Hoe een gezond microbioom de longen en het immuunsysteem beschermt

In dit artikel

Wat is het longmicrobioom?
De 5 microbiomen van het menselijk lichaam
Longmicrobioom en immuunsysteem
Verstoord evenwicht van het longmicrobioom en luchtwegaandoeningen
Oorzaken van een verstoord longmicrobioom
Tips voor een gezond longmicrobioom
Prebiotica en probiotica voor je longmicrobioom?

dossier

Lang werd aangenomen dat de longen steriel waren, maar in werkelijkheid herbergen ze een complexe gemeenschap van micro-organismen – bacteriën, virussen, schimmels en archaea – het longmicrobioom genoemd. Dit ecosysteem speelt een cruciale rol bij de gezondheid van de longen en het immuunsysteem, vergelijkbaar met het darmmicrobioom.

Wat is het longmicrobioom?

Het longmicrobioom bestaat uit niet-pathogene bacteriën, virussen, schimmels en archaea die leven in de longen, vooral in de bronchiën.

Hoewel de populatie minder dicht is dan in het darmmicrobioom of mondmicrobioom, is de diversiteit groot, wat essentieel is voor een goede ademhalingsgezondheid. Deze biodiversiteit reguleert het lokale immuunsysteem en beschermt de longen tegen pathogenen.

Een verrassend feit: bij een gezond persoon is ongeveer de helft van de longbacteriën anaeroob, wat betekent dat ze groeien zonder zuurstof. Deze microben komen vaak uit andere microbiomen, zoals de darmen of de mondholte.

De longen worden continu gekoloniseerd door bacteriën uit mond, tandplak, darmen en omgevingslucht, terwijl een deel wordt verwijderd door hoesten, slijmproductie of het immuunsysteem. Dit zorgt voor een delicaat evenwicht dat bijdraagt aan de longgezondheid.

De 5 microbiomen van het menselijk lichaam

Onderzoek identificeert vijf hoofdmicrobiomen in het menselijk lichaam, die met elkaar verbonden zijn:

Darmmicrobioom: belangrijk voor spijsvertering, metabolisme en immuniteit.
Mond- en nasofaryngeaal microbioom: beschermt tegen pathogenen in mond, keel en neus, en beïnvloedt het longmicrobioom.
Huidmicrobioom: vormt een barrière tegen pathogenen en ondersteunt wondgenezing.
Vaginaal microbioom: beschermt tegen schadelijke bacteriën en gisten, en bevordert reproductieve gezondheid.
Longmicrobioom: beschermt tegen luchtweginfecties en ondersteunt de gezondheid van de luchtwegen.

Microbiomen beïnvloeden elkaar. Bijvoorbeeld: darmbacteriën kunnen via de darm-longas de longgezondheid beïnvloeden, wat laat zien dat het lichaam een uniek ecosysteem is.

Longmicrobioom en immuunsysteem

Het longmicrobioom speelt, net als het darmmicrobioom, een sleutelrol bij de ontwikkeling en werking van het immuunsysteem.

Vanaf de eerste levensweken leert het lichaam allergenen te tolereren en overmatige ontsteking van de longen te voorkomen. Door ruimte in te nemen en antimicrobiële stoffen te produceren, voorkomt het dat pathogenen zich vestigen en beschermt het dagelijks de luchtwegen.

Dierstudies tonen dat een onevenwichtig longmicrobioom bij gezonde dieren longontsteking kan veroorzaken, vergelijkbaar met mensen met COPD, wat het belang van een gezond longmicrobioom bevestigt.

Verstoord evenwicht van het longmicrobioom en luchtwegaandoeningen

Een verstoring van het longmicrobioom (dysbiose) wordt in verband gebracht met ziekten zoals astma, COPD, longfibrose, cystic fibrosis en ernstige longontstekingen.

Bij dysbiose zien we vaak:

Verminderde microbiële diversiteit
Afname van anaërobe bacteriën
Overgroei van pathogene bacteriën

Hoewel niet volledig duidelijk is of dysbiose de ziekte veroorzaakt of het gevolg is van ontsteking of infectie, suggereert onderzoek dat een verstoord longmicrobioom ontsteking bevordert en de longen kwetsbaarder maakt.

Studies tonen ook dat een vroegtijdige verstoring van het microbiom het risico op luchtwegaandoeningen zoals astma bij kinderen verhoogt.

Oorzaken van een verstoord longmicrobioom

Factoren die het longmicrobioom kunnen verstoren zijn:

Roken: vermindert bacteriële diversiteit en irriteert de luchtwegen
Luchtvervuiling: kan de longen beschadigen en het microbioom veranderen
Antibiotica: vermindert pathogene én nuttige bacteriën
Luchtweginfecties: zoals griep, doden beschermende bacteriën en stimuleren schadelijke micro-organismen
Verstoord darmmicrobioom: beïnvloedt via de darm-longas de longgezondheid

Tips voor een gezond longmicrobioom

Om een gezond longmicrobioom te ondersteunen:

Stop met roken
Beperk luchtvervuiling
Voorkom infecties met vaccins (RSV, griep, COVID-19, pneumokokken, Hib…)
Eet gezond om het darmmicrobioom te ondersteunen
Beweeg regelmatig
Breng tijd door in de natuur (bos, zee, platteland)
Beperk onnodig antibioticagebruik

Prebiotica en probiotica voor je longmicrobioom?

Het Franse project Phenomenon onderzoekt het gebruik van commensale bacteriën als probiotica en prebiotica om het microbioom te herstellen bij patiënten met longontsteking, via orale of inhalatie-toediening.

Dit kan leiden tot: