Gerelateerde artikels
Wat zijn biociden en welke risico’s houden ze in voor mens en milieu?
In dit artikel
Wat zijn biociden en welke risico’s houden ze in voor mens en milieu?
dossier
Biociden zijn chemische stoffen die men gebruikt om ongewenste of schadelijke organismen te bestrijden, denk maar aan desinfectiemiddelen, conserveermiddelen en plaagbestrijdingsmiddelen. Als je biociden niet correct gebruikt, kunnen ze schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Daarom wordt een biocide eerst beoordeeld op zijn werking en de veiligheid voor mens en milieu, alvorens hij mag verhandeld worden. Die beoordeling ligt vast in een Europese richtlijn.
Soorten biociden
Biociden kan je onderverdelen in vier groepen:
- Ontsmettingsmiddelen, antibacteriële en antimicrobiële middelen: onderhoudsproducten, ontsmettingsmiddelen voor de huid (bv. handengel, antibacteriële doekjes, antiseptische zeep), voor water (bv. chloor in zwembaden of kraantjeswater), voor ruimtes en oppervlakten voor voedingsmiddelen, zowel thuis als in ziekenhuizen, zonnebanken en schoonheidsinstituten, grootkeukens en horeca, sportinstallaties, enz. (bv. bleekwater en andere chloorhoudende producten, zuurstofwater, alcohol van meer dan 60%, enz.).
- Beschermingsproducten: voor hout (bv. creosoot), leer, stoffen en bouwmateriaal (bv. moswerende middelen voor beton).
- Producten die als schadelijk beschouwde soorten bestrijden, die geen verband houden met plantenteelten (vlooienwerende halsbanden, muggen- en vliegenwerende spuitbussen en verstuivers, luizenwerende shampoo (curatieve shampoo wordt als een geneesmiddel beschouwd!), mottenbestrijdende hangers en ballen, mierenwerende middelen, afschrikmiddelen voor katten en honden, vergiftigd aas voor ratten en muizen, enz.).
- Andere biociden (aangroeiwerende producten voor schepen, producten die worden gebruikt voor het balsemen van lijken en taxidermie…).
Lees ook: Wat zijn de gevaren van insectenbestrijdende middelen binnenshuis?
Risico’s van biociden
Het gebruik van biociden ligt aan de oorsprong van ongeveer 4% van de jaarlijkse oproepen naar het Antigifcentrum. Jonge kinderen en huisdieren zijn er de voornaamste slachtoffers van.
De risico’s van biocidegebruik beoordeelt men zowel voor mens, voor dier als voor het milieu. Ook evalueert men of het gebruik van een voorwerp dat met het biocide is bewerkt, risico’s oplevert. De risico’s die een biocide inhoudt, staan afgebeeld op het etiket in de vorm van een symbool. Er zijn drie soorten gevaren:
- Fysisch gevaar (ontplofbaar of brandbaar)
- Gevaar voor de gezondheid
- Gevaar voor het milieu
Lees ook: Hoe kan je je (ongeboren) baby en kinderen beschermen tegen hormoonverstoorders?
Welke zijn toegelaten?
Enkel wanneer de werkzame stof in de biocide is goedgekeurd in Europa, mag je de biocide verkopen of gebruiken. Op de Belgische markt is de verkoop van meer dan 1.600 producten toegestaan die onder de biocidencategorie vallen. Op het etiket van een goedgekeurde biocide staat een toelatingsnummer. In de lijst van toegelaten biociden kan je nagaan of het nummer op het etiket een officieel toelatingsnummer is.
Sommige biociden zijn enkel toegelaten voor professioneel gebruik en mogen dus niet verkocht worden aan het grote publiek. Dat zijn de zogenaamde biociden van het gesloten circuit. Ze houden namelijk een groot risico in voor de gezondheid. Ze kunnen bijvoorbeeld giftig, kankerverwekkend of bijtend zijn of genetische veranderingen veroorzaken.
Lees ook: Website geeft informatie over chemische stoffen in dagelijkse producten
Alternatieven voor biociden
Aangezien biociden risico’s inhouden voor mens en milieu, kan je ze beter vervangen door niet-chemische alternatieven. Enkele tips:
- Voorkomen is beter dan genezen. Laat dus geen etensresten achter in open lucht, maar sluit je vuilnisbakken hermetisch af. Zo trek je geen ongewenste dieren aan.
- Geef niet-chemische alternatieven een kans, bijvoorbeeld rattenvallen, vliegenramen of muskietennetten.
- Bescherm je planten door natuurlijke vijanden aan te trekken. Lieveheersbeestjes helpen bijvoorbeeld tegen bladluizen. Verder beschermen gebroken eierschalen je planten tegen slakken.
Lees ook: Zo verdelg je mieren zonder gebruik van pesticiden
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
