dossier
Ongeveer 25.000 Belgen of 1 op 3 à 400 mensen zou lijden aan familiale (of familiaire) hypercholesterolemie (FH).
Dat is een erfelijke aandoening waardoor het cholesterolgehalte in uw bloed sterk verhoogd kan zijn, en dit vanaf jonge leeftijd.
Deze mensen hebben een sterk verhoogd risico om op jonge leeftijd een hart- en vaatziekte te krijgen, bijvoorbeeld een hartinfarct of een beroerte.
Volgens de patiëntenvereniging BELCHOL beseffen de meeste mensen niet dat ze deze aandoening hebben en worden ze dan ook pas behandeld als de bloedvaten al grotendeels dichtzitten en er zich problemen voordoen, zoals een hartaanval of een beroerte.
Een hoog cholesterolgehalte geeft op zich geen klachten.
Er kunnen enkele fysieke veranderingen optreden, maar die komen niet bij iedereen met FH voor.
• Vetophoping op bepaalde pezen (xanthoma tendineum): dit is een plaatselijke duidelijke verdikking op de pees die soms tot knobbels leidt. Dit is meestal te zien op de achillespees of de rug van de hand.
• Vetophoping in het hoornvlies (arcus corneae) voor de leeftijd van 40-45 jaar.
Dit is een ringvormige grijs-gele verkleuring op de rand van het regenboogvlies (iris) van het oog. In de meeste gevallen is de ring onvolledig en beperkt tot het gedeelte boven de iris.
• Witgele zwellingen rond de ogen (xanthelasmata) kunnen wijzen op FH, maar kunnen ook om andere redenen optreden (bv. hypothyreoïdie, onvoldoende werking van de schildklier).
Bij de meeste mensen zijn er echter geen fysieke signalen te zien, tot de bloedvaten grotendeels dichtgeslibd zijn er problemen optreden, zoals pijn in de benen, een hartaanval of een beroerte.
U moet zeker aan FH denken en u laten onderzoeken indien:
• uw cholesterolgehalte sterk verhoogd is;
• indien meerdere familieleden (ouders, kinderen, broers of zusters) hoge cholesterolwaarden hebben of behandeld worden voor hun cholesterol;
• indien in uw naaste familie (vader, moeder, grootouders, broers, zussen) iemand vóór de leeftijd van 55 jaar (mannen) of 65 jaar (vrouwen) een hart- of hersenaandoening heeft gehad als gevolg van slagadervernauwing;
• als u zelf een hart- of vaatziekte heeft gekregen voor de leeftijd van 65 jaar;
• als bij u een vetophoping te zien is in het hoornvlies (voor het 45 levensjaar) of op bepaalde pezen.
Cholesterolwaarde
In eerste instantie zal een bloedonderzoek gebeuren om uw cholesterolgehalte te bepalen.
• Bij een volwassene is FH zeer waarschijnlijk als
- LDL-cholesterolwaarde hoger dan 330 mg/dl,
- LDL-cholesterolwaarde hoger dan 250 mg/dl in combinatie met aanwezigheid van een vroegtijdige hart- of vaataandoening,
- LDL-cholesterolwaarde hoger dan 200 mg/dl in combinatie met de aanwezigheid van vetophoping op bepaalde pezen of in de ogen vóór 45 jaar.
• Bij een kind wordt FH vermoed bij een LDL-cholesterolwaarde hoger dan 135 mg/dl, zeker indien een van de ouders FH heeft.
DNA-onderzoek
Indien uw cholesterolwaarde hoger is dan 270 mg/dl (milligram per deciliter) of indien de waarde van uw 'slechte' LDL- cholesterol hoger is dan 180 mg/dl, is een DNA-onderzoek nodig om de diagnose te bevestigen.
Het is een tijdrovend onderzoek. Het duurt ongeveer vier maanden voordat de uitslag bekend is.
Als uit het onderzoek blijkt dat u FH heeft, is er 50 procent kans dat uw broer, zus of kind ook FH heeft. Zij kunnen zich dan ook laten onderzoeken.
Omdat FH erfelijk is, is het belangrijk dat uw familie ook onderzocht wordt. Eerstegraads familieleden hebben immer 50% kans om ook FH te hebben.
