Gerelateerde artikels
Jeuk: wat veroorzaakt het en wat kan je er tegen doen?
In dit artikel
Jeuk: wat veroorzaakt het en wat kan je er tegen doen?
dossier Iedereen herkent jeuk (pruritus) als een irritant gevoel dat je aanzet tot krabben. In veel gevallen wordt jeuk veroorzaakt door een droge huid. Soms is er een andere oorzaak. In dit artikel lees je welke aandoeningen kunnen leiden tot jeuk, wat je zelf kunt doen om de jeuk te stoppen en wanneer je het beste je huisarts kunt contacteren.
Klachten
Jeuk kan plaatselijk zijn, zoals bij een jeukende hoofdhuid of een jeukend been. Maar jeuk kan ook het gehele lichaam treffen. Daarnaast kan jeuk wel of niet samengaan met andere veranderingen aan de huid, zoals:
- roodheid;
- krabstrepen;
- bultjes, vlekjes of blaren;
- droge, gebarsten huid;
- schilfers of korstvorming.
Jeuk die langer dan zes weken aanhoudt wordt chronische jeuk (chronische pruritus) genoemd.
Wat kan je zelf doen tegen jeuk?
Hoewel jeuk krabben uitlokt, is dit niet de beste manier om met langdurige jeuk om te gaan. Door te krabben of te wrijven neemt de jeuk in het gebied juist toe. Hierdoor ga je nog meer krabben en beland je in een cirkel van jeuk en krabben. Daarnaast kan veelvuldig krabben leiden tot wondjes en infecties. Veel mensen met jeuk hebben baat bij:
- het gebruik van vocht-inbrengende crèmes;
- milde reinigingsmiddelen voor de huid;
- baden in lauwwarm water;
- het vermijden van de 'trigger' die je jeuk uitlokt;
- het verminderen van stress;
- een luchtbevochtiger, als de lucht in je huis te droog is.
Wanneer ga je met jeuk naar de dokter?
Het is raadzaam je huisarts te contacteren als de jeuk:
- meer dan twee weken aanhoudt en niet verbetert met de hierboven beschreven zelfverzorgingsmogelijkheden;
- je dagelijks leven of slaap verstoort;
- plotseling opkomt en niet te verklaren is;
- je hele lichaam treft;
- gepaard gaat met andere gezondheidsklachten, zoals koorts, vermoeidheid of nachtelijk transpireren.
Welke aandoeningen kunnen leiden tot jeuk?
De oorzaken van jeuk zijn talrijk en divers en omvatten onder meer:
- huidproblemen, zoals: droge huid, eczeem, psoriasis, insectenbeten, parasieten, littekenweefsel, brandwonden, netelroos en schurft;
- inwendige aandoeningen: leverziekten, nieraandoeningen, bloedarmoede, diabetes, multipel myeloom (type bloedkanker), lymfeklierkanker en schildklierafwijkingen. Bij deze interne aandoeningen is de jeuk meestal verspreid over het hele lichaam;
- aandoeningen van het zenuwstelsel, bijvoorbeeld: Multiple sclerose, zenuwbeknelling en gordelroos;
- psychiatrische aandoeningen, zoals: depressiviteit, angststoornissen en schizofrenie;
- allergische reactie en irritaties: sommige stoffen kunnen irritatie van de huid of een allergische reactie uitlokken. Dit kan leiden tot jeuk. Denk bijvoorbeeld aan wol, zeep, verf, bepaalde medicijnen en water.
Diagnose en behandeling
Omdat jeuk door veel verschillende aandoeningen kan worden veroorzaakt, is het niet altijd eenvoudig voor de dokter om de herkomst van de jeuk te bepalen. Naast het onderzoek van de dokter zelf kan hij of zij bloedonderzoek, orgaanfunctie-testen of röntgenfoto’s inzetten om de oorzaak van de jeuk te achterhalen.
De arts heeft verschillende opties om de jeukklachten onder controle te krijgen. Deze opties omvatten: medische crèmes, lichttherapie en pillen (orale medicijnen). Daarnaast zal de dokter de onderliggende oorzaak van de jeuk willen behandelen. Het aanpakken van de oorzaak biedt namelijk de beste oplossing tegen de jeukklachten op de lange termijn.
Bronnen:
Carstens, E., & Akiyama, T. (Eds.). (2014). Itch: Mechanisms and Treatment. CRC Press/Taylor & Francis.
Scott C. Litin (2018). Mayo Clinic Family Health Book, Fifth Edition, Mayo Clinic Press.
auteur:
Robert van den Heuvel,
gezondheidsjournalist