Gerelateerde artikels
Het verschil tussen een paniekaanval en een angstaanval
In dit artikel
Het verschil tussen een paniekaanval en een angstaanval
dossier
Angst is een normale reactie op stress of gevaar. Maar wat als die angst je lichaam overneemt, of je plots overvalt? Dan spreken we van een angstaanval of paniekaanval. Ze lijken op elkaar, maar zijn niet hetzelfde. Wat is het verschil?
Hoe herken je een angstaanval?
Een angstaanval ontstaat geleidelijk. Het is meestal een reactie op iets wat je angstig maakt: een presentatie, een sociale situatie, een gezondheidsklacht… Je voelt spanning opbouwen en merkt dat je lichaam in een verhoogde staat van paraatheid komt.
Symptomen van een angstaanval
- Hartkloppingen
- Zweten of trillen
- Benauwd gevoel
- Duizeligheid of misselijkheid
- Spierspanning
- Een gevoel van dreiging of onrust
- Soms derealisatie (gevoel dat alles onwerkelijk is)
De klachten zijn vaak vervelend, maar meestal houd je nog een zekere mate van controle. Angstaanvallen kunnen langere tijd aanhouden, van enkele minuten tot uren.
Lees ook: Wat is angst en wanneer spreekt men van een angststoornis?
Lees ook: Wat zijn nachtelijke angstaanvallen en hoe kan je best reageren?
Hoe herken je een paniekaanval?
Een paniekaanval treedt plotseling op, vaak zonder duidelijke aanleiding. Het is alsof er uit het niets een golf van intense angst over je heen spoelt. Je lichaam reageert alsof er acuut gevaar dreigt, ook al is er in werkelijkheid geen directe bedreiging.
Symptomen van een paniekaanval
- Plotselinge, overweldigende angst
- Snelle hartslag of pijn op de borst
- Kortademigheid of het gevoel te stikken
- Tintelingen of gevoelloosheid
- Beven of zweten
- Angst om de controle te verliezen, gek te worden of zelfs dood te gaan
Een paniekaanval bereikt meestal binnen tien minuten zijn hoogtepunt en zakt daarna weer af. De impact kan echter veel langer nazinderen dan bij een angstaanval.
Lees ook: Hoe help je iemand met een paniekaanval?
Verschil tussen angstaanval en paniekaanval
© Getty Images
Het belangrijkste verschil is dat paniekaanvallen geen trigger hebben. Ze komen plotseling, zonder waarschuwing en gaan meestal gepaard met overweldigende angst.
| Angstaanval | Paniekaanval | |
|---|---|---|
| Ontstaan | Geleidelijk | Plotseling, vaak zonder waarschuwing |
| Duur | Minuten tot uren | Meestal kort en intens (10–30 min) |
| Aanleiding | Meestal duidelijk (stress, fobie, zorgen) | Vaak onduidelijk of onverwacht |
| Controle | Nog enige controle mogelijk | Gevoel van totale controleverlies |
| Intensiteit | Matig tot hoog | Zeer intens en overweldigend |
Lees ook: Waarom we net níet in een zakje moeten ademen als we hyperventileren
Tips om een paniek- of angstaanval te stoppen
Of het nu om een angst- of paniekaanval gaat: de ervaring is erg beangstigend. Maar er zijn adem- en ontspanningsoefeningen die kunnen helpen:
- Adem rustig in door je neus en langzaam uit via je mond.
- Kijk rond, voel de grond onder je voeten, benoem vijf dingen die je ziet of hoort.
- Zeg tegen jezelf: “Dit gaat over. Ik ben veilig. Mijn lichaam is in paniek, maar ik ben oké.”
- Zoek afleiding. Probeer naar je favoriete muziek te luisteren, naar een podcast te luisteren of te gaan wandelen.
En misschien nog het belangrijkste: praat erover met mensen die je vertrouwt. Steun van anderen kan enorm helpen.
Lees ook: Hartcoherentie: ademhalingstechniek tegen hyperventilatie, angst en stress
Behandeling bij paniek- of angstaanvallen: wanneer naar een psycholoog?
Als angst- of paniekaanvallen regelmatig terugkomen of je dagelijks functioneren belemmeren, is professionele hulp aangeraden. Mogelijk is er dan sprake van een angst- of paniekstoornis. Een psycholoog kan je helpen je klachten beter te begrijpen en ermee om te gaan.Therapieën en beheertechnieken voor angst- en paniekaanvallen kunnen een combinatie zijn van het volgende:
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT helpt je om de zaken die je stress en zorgen veroorzaken te onderzoeken, zodat je strategieën kunt leren om je triggers te beheersen.
- Blootstellingstherapie: Hierbij word je stap voor stap blootgesteld aan situaties die angst of paniek oproepen. In een veilige, gecontroleerde setting leer je dat de angst wel heftig aanvoelt, maar niet gevaarlijk is. Zo neemt je angstreactie geleidelijk af.
Wanneer is er sprake van een angststoornis of paniekstoornis?
Angststoornissen ontstaan wanneer angst het dagelijks leven begint te verstoren. Ze kunnen zich op verschillende manieren uiten, zoals sociale angst (faalangst of angst in gezelschap), een fobie voor bijvoorbeeld spinnen of vliegen, of een constant gevoel van onrust en waakzaamheid, zelfs zonder directe reden. Er is sprake van een paniekstoornis wanneer iemand herhaaldelijk paniekaanvallen krijgt.
Lees ook: ‘Wat echt werkt bij kinderen die snel angstig zijn’: over angst en afstemming
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
