Heeft de pil effect op je emoties en gedrag?

Vrouwen gebruiken de pil tegen acne, om hun menstruatie te regelen, maar vooral om zichzelf te beschermen tegen zwangerschap. En met succes. Anticonceptiepillen zijn nu bijna zestig jaar verkrijgbaar en worden beschouwd als een van de best bestudeerde medicijnen. Maar als het gaat om de psychologische effecten, tasten we nog grotendeels in het duister. De pil oefent zijn werking niet alleen uit op de eierstokken en baarmoeder, de hormonen vinden ook hun weg naar het brein. Sommige vrouwen zeggen zich somber te voelen, terwijl andere vrouwen juist opknappen van de pil.  

In de meeste hormonale anticonceptiepillen zit een synthetische versie van twee vrouwelijke geslachtshormonen: progesteron en estradiol. In een gewone menstruatiecyclus vertonen deze hormonen pieken en dalen. Aan het begin van de maandelijkse cyclus, twee weken voor de eisprong, zijn progesteron en estradiol allebei laag. Estradiol begint steeds verder te stijgen, piekt rond de eisprong, en zakt daarna terug. Na de eisprong begint progesteron juist te stijgen. Over de loop van de laatste twee weken zakken beide hormonen langzaam terug naar het beginniveau. De volgende cyclus begint met de menstruatie.

De pil werkt door de aanmaak van lichaamseigen geslachtshormonen te onderdrukken. Vrouwen die synthetisch progesteron en oestradiol binnenkrijgen, gaan zelf minder van deze hormonen aanmaken. Het resultaat is dat zij geen pieken en dalen meer hebben zoals in een normale cyclus. Bij hen is de hormoonspiegel constant laag, waardoor ze niet meer zwanger kunnen worden.

Sommige vrouwen geven aan dat ze zich in de week voor de menstruatie – waarin zowel progesteron als estradiol aan het zakken zijn – prikkelbaar, angstig of somber voelen. Omdat de pil deze hormonen onderdrukt, ligt het voor de hand dat anticonceptie iets verandert aan de manier waarop we emoties ervaren. Dat blijkt wel uit het feit dat vrouwen die last hebben van stemmingswisselingen zich vaak beter voelen door orale anticonceptie, omdat het de hormoonschommelingen afvlakt. Andere vrouwen gaan zich er juist slechter door voelen.

“We weten al lange tijd dat hormonen, vooral progesteron, een effect hebben op stemming”, zegt Frank Broekmans, gynaecoloog en hoogleraar voortplantingsgeneeskunde aan het UMC Utrecht. “Nog steeds horen we vrouwen zeggen dat er een gordijn optrekt als ze stoppen met de pil, dat ze zich een stuk minder vlak voelen.” Bij de ontwikkeling van de pil zijn die bijwerkingen niet zo aan het voetlicht gekomen, volgens Broekmans. “Het gewenste effect, zwangerschap voorkomen, was een te grote sprong voorwaarts in het leven van vrouwen.”