Coloscopie: voorbereiding, verloop en herstel

dossier

Een coloscopie is een belangrijk onderzoek dat helpt om voorlopers van darmkanker vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Hoewel het wat voorbereiding vraagt, redt het jaarlijks duizenden levens. Als de uitslag goed is, hoef je het onderzoek pas tien jaar later te herhalen.

Wat is een coloscopie?

Een coloscopie, ook wel colonoscopie, is een onderzoek waarbij de binnenkant van je dikke darm (je colon, endeldarm) wordt bekeken. Het is een vorm van endoscopie, waarbij een dunne, flexibele slang met een kleine camera (de endoscoop) via de anus in de darm wordt ingebracht. De camera stuurt beelden van de binnenkant van je darm direct naar een monitor, zodat de arts alles goed kan bekijken.

Waarom wordt een coloscopie gedaan?

Een coloscopie kan drie doelen hebben: preventief, diagnostisch of behandelend – vaak zelfs allemaal tegelijk. Je arts kan een coloscopie aanraden om preventief te screenen op darmkanker, zeker als je een verhoogd risico hebt. Iedereen kan echter darmkanker krijgen, ook zonder klachten. Regelmatige screening naar de voorlopers van darmkanker, ook wel poliepen genaamd, is de beste manier om het vroeg op te sporen. Tijdens het onderzoek kan de arts deze verdachte stukjes weefsel verwijderen voor verder onderzoek om kanker te voorkomen.

Coloscopie: voor wie en wanneer?

Screening (niet noodzakelijk symptomen)

De meeste mensen krijgen hun eerste coloscopie als routineonderzoek rond hun 50e. Naarmate je ouder wordt, stijgt je kans op darmkanker. Omdat darmkanker vaak geen klachten geeft in het beginstadium, is preventieve controle belangrijk.

Je arts kan een screeningscoloscopie aanraden als je:

• Ouder bent dan 50 en nog nooit een coloscopie hebt gehad
• Meer dan 10 jaar geleden een coloscopie hebt gehad
• Eerder poliepen hebt laten verwijderen
• Een familielid hebt met darmkanker
• Een erfelijke aandoening hebt die het risico verhoogt (zoals FAP of Lynch-syndroom)
• Een chronische darmontsteking hebt (zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa)

Gericht onderzoek bij bepaalde symptomen

Soms is een coloscopie nodig om symptomen beter te onderzoeken. De arts kan met de camera direct de binnenkant van de darm bekijken, wat nauwkeuriger is dan andere beeldvormende onderzoeken. Indien nodig kan hij tijdens het onderzoek een klein stukje weefsel (biopt) nemen voor verder onderzoek onder de microscoop.

Symptomen waarbij een coloscopie wordt aangeraden zijn onder andere:

• Onverklaarbare anale bloedingen of afscheiding
• Langdurige veranderingen in de stoelgang (diarree, verstopping of incontinentie)
• Aanhoudende buikpijn zonder duidelijke oorzaak
• Onverklaarbaar gewichtsverlies

Mogelijke aandoeningen die hiermee kunnen worden vastgesteld:

• Ontstekingsziekten zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn
• Darminfecties of doorbloedingsproblemen
• Divertikels (uitstulpingen in de darmwand)
• Poliepen of darmkanker

Lees ook: Alles wat je moet weten over darmkanker

divertikels van de darm

Hoe bereid ik me voor op een coloscopie?

Een goede voorbereiding is cruciaal voor een geslaagde coloscopie. Je krijgt van tevoren duidelijke instructies van je arts.

Doorgaans volg je:

1. Een vezelarm dieet enkele dagen voor het onderzoek.
2. Een heldere vloeibare voeding op de dag vóór het onderzoek.
3. Een laxeermiddel (meestal Plenvu, Moviprep of Kleanprep) in de avond vóór het onderzoek, zodat je darmen volledig leeg zijn. De exacte timing van de inname hangt af van het tijdstip van je afspraak (’s ochtends of ’s namiddags). Bespreek met je arts welk product voor jou het meest geschikt is.

Dit betekent dat je die avond vaak naar het toilet zult moeten. Daarna kun je wat rusten; het onderzoek vindt meestal de volgende ochtend plaats.

Wat gebeurt er op de dag van de coloscopie?

Neem iemand mee die je na afloop naar huis kan rijden – dat is verplicht vanwege de verdoving. Na het aanmelden trek je een ziekenhuisjasje aan en krijg je via een infuus een kalmerend middel en pijnstilling. Er zijn verschillende vormen van verdoving mogelijk. Dit kan variëren van volledige narcose tot een vorm van sedatie. Welke vorm wordt toegepast, hangt af van de situatie en de gebruiken in het ziekenhuis.

Tijdens het onderzoek lig je comfortabel op je zij (meestal op de linkerzij). De arts brengt de coloscoop via de anus in en schuift deze langzaam doorheen de dikke darm tot aan de overgang naar de dunne darm. Soms helpt een verpleegkundige mee door zachtjes op je buik te drukken, zodat de coloscoop makkelijker door de darm beweegt. Terwijl de camera beelden doorstuurt, wordt lucht ingeblazen om de darm iets op te zetten. De arts bekijkt de beelden op een scherm, zowel tijdens het inbrengen als het terugtrekken van de slang. Het onderzoek duurt meestal 30 tot 45 minuten.

Tijdens de coloscopie kan de arts ook direct kleine ingrepen uitvoeren. Denk aan:

• Het verwijderen van poliepen
• Het stelpen van bloedingen
• Het toedienen van medicijnen
• Het plaatsen van stents of het verwijderen van blokkades

Zo kan een coloscopie niet alleen onderzoeken, maar ook behandelen en kanker helpen voorkomen.

Wie voert de coloscopie uit?

Een gastro-enteroloog of colorectaal chirurg voert het onderzoek uit. Beide artsen zijn gespecialiseerd in aandoeningen van het maag-darmkanaal en hebben uitgebreide training in endoscopie.

Na de coloscopie

Na het onderzoek blijf je nog 1 tot 2 uur in het ziekenhuis. Je arts bespreekt de bevindingen en eventuele ingrepen. Als er weefsel is afgenomen, krijg je de uitslag daarvan na 1-2 weken. De verdoving is na ongeveer 24 uur volledig uitgewerkt. De eerste 12 uur na het onderzoek mag je geen risicovolle activiteiten uitvoeren, autorijden of met de fiets rijden, of belangrijke beslissingen nemen. Een opgeblazen gevoel of lichte buikkrampen verdwijnen meestal snel.

Mogelijke risico’s of complicaties van coloscopie

Een coloscopie is over het algemeen een zeer veilig onderzoek. Je arts bespreekt vooraf alle mogelijke risico’s en wat er eventueel kan gebeuren bij complicaties. Mogelijke complicaties, hoewel zeldzaam, zijn:

• Een kleine scheur in de darmwand
• Nabloeding na verwijdering van weefsel
• Bijwerkingen van de verdoving
• Gemiste poliepen

Uitslag en vervolg coloscopie

De meeste resultaten hoor je direct na het onderzoek. Als er weefsel is afgenomen, duurt de laboratoriumuitslag 1-2 weken. Afwijkende bevindingen kunnen zijn:

• Poliepen (goedaardig, voorstadium of kwaadaardig)
• Ontstekingen
• Vernauwingen of littekenweefsel
• Uitstulpingen (divertikels)

Je arts bespreekt de resultaten en het vervolgplan met je.