen?
In dit artikel
Gastroparese en voeding: wat eten om klachten te verminderen?
dossier
Gastroparese vertraagt de maaglediging en kan klachten geven zoals misselijkheid en een vol gevoel. Omdat voeding een directe invloed heeft op de ernst van de symptomen, speelt een aangepast dieet een cruciale rol in het omgaan met gastroparese.
Lees ook: Gastroparese: symptomen en behandeling van vertraagde maaglediging
Wat is gastroparese?
© Getty Images
Gastroparese is een aandoening waarbij de maaglediging van vast voedsel vertraagd is zonder dat er sprake is van een mechanische obstructie. Dit leidt tot klachten zoals vroegtijdige verzadiging, een vol gevoel na de maaltijd, misselijkheid, braken, oprispingen en een opgeblazen gevoel.
Normaal trekken maagspieren samen om voedsel door het spijsverteringskanaal te transporteren. Bij gastroparese werkt deze motiliteit echter te traag of helemaal niet, waardoor de maag zich niet goed kan legen.
De behandeling van gastroparese is vaak multidisciplinair en kan bestaan uit een aangepast dieet, voedingsondersteuning, medicatie en soms medische procedures om de onderliggende oorzaak aan te pakken.
Lees ook: Wat is gastro-esofagaal reflux of maagzuur?
Oorzaken en risicofactoren van gastroparese
Verschillende factoren kunnen de ontwikkeling van gastroparese beïnvloeden. De meest voorkomende oorzaak is diabetes, maar ook operaties, medicatie, infecties, auto-immuunziekten, neurologische aandoeningen en hormonale problemen spelen een rol.
1. Gastroparese door diabetes
Bij ongeveer een derde van de mensen met diabetes (type 1 of type 2) ontstaat gastroparese. Een langdurig hoge bloedsuikerspiegel kan de nervus vagus beschadigen, die de maagspieren aanstuurt. Dit kan zowel de zenuwen als de bloedvaten aantasten.
2. Gastroparese na een operatie
Chirurgische ingrepen zoals een gastrectomie of andere maag- of slokdarmoperaties kunnen de nervus vagus of andere zenuwen beschadigen, wat leidt tot verminderde maagmotiliteit.
3. Medicatie die de maaglediging vertraagt
Opioïde pijnstillers, anticholinergica en sommige diabetesmedicijnen (zoals GLP-1-agonisten) kunnen gastroparese verergeren.
4. Infecties als oorzaak
Virale infecties zoals noro-, rota-, herpes simplex- en Epstein-Barr-virus kunnen gastroparese veroorzaken. Bij sommige mensen houden de klachten maanden tot jaren aan. Zelfs COVID-19 kan een rol spelen.
5. Auto-immuunziekten en gastroparese
Systemische sclerose (sclerodermie) kan het spijsverteringsstelsel aantasten en de maaglediging vertragen.
6. Neurologische aandoeningen
Parkinson, multiple sclerose en migraine beïnvloeden de zenuwfunctie en kunnen zo bijdragen aan gastroparese.
7. Gastroparese en een trage schildklier
Hypothyreoïdie kan de spijsvertering vertragen en gastroparese veroorzaken.
8. Kanker en kankerbehandelingen
Bepaalde vormen van kanker en de behandelingen ervan kunnen de maaglediging beïnvloeden.
9. Eetstoornissen en gastroparese
Er bestaat een duidelijke wisselwerking tussen eetstoornissen (zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa) en gastroparese. Psychische belasting kan de spijsvertering beïnvloeden, wat verklaart waarom stress of emotionele problemen soms letterlijk “op de maag slaan”.
10. Idiopathische gastroparese
In veel gevallen wordt geen duidelijke oorzaak gevonden. Dit noemt men idiopathische gastroparese.
Dieetadvies bij gastroparese
Dr. Ir. Eric De Maerteleire, auteur van verschillende boeken rond voeding en gezondheid, geeft deze suggesties om de symptomen te minimaliseren:
- Drink voldoende vocht om uitdroging te voorkomen, want dat kan de symptomen van misselijkheid verergeren. Drink de hele dag door gestaag vloeistoffen. Voor de meeste volwassenen is de vochtbehoefte 6-10 kopjes of 1500-2400 ml per dag. Vloeistoffen kunnen gemakkelijker en sneller door de maag gaan dan vaste stoffen.
- Eet kleine, frequente maaltijden. Veel mensen merken dat frequente kleine maaltijden (5-6 of meer per dag) minder symptomen veroorzaken dan grote maaltijden.
