dossier Het belang van de rhesusfaktor is zeer groot in de verloskunde. Het is nog maar enkele tientallen jaren dat men dmv een inspuiting kan voorkomen dat kinderen zeer zwaar gehandicapt geboren worden en veelal ook overlijden in het geval van een rhesus-negatieve moeder en een rhesus-positief kind. Toch is het probleem niet zo eenvoudig en dient men alert te zijn indien men als vrouw een Rhesus-negatieve bloedgroep heeft.
Bij elke bloedgroep hoort een positief of een negatief teken vb. A positief of A+. Wat is nu het belang van dit teken, en vooral van een negatief teken? Heeft dit teken een speciale betekenis voor zwangeren?
In 1937 ontdekten Landsteiner en Wiener naast het reeds bovengenoemde bloedgroepensysteem een nog verdergaand systeem, met name het Rhesussysteem. Dit systeem omvat verschillende factoren (C,c,D,d,E,e) waarvan factor D de belangrijkste is. Ongeveer 85% van de populatie heeft rode bloedcellen met factor D en zijn aldus Rhesus-positief ; de overige 15% zijn Rhesus-negatief en hebben dus geen factor D.
Lees ook: Overerving van de rhesusfaktor (welke rhesusfaktor zal ons kind hebben?)
• Wanneer een Rhesus-negatief (Rh-) persoon een verkeerde transfusie krijgt met Rhesus-positief (Rh+) bloed, zal het eigen bloed (waar dus geen factor D aanwezig is) de factor D als lichaamsvreemde stof beschouwen en antistoffen gaan vormen. Op die manier ontstaat een immuniteit tegen de factor D wat Rhesusimmunisatie genoemd wordt. Deze immuniteit is blijvend. Bij elk contact met Rhesuspositief bloed zullen meer antistoffen gevormd worden die de vreemde cellen gaan vernietigen.
• Wanneer nu een Rhesus-negatieve vrouw zwanger is van een Rhesus-positieve man, kan het kind Rhesus-positief zijn. Indien dit een eerste zwangerschap betreft en de moeder nog nooit in contact gekomen is met Rhesus-positief bloed door vb. een verkeerde transfusie, is er aanvankelijk geen probleem.; er zijn door de moeder namelijk nog geen antistoffen tegen factor D aangemaakt.
• Gedurende de zwangerschap kan het bloed van de moeder accidenteel in contact komen met het bloed van de foetus,dikwijls doorheen de placenta. Dit kan zich voordoen o.a. ten gevolge van een trauma (val, ongeval), bij miskraam, abortus, bij een interventie zoals vb. een vruchtwaterpunctie.
Indien het kind nu Rhesus-positief is kan dit aanleiding geven tot vorming van antstoffen bij de Rhesus-negatieve moeder. Enkele druppels volstaan om het nodige onheil te veroorzaken.
Lees ook: Een miskraam of bloedverlies in de eerste maanden
De Rhesus-negatieve moeder zal dus antistoffen gaan aanmaken, welke door de placenta gemakkelijk naar de foetus kunnen gaan. Deze antistoffen zullen zich vasthechten op de antigenen van de rode bloedcellen van de foetus. Het gevolg is het ontstaan van een hemolytische anemie (bloedarmoede ten gevolge van een versnelde afbraak van rode bloedcellen).Bij ernstige bloedarmoede bij de foetus heeft zijn hart last om het bloed rond te pompen waardoor zich vocht ophoopt in de buik en rond de longen van het kind.Dit heeft dus soms foetaal hartlijden (hartdecompensatie) en hydrops (abnormale vochtophoping in de lichaamsholten) als gevolg.
De zwangerschap kan evolueren tot miskraam of een mors in utero (doodgeboren kind). Zeer gevaarlijk voor de foetus is immers ook het bilirubine (= toxisch product dat vrijkomt door celdestructie). Het niet gebonden bilirubine zet zich vast in de weefsels van het kind (het gevolg is geelzucht)) en in de hersenen met onherstelbare schade aan het zenuwstelsel als gevolg.
• Op het moment van de bevalling is de kans op foeto-maternele transfusie natuurlijk groot.
De Rhesus-negatieve moeder zal aldus antistoffen gaan vormen tegen de lichaamsvreemde antigenen (= Rhesusimmunisatie) door tijdens de bevalling in contact te komen met het bloed van haar rhesus-positief kind . Na een bevalling kan men bij 40 tot 50% van de moeders onmiddellijk foetale rode bloedcellen in de circulatie terug vinden ; bij sectio zelfs tot 80%. In 17% van de gevallen zullen de vrouwen in die mate antistoffen gaan maken dat het gevaar voor het kind in een tweede zwangerschap enorm groot zal zijn.
• De preventie bestaat erin het vormen van antistoffen door de Rhesus-negatieve moeder te voorkomen of onderdrukken. Dit is enkel mogelijk door het toedienen van een injectie van passieve Rhesusantistoffen (anti-D). De Rhesus-positieve rode bloedcellen die zich op dat moment in de moederlijke circulatie bevinden, kunnen hierdoor vernietigd worden, alvorens het immunologisch systeem de kans krijgt om antistoffen te gaan aanmaken en vooraleer het Rhesus-positief antigen voor altijd als vijand te beschouwen.
• De inspuiting dient aan elke rhesus-negatieve vrouw toegediend te worden binnen de 72 uur bij :
- Verkeerde transfusie (Rhesus-positef bloed aan Rhesus-negatieve vrouw)
- Miskraam
- Abortus
- Extra-uteriene zwangerschap (buitenbaarmoedrlijke zwangerschap)
- Foeto-maternele bloeding o.a. bij trauma,ongeval (waarbij dan het gevaar bestaat van vermenging van foetaal bloed met moederlijk bloed)
- Interventies zoals vb. vruchtwaterpunctie
- Elke vorm van bloedverlies gedurende de zwangerschap
- Bevalling (van een Rhesus-negatieve moeder en een Rhesus-positief kind)
Het belang van de Rhesusfacor is dus zeer groot. Gedurende de zwangerschap zal de Rhesus-negatieve moeder af en toe een bloedtest ondergaan om te zien of er zich niet accidenteel Rhesus-positieve rode bloedcellen in de moederlijk circulatie bevinden. Als Rhesus-negatieve zwangere is het heel belangrijk om elke val of stoot of vorm van bloedverlies (hoe miniem ook) steeds aan de arts te melden.
Lees ook: Overerving van de rhesusfaktor (welke rhesusfaktor zal ons kind hebben?)
 |
 |
