Wat zijn de oorzaken van vaginale droogheid en wat kan je eraan doen?

nieuws

• Hormonale veranderingen (vermindering van oestrogenen) tijdens de menopauze, als je zwanger bent, borstvoeding geeft of direct na je menstruatie, waardoor het bevochtigingsmechanisme zwakker wordt.
• Gezondheidsproblemen zoals een hoge bloeddruk, diabetes, multiple sclerose (MS)…
• Het gebruik van medicijnen (bijv. antidepressiva, antihistaminica tegen allergie, plaspillen…).
• Bepaalde medische behandelingen, zoals chemotherapie, anti-oestrogenen die gebruikt worden bij de behandeling van borstkanker, bestraling. 
• Emotionele factoren zoals stress. 
• Een verkeerde intieme hygiëne: vaginale douches, agressieve zepen met hoge zuurtegraad, zwembadchemicaliën, waspoeders… kunnen het vaginale milieu verstoren en vaginale droogte veroorzaken. Ook tampongebruik tijdens hele lichte dagen van de menstruatie, geparfumeerd toiletpapier, inlegkruisjes of maandverband en roken kunnen het evenwicht verstoren.
• Onvoldoende seksuele opwinding. Wanneer een vrouw geslachtsgemeenschap heeft terwijl ze niet (genoeg) opgewonden is, kan de vagina te droog zijn. Bij seksuele opwinding wordt de vagina vochtiger. 

Welke klachten veroorzaakt vaginale droogte?

• De slijmvliezen van de vagina kunnen geïrriteerd raken door de droogheid. Dat kan leiden tot een branderig gevoel, jeuk en/of pijn (dyspareunie), en soms licht bloedverlies. Bijvoorbeeld bij stappen, fietsen of gewoon zitten.
• Vrijen kan erg onaangenaam zijn, met libidoverlies tot gevolg.
• Soms pijn bij het urineren en/of ongewild urineverlies bij hoesten of inspanning (stress-incontinentie).
• Door de veranderende zuurtegraad in de vagina kan ze ruiken.
• Er bestaat een verhoogd risico op vaginale infecties. Er is immers minder bevochtigende vloeistof aanwezig, het aantal vaginale melkzuurproducerende lactobacillen neemt af en het vocht is ook minder zuur. Hierdoor krijgen ziektekiemen (zoals schimmels en bacteriën) meer kans om zich te vermenigvuldigen.
• Daarbij komt nog een probleem dat vaak voorkomt na de (natuurlijke of kunstmatige) menopauze door de verminderde productie van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen: vulvovaginale atrofie of atrofische vaginitis. Atrofie betekent letterlijk ‘verschrompeling’. De vaginawand wordt dunner en verliest haar elasticiteit. Ook kunnen er kloofjes en scheurtjes in de vaginawand ontstaan. De vagina-ingang kan inkrimpen en nauwer worden. Het geheel van klachten die hiermee gepaard gaan, noemt men soms ook genito-urinair syndroom  van de menopauze. 20 tot 50 procent van de vrouwen krijgt hier ooit mee te maken. Vrouwen die een niet-natuurlijke menopauze krijgen als gevolg van bestraling of een operatie, hebben een verhoogd risico op vulvovaginale atrofie.

Wat kan je doen aan vaginale droogheid?