Ideaal is dit te doen tussen 2 en 10 jaar. Eerder is geen enkele bijzondere maatregel nodig aangezien alle kinderen nood hebben aan een normale inname van vetten (vooral voor de ontwikkeling van het brein).
Vanaf twee jaar moet aan een meer aangepaste voeding gedacht worden, vooral om het kind al vertrouwd te maken met de juiste voedingsgewoonten. Behandeling met cholesterolverlagende medicijnen is vanaf ongeveer 8 jaar mogelijk.
Alle jonge dragers van een FH zouden indien mogelijk tussen 8 en 18 jaar moeten starten met de behandeling. Gezien het hoge risico op vasculaire complicaties, is een behandeling met geneesmiddelen aangewezen, zelfs indien het gaat om jongeren die nog geen symptomen tonen.
Gezonde levensstijl
Een gezonde leefstijl is cruciaal om de kans op hart- en vaatziekten te verminderen. Belangrijk is een gezonde voeding en een gezond lichaamsgewicht.
• Begin niet met roken of stop met roken.
• Eet veel groente, aardappels en fruit, volkorenbrood en magere melkproducten.
• Neem niet veel vet (vet vlees, gefrituurde voedingswaren, sauzen...) en producten met verzadigd vet.
• Kies bij voorkeur producten waarin onverzadigd vet zit. Vaak staat dit op de verpakking, zoals bij margarine of plantaardige olie (bv. olijfolie, koolzaadolie).
• Eet 2x per week vis, zelfs vette vis (rijk aan omega 3 vetzuren).
• Beperk gebruik van alcohol: vrouwen maximaal 1-2 glazen/dag, mannen maximaal 2-3 glazen/dag
• Consumeer niet te veel suikers (gebak, frisdrank, …) om het risico van overgewicht tegen te gaan.
• Voeg geen extra zout toe aan uw voeding.
• Probeer stress te vermijden of aan te pakken.
• Bewegen: Zorg dat u in ieder geval vijf keer per week een halfuur actief beweegt, bijvoorbeeld stevig wandelen, fietsen, zwemmen of tuinieren.
• Laat geregeld uw bloeddruk en het suikergehalte in uw bloed controleren.
Geneesmiddelen bij familiaire hypercholesterolemie
• U zult daarnaast uw hele leven dagelijks een cholesterolverlagend geneesmiddel (meestal een statine) moeten nemen om het hoge cholesterolgehalte te doen dalen. Statines remmen de aanmaak van cholesterol in de lever. De cholesterolwaarde kan hierdoor met 35 à 50% dalen. Er is een kleine kans op bijwerkingen, zoals spierpijn.
• Soms wordt dit gecombineerd met een ander geneesmiddel zoals ezetimibe (EZETROL). Dit vermindert de opname van voedingscholesterol in het organisme en werkt in synergie met de statine.
• Voor andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten (zoals hoge bloeddruk en diabetes) zijn ook vaak geneesmiddelen nodig om het risico verder te verminderen.
• Tijdens de zwangerschap wordt het gebruik van cholesterolverlagende geneesmiddelen afgeraden.
U kunt het beste 1 tot 3 maanden voordat u stopt met de pil (of andere vorm van anticonceptie) ophouden met het nemen van cholesterolverlagende medicijnen. In de meeste gevallen is het acceptabel om één tot twee jaar geen medicatie te nemen. Zeker wanneer u jong bent, gezond leeft en uw cholesterol goed onder controle is.
| Geneesmiddelen bij FH volledig terugbetaald Het RIZIV heeft voor FH-patiënten een specifieke terugbetaling uitgewerkt: statines en ezetimibe zijn volledig gratis. Daaraan zijn wel een paar voorwaarden verbonden. • De cholesterolwaarde moet hoger zijn dan 300 mg/dl; • Minstens één familielid in de eerste graad moet een cardiovasculaire aandoening hebben voor de leeftijd van 55 jaar bij een man of voor de leeftijd van 65 jaar bij een vrouw; • Ofwel moet de genetische afwijking via DNA-onderzoek zijn aangetoond. |
Bronnen
www.belchol.be
www.thuisarts.nl/cholesterol/ik-heb-familiaire-hypercholesterolemie-erfelijk-hoog-cholesterol
https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/cardiovasculair-risicomanagement
http://www.leefh.nl/
 |
 |