- Eet eerst voedzaam voedsel voordat je snacks of lege calorieën eet. Sommige mensen merken dat ze eerder op de dag vaste stoffen beter verdragen. Begin eerder op de dag met vaste stoffen en eindig 's avonds met een lichte of vloeibare maaltijd.
- Verminder de vetinname. Vet vertraagt van nature de maaglediging. Het consumeren van voedingsmiddelen met het label 'vetarm', 'vetvrij' of 'vetvrij' kan helpen bij de symptomen. Vermijd alle vetrijke, gefrituurde of vettige voedingsmiddelen. Vloeibare vetten bij kamertemperatuur worden beter getolereerd dan vaste vetten.
- Verminder de vezelinname. Vezels vertragen de maaglediging. Vezelrijk voedsel moet worden vermeden omdat ze in uw maag kunnen achterblijven of de vorming van een bezoar kunnen veroorzaken. Een bezoar is een mengsel van voedingsvezels die een verstopping in de maag kunnen veroorzaken en voorkomen dat de maag zich vlot ledigt. Een bezoar is vergelijkbaar met een haarbal bij een kat of hond.
- Kauw voedsel goed. Vast voedsel kan beter worden verdragen als het wordt gemalen of gepureerd. Dit kan in een blender of keukenmachine, maar vast voedsel moet in stukjes worden gesneden en verdund met vloeistof. Hier zijn enkele suggesties:
- Vlees, vis, gevogelte: meng met bouillon, water, melk, groenten of groentesap, tomatensaus of jus.
- Zetmeel (aardappelen, pasta): meng met water, tomatensap of bouillon.
- Fruit: meng met hun eigen sappen of andere vruchtensappen.
- Gemengde gerechten (zoals lasagne, macaroni en kaas, spaghetti, chili): voeg voldoende vloeistof naar keuze toe, meng goed en zeef indien nodig.
- Maak de blender altijd na elke maaltijd schoon zodat er geen klonterige voedselresten overblijven die bij een volgende bereiding in het nieuwe voedsel terechtkomen.
- Drink tijdens de maaltijd van gepureerd voedsel voldoende (water, fruitsappen, koolzuurhoudende dranken), eventueel na de maaltijd gevolgd door een kopje koffie of thee.
- Ga rechtop zitten tijdens het eten en gedurende ten minste 1 uur na het nuttigen van de maaltijd. Ga niet liggen.
- Als je diabetes hebt, hou dan je bloedsuikerspiegel onder controle. Door je bloedsuikerspiegel binnen de normen te houden (voor en na de maaltijd) kunnen problemen met gastroparese worden verminderd. Hoge bloedsuikerspiegels verstoren direct de normale maaglediging.
- Vermijd alcohol, omdat het ook de maaglediging kan belemmeren.
- Het is aangetoond dat lichaamsbeweging de maaglediging bij gezonde personen verhoogt en de symptomen kan verbeteren. Wandelen na de maaltijd wordt ook aanbevolen.
Bronnen:
Gabriela Piovezani Ramos, Michael Camilleri (2022). Ten controversies in gastroparesis and a look to the future. Neurogastroenterol Motil.; Nov 13;35(5):e14494.
Michael Camilleri, Victor Chedid, Alexander C Ford, Ken Haruma, Michael Horowitz, Karen L Jones, Phillip A Low, Seon-Young Park, Henry P Parkman, Vincenzo Stanghellini (2018). Gastroparesis. Nat Rev Dis Primers. Nov 1;4(1):41.
Oh JJ, Kim CH. Gastroparesis after a presumed viral illness: clinical and laboratory features and natural history. Mayo Clin Proc. 1990;65(5):636–642.
Adil E Bharucha, Yogish C Kudva, David O Prichard (2019). Diabetic Gastroparesis. Endocr Rev.; Oct 1;40(5):1318-1352.
Hay P Current approach to eating disorders: a clinical update. Intern Med J. 2020;50(1):24–29.
Stanculete MF, Chiarioni G, Dumitrascu DL, Dumitrascu DI, Popa SL. Disorders of the brain-gut interaction and eating disorders. World J Gastroenterol. 2021;27(24):3668–3681.
Burton Murray H, Jehangir A, Silvernale CJ, Kuo B, Parkman HP. Avoidant/restrictive food intake disorder symptoms are frequent in patients presenting for symptoms of gastroparesis. Neurogastroenterol Motil. 2020;32(12):e13931.
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