1. Intieme hygiëne
   •Vermijd strakzittend ondergoed en knellende kleding.
   • Draag bij voorkeur katoenen ondergoed.
   • Gebruik voor het wassen van je vagina alleen water en eventueel een neutrale zeep. Geparfumeerde zeep, douchegel enzovoort kunnen de zuurgraad en flora van je vagina verstoren.
   • Gebruik geen vaginale douches.
   • Gebruik liever geen inlegkruisjes. Doe je dit toch? Verwissel ze dan minimaal iedere vier uur.
   • Roken is slecht voor de doorbloeding in alle weefsels, ook voor de huid en het vaginaal slijmvlies. 
2. Pijn bij het vrijen
   • Het lijkt tegenstrijdig, maar door regelmatig te vrijen kan men de intensiteit van de symptomen van vaginale droogheid verminderen. Door de seksuele opwinding blijven de bekkenorganen immers voldoende nat en dat verbetert de bevochtiging. Ontspan je en neem tijd voor een lang en ontspannen voorspel.
   • Zorg voor voldoende vochtigheid met glijmiddel of speeksel. Gebruik glijmiddel op waterbasis of eventueel op basis van siliconen. Glijmiddel op oliebasis kan vaginale infecties veroorzaken en de kwaliteit van het condoom aantasten. Breng het zowel inwendig als uitwendig aan en smeer ook wat op de penis van je partner.
   • Je kan ook een vaginale bevochtiger gebruiken. Een bevochtiger kan eens in de 3 dagen in de vagina worden ingebracht. Het middel verzacht de klachten van vaginale droogheid en bevochtigt het slijmvlies. Na inbrengen blijft het 3 dagen werkzaam. 
3. Vaginale droogheid na de menopauze
   Wanneer de vaginale droogheid veroorzaakt wordt door het wegvallen van oestrogenen na de menopauze is het vaak aangewezen om over te gaan tot een medische behandeling om de natuurlijke smering te herstellen.
   • Lokale behandeling met oestrogenen in de vagina (crèmes, gels, zetpillen). Dit geeft meestal goede resultaten. Onder invloed van oestrogenen wordt het vaginaal slijmvlies terug dikker, vochtiger en elastischer. Ook de lactobacillen komen terug.
   Deze oestrogenen worden niet of nauwelijks in het lichaam opgenomen en hebben daarom waarschijnlijk geen risico's. Oestrogeen-zetpillen of -crème voor in de vagina geven zelden bijwerkingen.
   Je gebruikt de crème of de zetpillen de eerste twee weken eenmaal per dag. Daarna maar twee keer per week. Na het stoppen van de behandeling kan de vaginale droogte opnieuw toenemen.
   • Bij ernstige menopauzeklachten kan tijdelijk een hormonale behandeling met pillen of pleisters worden overwogen. Dit zijn medicijnen die oestrogenen en soms ook progestagenen bevatten. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, is een verhoogd risico op kanker bij het gebruik van hormoonpreparaten helemaal niet bewezen, tenzij bij familiale of genetische aanleg. Als de vrouw met de behandeling stopt, kunnen de klachten terugkomen.
   • Laserbehandeling
   Sinds kort bestaat er een nieuwe behandeling voor vaginale droogte en vaginale atrofie na de (natuurlijke of kunstmatige) menopauze met een zogenaamde gefractioneerde CO2 laser. Het principe is dat met een speciaal laserapparaat gecontroleerde ‘brandwondjes’ in de vaginawand worden gemaakt. Tijdens het natuurlijk herstelproces dat daarop volgt in het bindweefsel van zowel de behandelde als de niet-behandelde vaginawand wordt nieuw collageen (een lijmvormend eiwit) en elastine (een elastisch eiwit) aangemaakt. Op die manier worden niet alleen de stevigheid en de elasticiteit van de schedewand hersteld, maar bovendien komt ook het vochtgehalte ervan terug op peil, zodat de vaginawand terug dikker wordt en er opnieuw afscheiding van mucus optreedt zoals vóór de menopauze. De behandeling bestaat uit 3 sessies en een jaarlijkse herbehandeling.
   Deze behandeling (‘MonaLisa Touch’) wordt in ons land door een aantal gynaecologen aangeboden. De prijs van één behandeling is 400 euro. Omdat (minstens) drie behandelingen nodig zijn, komt het totaal op 1200 euro voor het eerste jaar. Daarna volstaat één sessie per jaar.  Deze behandeling wordt niet terugbetaald door de ziekteverzekering. Alhoewel deze behandeling in het buitenland al op grote schaal wordt toegepast, is er nog maar een beperkt aantal wetenschappelijke studies beschikbaar. Over de effecten en de veiligheid op de langere termijn, is dan ook weinig bekend.
   Recent heeft de Amerikaanse FDA gewaarschuwd voor deze behandeling, omdat de veiligheid en de effectiviteit onvoldoende bewezen is. 
4. Vaginale droogte door geneesmiddelen
   Gebruik je medicatie en vermoed je dat de vaginale droogheid hierdoor veroorzaakt wordt? Vraag dan aan je arts of er een geschikt alternatief is.