Anale jeuk (pruritus ani)

dossier Jeuk rond de anus is een veel voorkomend probleem. Iedereen heeft er wel eens last van en dat is dus normaal. Als de klachten langdurig aanblijven, de hele dag door, dan spreekt men van pruritus ani. De jeuk kan vooral ’s nachts erg hinderlijk zijn.

De huid rond de anus is meestal rood en geïrriteerd, met soms kleine blaasjes of puistjes. Soms voelt de huid ruw aan, met kloofjes en schilfering. Door krabben kan er een (chronische) irritatie, beschadiging en ontsteking van de huid rond de anus ontstaan.

Oorzaken

Anale jeuk kan vele oorzaken hebben. In zowat een kwart van de gevallen wordt er geen duidelijke oorzaak gevonden.

• Irritatie of beschadiging van de huid
• Wanneer na de stoelgang een restje ontlasting op de huid achterblijft, kan dit irritatie en jeuk geven. Dit kan gebeuren wanneer de huid rond de anus sterk behaard is, als de werking van de kringspier onvoldoende is, afwijkingen van de anus, herhaalde stoelgang, of ingedroogde aambeien (huidflapjes of marisken).
• Overmatige slijmafscheiding: door aambeien, een ontsteking van de anus, vaginale afscheiding, of een infectie door een sexueel overdraagbare aandoening (SOA).
• Overdreven transpiratie
Transpiratievocht in de plooien van het lichaam kunnen leiden tot eczeemplekken. De huid wordt door het vocht week en kan door tegen elkaar schuren kapot gaan. Vooral mensen met overgewicht hebben hierop een verhoogd risico.
• Irriterende producten zoals ontsmettingsmiddelen of zeep kunnen de huid uitdrogen en direct irriteren.

• Worminfecties
Wormpjes kunnen anale jeuk veroorzaken. Vooral kinderen zijn gevoelig voor worminfecties, maar het kan ook bij ouderen optreden. Wanneer de jeuk vooral ‘s nachts of na stoelgang optreedt, kan dit wijzen op een worminfectie.

• Contactallergie (Allergisch contacteczeem)
In vochtige toiletdoekjes en in sommige zalven kunnen stoffen zitten die een allergische reactie kunnen uitlokken.
Wanneer een contactallergie wordt vermoed kan de dermatoloog allergietesten uitvoeren.

• Chronische huidaandoeningen
Chronische huidaandoeningen zoals seborrhoisch eczeem, atopisch eczeem en psoriasis kunnen jeukklachten en huidafwijkingen geven aan de anus. Meestal zijn er dan ook elders op het lichaam huidafwijkingen te zien.

• Infecties
Sommige bacteriële infecties (bv. streptokokken) of schimmelinfecties (bv. candidiasis) kunnen anale jeuk veroorzaken. Genitale wratten en herpes aan de anus kunnen ook jeuk geven.

• Aandoeningen van de anus (proctologische aandoeningen)
Soms kunnen proctologische aandoeningen zoals aambeien, fistels, anale kloofjes enz. anale jeuk veroorzaken.

• Voeding
Soms wordt de voeding (bv. erg gekruid eten, citrusvruchten, koffie, noten, chocolade…) als schuldige aangewezen, maar dit is meestal niet terecht.
Indien u een verband met een specifiek voedingsmiddel vermoedt, kan u dit proberen te vermijden en kijken of het effect heeft.

• Geneesmiddelen
Langdurig gebruik van antibiotica en van corticosteroïden (zowel pillen als zalf) zou bij sommige mensen anale jeuk kunnen uitlokken.
Indien een dergelijk verband vermoed wordt, is het aangewezen om de behandeling tijdelijk te staken, en te kijken wat er gebeurt. Indien de jeuk verdwijnt, kan dit wijzen op een oorzakelijk verband en is verder onderzoek nodig.

Wat kan u zelf doen?

• Was na elke ontlasting en ook ‘s morgens en ‘s avonds het gebied rond de anus met een washandje met lauw water en zonder zeep.
• Houdt het gebied rond de anus zoveel mogelijk droog door de huid na het wassen te deppen met een handdoek ; niet wrijven.
• Gebruik geen vochtige toiletdoekjes, en zeker geen doekjes die alcohol of parfum bevatten.
• Draag luchtig katoenen ondergoed, vermijd strak zittende kleding.
• Probeer zo weinig mogelijk te krabben.
• Doe eventueel wat eosine op de gevoelige plek om ze droog te houden.
• Gebruik zo min mogelijk crèmes en zalven, tenzij uw behandelende arts deze heeft voorgeschreven.

Behandeling

De behandeling is uiteraard afhankelijk van de preciese oorzaak. Een worminfectie zal bv. aangepakt worden met een antiwormmiddel, bij een schimmelinfectie zal een schimmelwerend product worden voorgeschreven, bij een infectie zullen eventueel antibiotica worden voorgeschreven.
Soms moet hiervoor een proctologisch onderzoek worden verricht, waarbij een proctoscoop in de anus wordt gebracht, waardoor het slijmvlies van de anus en het laatste stuk van de darm kan worden bekeken. Soms zal ook verder onderzoek nodig zijn om bv. een allergie op te sporen.

Bij hardnekkige en langdurige klachten waarvan de oorzaak niet gevonden wordt, kan de arts eventueel een beschermend en jeukwerend middel voorschrijven.
• een crème van zinksulfaat-vaseline of zinkoxide om de huid rond de anus te beschermen;
• en kortstondige kuur met een corticosteroïde zalf (max. gedurende twee weken).