Chromosomale testen verlagen aantal miskramen, maar geven geen hogere kans op een kind

Bij IVF worden embryo’s dikwijls getest op chromosomale afwijkingen voor ze bij de moeder worden ingebracht. Hoewel dit bij duizenden patiënten per jaar wordt gedaan, blijkt nu dat dit niet tot betere kansen op zwangerschap leidt. Er is wel een daling van het aantal miskramen en medische interventies te zien. Dat blijkt uit onderzoek in negen IVF- en genetica centra uit zeven Europese landen en Israel, waaronder het Centrum Medische Genetica en het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZ Brussel. 

Het uitgangspunt was de vraag of de selectie van eicellen zonder chromosomale afwijkingen tijdens een IVF-behandeling de kans op zwangerschap zou verhogen. De studie werd uitgevoerd bij 396 vrouwen tussen de 36 en 40 jaar. Die vrouwen zouden wellicht het meest baat hebben bij genetische tests voor de inplanting van een embryo, omdat met stijgende leeftijd van de vrouw het risico op chromosomale afwijkingen in de eicellen stijgt.

De resultaten zijn opvallend: Het doel van het onderzoek was te kijken of het aantal levend geborenen zou stijgen indien de bevruchte eieren vooraf genetisch werden gescreend om een selectie te maken bij in-vitrofertilisatie (IVF). Hierbij bleek dit echter niets uit te maken: zowel in de testgroep als in de controlegroep (waarbij de test niet werd afgenomen) kreeg 24 procent van de vrouwen een baby. Wel was er een opmerkelijk verschil in het aantal miskramen: bij de controlegroep kreeg 14 procent hiermee te maken, tegenover slechts 7 procent in de testgroep.

Naast het lagere aantal miskramen waren er in de testgroep ook minder embryo-transfers nodig. In totaal gebeurden er in de testgroep 177 transfers, versus 249 in de controlegroep. Volgens de onderzoekers zou dat wijzen op een grotere efficiëntie van de transfers met de geteste embryo’s. Maar ze wijzen er ook op dat men ook moet bekijken of deze voordelen voldoende doorwegen om de nadelen van de kostprijs en de ingrijpende procedure met de test te compenseren.

De test geeft eindelijk zekerheid over de doeltreffendheid van de tests. Al 20 jaar geleden suggereerden de eerste rapporten een hoger aantal zwangerschappen wanneer embryo’s gescreend waren op chromosomale afwijkingen, en sindsdien bleef de praktijk veel controverse opwekken. Aanvankelijk waren de tests nog beperkt door het kleine aantal chromosomen in de analyse, maar nieuwe technologieën maakten een “alomvattende chromosomenscreening” mogelijk.

Het onderzoek dat nu werd uitgevoerd, analyseerde ook een volledige set chromosomen, maar werkte met twee poollichaampjes van bevruchte eicellen. Poollichaampjes zijn een soort “bijproduct” van de cellen in het eitje dat ontstaat en overblijft tijdens de eerste celdelingen na bevruchting. Ze bevatten enkel genetisch materiaal maar geven wel een beeld van de chromosomale inhoud van het eitje, dat verantwoordelijk is voor 90 procent van alle chromosomale fouten in foetussen en levend geboren kinderen. Een biopsie op het embryo was niet toegelaten in twee van de landen waar het onderzoek plaatsvonden en zou ook ingrijpender zijn.

“Hoewel de resultaten zijn afgeleid van de poollichaampjes, kunnen we de bevindingen gerust uitbreiden naar andere test- en selectietechnieken bij vrouwen van die leeftijdsgroep”, zegt professor Sermon van het UZ Brussel. “Omdat dit onderzoek uitwijst dat de chromosomentests een gelijkaardig aantal levend geborenen oplevert, is hier niet meteen een voordeel in te zien. De test heeft ook een hoge kostprijs en de effecten op de kinderen op lange termijn zijn nog niet bekend. Een kosten-batenanalyse kan al meer helderheid geven over de puur economische kant van de zaak, maar het psycho-emotionele voordeel van minder miskramen en minder behandelingscycli kan uiteraard veel moeilijker beoordeeld worden.”