Gerelateerde artikels
Alexithymie: moeite om emoties te voelen of te uiten
In dit artikel
Alexithymie: moeite om emoties te voelen of te uiten
dossier
Moeite om emoties te herkennen, te uiten of die van anderen te begrijpen: het zijn signalen die kunnen wijzen op alexithymie. Volgens sommige schattingen treft deze stoornis ongeveer 10% van de bevolking. Mensen met alexithymie kunnen een gebrek aan empathie tonen of ongevoelig overkomen, wat hun sociale relaties en gezondheid schaadt.
Lees ook: Emotieregulatie bij volwassenen en kinderen
Wat is alexithymie?
© Getty Images - Les personnes alexithymiques ressentent des émotions mais n'arrivent pas les décrypter
Het woord ‘alexithymie’ komt uit het Grieks en betekent letterlijk ‘geen woorden voor gevoelens’. De term werd voor het eerst beschreven in de jaren 1970 door psychiater Peter Sifneos. Het verwijst naar een uitgesproken moeilijkheid om eigen emoties te herkennen, te onderscheiden en onder woorden te brengen – en daardoor ook die van anderen.
Mensen met alexithymie voelen wel de lichamelijke symptomen van emoties – zoals een trillende stem, woede-uitbarsting of huilbuien – maar kunnen deze niet interpreteren of erover praten.
“Alexithymische personen hebben vaak een concrete denkwijze, zonder emotionele ondertoon”, legt Olivier Luminet uit, gezondheidspsycholoog aan de UCLouvain. Dit kan zich uiten in een gebrek aan empathie, een gevoel van innerlijke leegte, onverwachte agressieve reacties, weinig of geen plezier in situaties die normaal positieve emoties oproepen. Deze kenmerken leiden vaak tot sociaal isolement.
Lees ook: Wat kan je doen tegen eenzaamheid?
Hoe herken je iemand met alexithymie?
Typische kenmerken van mensen met alexithymie:
- Moeite om eigen emoties te herkennen. Ze kunnen geen onderscheid maken tussen bijvoorbeeld angst, vreugde, woede of verdriet. Daardoor delen of benoemen ze hun emoties zelden, zelfs niet in intieme relaties. Bij ingrijpende gebeurtenissen zoals een overlijden, een relatiebreuk of jobverlies, blijven ze vaak emotioneel stil.
- Moeite om emoties van anderen te herkennen of te begrijpen.
- Focus op lichamelijke symptomen in plaats van emotionele gevoelens. Deze fysieke sensaties kunnen hen overweldigen en leiden tot bijvoorbeeld agressief gedrag of plotseling huilen, zonder dat ze weten waarom.
- Beperkte verbeelding en feitelijke denkwijze. Ze zijn meestal erg pragmatisch en laten weinig ruimte voor dagdromen of fantasie.
- Strakke lichaamshouding. Dit kan zelfs spierpijn of spanningen veroorzaken.
Lees ook: Omgaan met emoties: durven voelen
Oorzaken en risicofactoren van alexithymie
De exacte oorzaak van alexithymie is nog niet volledig begrepen. Er zijn aanwijzingen voor genetische invloeden. De stoornis kan zich echter ook ontwikkelen na een trauma, zowel lichamelijk (zoals hersenletsels) als emotioneel. In de kindertijd zijn mishandeling, psychologisch geweld en fysieke verwaarlozing sterke voorspellers van alexithymie.
Neurowetenschappelijke studies hebben afwijkingen aangetoond in hersengebieden die betrokken zijn bij de verwerking van emoties bij mensen met alexithymie.
Lees ook: Komen hormonale stemmingswisselingen ook bij mannen voor?
Gevolgen van alexithymie voor de gezondheid
Alexithymie kan een aanzienlijke impact hebben op zowel de mentale als de fysieke gezondheid:
- Mentale gezondheid: verhoogd risico op depressie, angststoornissen en emotionele ontregeling. Ook somatisatie komt vaak voor, met fysieke klachten zonder medische oorzaak.
- Fysieke gezondheid: onvermogen om stress goed te verwerken kan leiden tot hart- en vaatziekten, slaapproblemen en verslavingen (alcohol, tabak, drugs). Eetstoornissen zoals anorexia en boulimie komen ook vaker voor.
- Sociale relaties: de moeite om emoties te uiten leidt vaak tot conflicten en sociaal isolement.
Lees ook: Waarom sommige mensen ongewild boos kijken wanneer ze ouder worden
Diagnose van alexithymie
Alexithymie is weinig bekend en wordt vaak niet herkend. Toch is een vroege diagnose essentieel om de negatieve gevolgen voor de mentale en fysieke gezondheid te beperken.
De diagnose wordt gesteld via specifieke vragenlijsten, zoals de Perth Alexithymia Questionnaire (PAQ), gecombineerd met een grondige klinische evaluatie door een zorgprofessional.
Lees ook: Welke effect heeft muziek op je lichaam?
Begeleiding van mensen met alexithymie
Er bestaat geen specifieke behandeling, maar bepaalde benaderingen kunnen helpen. Onderzoekers van UCLouvain hebben verschillende doeltreffende therapeutische interventies geïdentificeerd. In een eerste fase kunnen non-verbale technieken zoals hypnose, ontspanning en lichaamsgerichte methoden zoals yoga helpen om beter contact te maken met het lichaam en de bijbehorende emoties. In een tweede fase kunnen klassieke therapieën zoals cognitieve gedragstherapie helpen om emoties beter te herkennen en te hanteren.
Lees ook: Wat is emotionele intelligentie?
Bronnen:
auteur:
Olivia Regout,
gezondheidsjournalist
