Statische elektriciteit: hoe voorkom je schokjes?

dossier

Krijg je vaak kleine schokjes als je uit de auto stapt of de koelkast opent? Staan je haren rechtovereind en zijn ze niet in model te krijgen? Dan heb je waarschijnlijk last van statische elektriciteit. De kleine schokjes kunnen vervelend zijn, maar zijn niet gevaarlijk voor het menselijk lichaam. Wat kun je doen om ze te vermijden?

Lees ook: Hoe vermijd je statische elektriciteit in je haar?

Wat is statische elektriciteit?

© Getty Images

Statische elektriciteit is een ophoping van elektrische ladingen op het oppervlak van een object of aan de uiteinden van het menselijk lichaam.

Normaal gezien hebben objecten en het menselijk lichaam een neutrale elektrische lading. Dat betekent dat ze evenveel protonen (positieve lading) als elektronen (negatieve lading) bevatten. Er is dan geen onevenwicht en dus ook geen statische elektriciteit.

Wanneer twee materialen met elkaar in contact komen door wrijving, kunnen elektronen van het ene materiaal overgaan naar het andere (bijvoorbeeld van een autostoel naar je broek wanneer je zit, of van het tapijt naar je voeten terwijl je loopt). Er ontstaat dan een onevenwicht: je lichaam wordt elektrisch geladen. Die elektrische lading verplaatst zich naar de uiteinden van je lichaam om te proberen te ontsnappen. Soms lukt dat via vochtige lucht of via de grond. Maar als dat niet lukt, kan er een kleine vonk of een schokje ontstaan zodra je een geleidend oppervlak aanraakt: de elektronen verlaten je lichaam en zoeken de weg naar de aarde.

Waarom krijg ik vaker statische schokken dan anderen?

Statische schokken komen vooral voor bij droge lucht, dus meestal in de winter. In de vochtige zomermaanden helpen watermoleculen in de lucht om de elektrische ladingen te verspreiden. Alles wordt dan weer neutraal.

Er zijn verschillende factoren die kunnen verklaren waarom jij gevoeliger bent voor statische elektriciteit:

• Je huid of haar is droog: mensen met een droge huid krijgen vaker statische schokken dan mensen met een vettere huid.
• Je komt vaak in contact met plastic of glas: deze materialen houden elektrische ladingen makkelijker vast.
• Je draagt vaker synthetische kleding: synthetische stoffen zijn isolerend en nemen weinig vocht op. Ook wandelen op een synthetisch tapijt kan statische elektriciteit opwekken.
• Je draagt schoenen met rubberen zolen.
• Je werkt vaak met elektronische apparaten: schermen en toetsenborden kunnen statische ladingen opbouwen.
• Je leeft in een omgeving met airconditioning, waar de lucht vaak erg droog is.

Is statische elektriciteit gevaarlijk voor het lichaam?

Statische elektriciteit is meestal onschadelijk voor het menselijk lichaam. Een schokje komt overeen met zo’n 20 tot 30 kV (kilovolt), wat een kort pijngevoel veroorzaakt.

Toch kan het in sommige gevoelige omgevingen wel een risico vormen, bijvoorbeeld bij het hanteren van gevoelige elektronische componenten of brandbare stoffen.

Wat kun je doen om statische schokken te voorkomen?

Gelukkig zijn er verschillende manieren om de opbouw van statische elektriciteit te beperken of te vermijden. Enkele tips:

• Ontlaad jezelf regelmatig door metalen voorwerpen aan te raken (zoals een radiator of leuning). Gebruik hierbij bijvoorbeeld een sleutel, muntstuk of paperclip om de schok te verzachten: zo verspreidt de lading zich over een groter oppervlak.
• Gebruik je gewrichten in plaats van je vingers, bijvoorbeeld je elleboog om de autodeur te sluiten. Je gewrichten bevatten minder zenuwuiteinden, dus een schokje doet daar minder pijn.
• Gebruik een luchtbevochtiger als je vaak last hebt van statische elektriciteit. Meer vocht in de lucht helpt om elektrische ladingen te neutraliseren.
• Draag natuurlijke vezels in plaats van synthetische: katoen, wol, zijde en linnen wekken minder statische elektriciteit op dan nylon of polyester.
• Gebruik een antistatische spray op kleding of meubels. Deze sprays bevatten geleidende stoffen die vocht aantrekken of ionen vrijlaten die de statische lading neutraliseren. Droogtrommeldoekjes kun je ook gebruiken om autostoelen of bureaustoelen mee af te vegen.
• Gebruik wasverzachter tijdens het wassen van kleding. Dit vermindert wrijving tussen vezels. Natuurlijke alternatieven zoals azijn, baksoda of wollen droogballen werken ook.
• Vermijd de droogkast als je minder statische elektriciteit wilt.
• Hydrateer je huid en haar: droge huid en droog haar trekken sneller statische lading aan. Gebruik hydraterende crèmes of conditioners, vooral in de winter.
• Gebruik een metalen of houten kam in plaats van een plastic kam: metaal helpt om de lading te verspreiden, terwijl plastic juist de elektronen aantrekt en je haar statisch maakt.
• Gebruik metalen of houten kleerhangers in plaats van plastic.
• Maak je kleding licht vochtig voordat je ze aantrekt, bijvoorbeeld met een nat washandje.
• Draag schoenen met leren zolen in plaats van rubber. Leer geleidt beter en voorkomt zo de opbouw van lading.
• Loop blootsvoets op geleidend materiaal zoals gras, tegels of houten vloeren om je te ontladen.
  
  

Lees ook: Hoe vermijd je statische elektriciteit als je uit de auto stapt?