Gerelateerde artikels
Toxoplasmose of de kattenziekte
In dit artikel
Toxoplasmose of de kattenziekte
dossier
Toxoplasmose, ook nog de “kattenziekte” genoemd, wordt veroorzaakt door een parasiet, Toxoplasma gondii. De kat is wat men noemt de gastheer van deze parasiet. Toxoplasmose verspreidt zich dan ook vooral via katten, meer in het bijzonder via hun uitwerpselen. Een kat met toxoplasmose produceert miljoenen toxoplasma-cysten.
Een cyste is een doosje met een harde wand waarin de parasieten als in een soort cocoon beschermd worden. Deze kysten komen in de grond terecht, waar ze lange tijd kunnen overleven. Via tuinieren en via het eten van ongewassen, rauwe groenten kan men dan een besmetting oplopen.
Naast katten, besmet Toxoplasma ook schapen en varkens. Uit onderzoek blijkt dat tot 30% van het schapenvlees en 10 tot 15% van het varkensvlees toxoplasmose-cysten bevat. Het betreft dan wel vers, rauw vlees, want van zodra het vlees ingevroren of goed doorbakken wordt, sterven de cysten af.
Lees ook: Listeria: wat zijn de symptomen bij besmetting?
|
“Dat toxoplasmose tijdens de zwangerschap in België nog relatief frequent voorkomt - bij naar schatting twee kinderen per 1.000 geboorten - heeft vooral met onze voedingsgewoonten te maken,” zegt prof. Dr. Walter Foulon, gynaecoloog in het UZ Brussel, die van de toxoplasmoseproblematiek zijn stokpaardje heeft gemaakt. “België en Frankrijk zijn koplopers wat het voorkomen van toxoplasmose bij pasgeborenen betreft, terwijl de ziekte in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten nauwelijks gekend is. Dat komt omdat Britten en Amerikanen quasi geen rauw vlees eten terwijl Belgen en Fransen dat wel doen,” zo meent Dr. Foulon. |
Is toxoplasmose gevaarlijk voor zwangere vrouwen?
© Getty Images
Helaas wel, maar ‘t is niet omdat de mama in spe toxoplasmose krijgt dat automatisch ook je baby besmet is. De ‘regel’ is: hoe vroeger in de zwangerschap, hoe kleiner de kans op toxoplasmose, maar hoe groter de gevolgen kunnen zijn. Vindt de infectie plaats voor de 13de week? Dan heeft het ongeboren kindje zo’n 60 procent kans op ernstige letsels als gezichtsstoornissen en hersenbeschadiging, tegen de 36ste week is dat gedaald tot 9 procent.
Lees ook: Bent u tijdens uw zwangerschap gevoeliger voor een infectie?
Hoe kan je besmet worden met toxoplasmose?
Het spreekt vanzelf dat je beter wegblijft van kattenuitwerpselen, dus een kattenbak – of zandbak – schoonmaken is geen goed idee. Ook tijdens het tuinieren loop je risico om besmet te worden. Wil je per se in de tuin werken, gebruik dan handschoenen of was je handen na afloop heel grondig. Rauwe groenten komen ook vaak uit de grond of op de grond terecht. Als je ze zelf klaarmaakt, kan je ze grondig spoelen. Eet je elders? Dan geef je beter de voorkeur aan warme groenten. Rechtstreekse overdracht van dier op mens, bijvoorbeeld door een kat te aaien, is niet waarschijnlijk, en ook besmetting van mens op mens komt niet voor. Maar naast katten besmet de parasiet ook schapen en varkens. Daarom moet je vlees altijd invriezen of goed doorbakken voor het op je bord komt.
Lees ook: De verschillende soorten voedselinfectie tijdens de zwangerschap
Hoe weet je of je toxoplasmose hebt?
Na een positieve zwangerschapstest zal je gynaecoloog of arts voorstellen om je bloed te controleren. Onder andere om de HCG-waarden en rhesusfactor te bepalen, maar ook om te kijken of je al dan niet immuun bent tegen toxoplasmose. Iets minder dan de helft van de Belgische vrouwen is al besmet geweest voor de zwangerschap, zij zijn dus safe, maar alle andere mama’s in spe moeten wel met enkele zaken rekening houden om een infectie te voorkomen. Naarmate de zwangerschap vordert, volgen nog meer bloedonderzoeken. Vertoon je griepachtige symptomen? Of heb je een andere reden om te vermoeden dat je toxoplasmose hebt? Dan kan je altijd een extra bloedtest vragen. Hoe sneller de infectie wordt vastgesteld, hoe beter.
Lees ook: hCG: Welke waarden wijzen op een (gezonde) zwangerschap?
Hoe wordt toxoplasmose behandeld?
Als de dokter vermoedt dat de infectie tot in de baarmoeder is geraakt, zal hij naargelang de zwangerschapsduur een vruchtwaterpunctie of een navelstrengpunctie uitvoeren om de besmetting te bevestigen. Daarnaast zal hij een echografie inplannen om de foetus te controleren op eventuele afwijkingen. Bij heel ernstige gevolgen kunnen de ouders de hartverscheurende keuze maken om de zwangerschap te beëindigen, maar in veel gevallen kunnen geneesmiddelen waaronder antibiotica de schade beperken. Negen op tien vrouwen zetten na besmetting een gezonde baby op de wereld, maar omdat de helft van die kinderen voor ze twintig zijn een ernstig oogletsel ontwikkelt, blijft ook na de geboorte opvolging heel belangrijk.
Lees ook: Hoe verlopen de gehoortest en oogtest bij Kind en Gezin?
Hoe kan je toxoplasmose voorkomen in de zwangerschap?
- Omdat je niet kan weten of je kat de ziekte heeft, is het beter het zekere voor het onzekere te nemen. Aanstaande moeders moeten vermijden in aanraking te komen met de uitwerpselen van een kat. De kattenbak schoonmaken is dus geen goed idee. Een kat aaien, kan geen kwaad, maar was je handen nadien om alle risico’s te vermijden.
- Was je handen voordat je voedsel klaarmaakt of gaat eten. Na het manipuleren van vers vlees, was je ze beter sowieso ook nog een keer.
- Verschoon vaatdoekjes en de handdoek in de keuken regelmatig, bijvoorbeeld twee keer per week.
- Rauwe groenten moeten gewassen worden voor ze op tafel komen. Was wel je handen nadat je de groenten gewassen hebt, want de cysten kunnen op de handen blijven kleven. Zo spoel je ze er gemakkelijk af.
- Eet tijdens de zwangerschap liever geen rauw vlees, maar verhit het tot het van kleur verandert. Pas op met barbecue, rosbief, gemarineerd en gerookt vlees. Vlees dat diepgevroren (-20°C) is geweest, kan je wel zonder problemen eten.
- Gebruik geen rauwe (geiten)melk of producten op basis van rauwe melk.
- Aanstaande moeders die willen tuinieren, moeten handschoenen dragen.
- Vrouwen die een beroep hebben waarbij het risico op een toxoplasmose-infectie hoog is (met name de vleesverwerkende industrie, groenvoorziening en dierenverzorging), moeten extra voorzichtig zijn.
Lees ook: Zwangerschapskalender: je zwangerschap van week tot week
Bronnen:
https://www.uzleuven.be
https://www.gezondzwangerworden.be
https://www.kindengezin.be
https://vvkindergeneeskunde.be
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
